Ex-gedetineerde: Ik heb jarenlang fietsen gestolen, vooral voor de kick

Stilte hangt tastbaar rond de Spetse Hoeve op het Groningse platteland. Rond de oude boerderij, een van de locaties van de christelijke ggz-instelling Terwille Verslavingszorg, scharrelen kippen en kalkoenen rond. Varkens hebben hun eigen modderpoel. Koeien en pinken bevolken de wei. Aan de rand van het terