Het strijdperk van orgelland

Neem Maassluis. Na de 25e editie van het Govert van Wijn Orgelconcours in Maassluis, zaterdag 1 juli, is het afgelopen. Het is dan de laatste keer dat conservatoriumstudenten en amateurorganisten rond het Garrelsorgel in de Grote Kerk met elkaar in het strijdperk treden.

Kees van Eersel heeft voor de gelegenheid twee composities geschreven: een trio in barokstijl en een intermezzo in laatromantische stijl. Deelnemers moeten een van beide kiezen en daarnaast een werk uit een andere periode.

Ook de samenstelling van de jury is bijzonder. Naast voorzitter Bas de Vroome worden de deelnemers beoordeeld door Rien Donkersloot, derde prijswinnaar tijdens het tiende concours, en Susanna Veerman, die tijdens de twaalfde en dertiende editie tweede werd.

Omdat het onduidelijk is of het evenement in de toekomst financieel haalbaar blijft én omdat de belangstelling voor deelname aan het concours de afgelopen jaren afnam, is besloten er een punt achter te zetten, aldus secretaris Piet Bouterse.

‘Maassluis’ is niet het eerste orgelconcours voor amateurs dat bloeide en uiteindelijk ter ziele ging. In de loop van de jaren verdwenen de nodige, soms prestigieuze, wedstrijden. Daarnaast waren er de eenmalige evenementen, de eendagsvliegen. Maar er zijn ook concoursen die wél bleven en blijven bestaan. En er groeien zelfs nieuwe loten aan de concoursenstam.

Op deze pagina een (niet compleet) overzicht.

---

Verdwenen concoursen

Bolsward kende sinds 1962 in de Martinikerk het Nationaal Orgelimprovisatie Concours. Naast de internationale variant in Haarlem werd de leemte op nationaal niveau ingevuld, aanvankelijk ook voor amateurs, later alleen voor professionals. Wegens teruglopende belangstelling hield het concours op te bestaan.

In 1999 maakte een stichting naar het voorbeeld van Bolsward een nieuwe start in Zwolle, een concours waar ook internationale professionals aan meededen. Drie keer vond het concours plaats in Zwolle, waarna het in 2007 verhuisde naar het Orgelpark in Amsterdam. Wegens geringe belangstelling kreeg het na deze vierde editie geen vervolg.

Het eerste Domstad Orgelconcours werd in 1968 in Utrecht gehouden, onder auspiciën van de Gemeentelijke Muziekschool Utrecht. In 1978 behoorde Bas de Vroome (toen 15 jaar oud) tot de finalisten. Zij moesten, naast verplichte werken en een werk naar eigen keuze, ook zanger Max van Egmond begeleiden. Toen in 1998 de Gemeentelijke Muziekschool opging in het Utrechts Centrum voor de Kunsten (UCK), kwam er een eind aan het concours.

Elburg

In Elburg vond in 1971, naar het voorbeeld van Bolsward, het eerste orgelconcours plaats. Slechts één keer, in 1979, moest vanwege de restauratie van de kerk worden uitgeweken naar Oldebroek. Verder is er acht keer het Internationaal Hanzesteden Orgelconcours gehouden.

In 1998 werd in Elburg het eerste Nationaal Improvisatieconcours gehouden. Na de vierde editie in 2015, die werd gewonnen door Tjaco van der Weerd, heeft het geen vervolg gekregen.

In 1973 vond in de Petruskerk te Boxtel een orgelconcours plaats, georganiseerd door de Stichting Kerkconcerten Boxtel. In 1988 was de zesde editie. Daarna is het opgehouden te bestaan.

Schuurman

In 1988 startte het Flevoland Orgelconcours voor jongeren. Het werd gehouden in Dronten, Emmeloord, Almere-Haven en Lelystad. De laatste editie in 2000, gehouden in Urk, was tevens de laatste.

Ter gelegenheid van het 150-jarig bestaan van het Bätzorgel in de Nieuwe Kerk te Delft werd in 1989 een orgelconcours gehouden. Het vond tot 1994 aaneensluitend zes keer plaats, waarna het in 1995 verhuisde naar Naaldwijk.

In 2008 werd het, ter gelegenheid van de tiende sterfdag van Adriaan C. Schuurman, in Schiedam voortgezet als Schuurmanconcours. In 2011 verhuisde de wedstrijd naar Naaldwijk. Na 2013 was er geen concours meer. Er zijn plannen om het, onder auspiciën van de Stichting Kunst en Cultuur Westland, weer op te starten.

Zederik

In 1998 werd op initiatief van de toenmalige burgemeester van de gemeente Zederik de Commissie Orgelconcours Zederik gevormd. Jaarlijks werd het concours afwisselend gehouden in Lexmond, Ameide, Meerkerk en Hei- en Boeicop.

Vanaf 2005 heette de commissie Stichting Orgelconcours Zederik, gevestigd te Meerkerk. In dat jaar waren er slechts vier deelnemers, waarna het bestuur besloot een jaartje over te slaan. Toen zich voor 2007 slechts twee deelnemers meldden, werd besloten het concours te staken. De achtste editie van 2005 was daarmee tevens de laatste.

Toch wilde de stichting zich blijven inzetten voor de Zederikse amateurorganisten. Vanaf 2007 worden nu jaarlijks workshops gehouden over onder meer improvisatie, koraalharmonisatie, samenzang begeleiden, registreren, muziekstijlen en het psalmbriefje.

---

Eendagsvliegen

In 1973, het jaar dat aan de Vrije Universiteit in Amsterdam het Couperinorgel in gebruik werd genomen, werd er ook een orgelconcours gehouden. Het heeft geen vervolg gekregen.

In de Grote Kerk te Dordrecht vond in september 1979 het Henderick Speuy Concours plaats. Het was eenmalig.

In de stadhuishal van Rijssen werd op zaterdag 5 oktober 1985 een orgelconcours gehouden. Ook dat was eenmalig.

Ter gelegenheid van het 600-jarig bestaan van Rotterdam Delfshaven werd op 11 november 1989 een orgelconcours gehouden. Het heeft geen vervolg gekregen.

In Enschede organiseerde Rinder Wijma, ter gelegenheid van zijn 75e verjaardag, eenmalig een orgelconcours op 22 september 2012.

Ter gelegenheid van het 40-jarig bestaan van de jaarlijkse orgelconcertserie in de dorpskerk van Den Ham, werd op 20 juni 2015 eenmalig een orgelconcours gehouden. Het concours was tevens onderdeel van de midzomeravond in Den Ham.

---

Bestaande concoursen

Het orgelconcours in de Grote Kerk van Meppel is een van de oudste bestaande concoursen in ons land. Het werd voor het eerst in 1969 gehouden in het Drentse stadje en elke twee jaar herhaald. Het concours kent geen verplicht werk en deelnemers zijn niet aan een leeftijdsgrens gebonden. Sinds tien jaar is de wedstrijd weer nieuw leven ingeblazen. Zaterdag 2 september staat de volgende editie gepland.

Het orgelcours in Oude-Tonge is ook een oudje. In 1976 vond het voor de eerste keer plaats. Zaterdag 29 oktober 2016 werd het voor de twintigste keer gehouden. Dit tweejaarlijks evenement, georganiseerd door de Vereniging van Orgelvrienden, speelt zich af rond het Frobeniusorgel in de Hervormde Kerk van Oude-Tonge.

Groningen

De Stichting Groningen Orgelland (SGO) organiseerde in 1981 voor het eerst een concours voor organisten zonder afgeronde conservatoriumopleiding. Op 14 oktober wordt het voor de dertigste keer gehouden, deze keer op het Hinszorgel in de Nicolaïkerk te Appingedam. De eerdere edities van het SGO-concours werden gehouden op verschillende Groninger orgels: Zeerijp, Farmsum, Leens, Midwolda, Groningen (verschillende kerken), Uithuizen, Uithuizermeden, Eenrum, Noordwolde, Noordbroek en Zuidbroek.

In 1983 werd de Stichting Orgelstad Leiden in het leven geroepen. Vanaf dat moment wordt er elke twee jaar een Nationaal Orgelconcours Leiden georganiseerd. Voorronden worden gehouden in de Hartebrugkerk en de Hooglandse Kerk. De finale voltrekt zich in de Pieterskerk. De tiende editie vond plaats in 2016.

In 2011 was in de Broederkerk in Kampen de eerste editie van het Quintus Orgelconcours. De tweede volgde in 2013. Op 9 juni 2018 vindt de derde editie plaats, in de Kamper Bovenkerk.

Feike Asma

De stichting Vox Humana en Johannes Orgelbouw organiseren dit jaar voor de veertiende keer het jaarlijkse Feike Asma Orgelconcours. Naast dit zogenoemde hoofdconcours, dat plaatsheeft bij Johannes Orgelbouw in Ede, is er ook een Scholenconcours waaraan een Landelijke Scholenprijs in de vorm van een wisselbeker is verbonden.

In 1998 begon het Wartburg College in Rotterdam, met diverse vestigingen, met een tweejaarlijks muziekconcours waarin ook het orgel een plaats heeft. De tiende editie vond plaats op 31 maart dit jaar.

Het Driestar College in Gouda kende eind jaren tachtig, begin jaren negentig een eigen orgelconcours, waarvan de finale in de Sint-Jan werd gespeeld. Zo’n tien jaar geleden startte de Driestar met een tweejaarlijks muziekconcours waarin het orgel een plaats heeft. „Hoewel het aantal orgelspelenden miniem is geworden”, zegt muziekdocent Henry Adema.

---

Nieuwelingen

Een van de nieuwe loten aan de stam van de orgelwedstrijden is het concours van de Stichting Ars Musica. De eerste editie vond zaterdag 10 juni in Zaltbommel plaats. Gezien het succes overweegt Ars Musica om een traditie te maken van het orgelconcours.

Nieuw is ook het Ambitus Orgelconcours voor Europese jongeren, georganiseerd door de Ambitus Foundation. De voorronde was juni vorig jaar in de Joriskerk in Amersfoort. Na rondes in Arnhem en Goes werd zaterdagavond 24 juni in de Sint-Bavokerk in Haarlem de finale gespeeld.

Het strijdperk van orgelland

Muziek

RD.nl in uw mailbox?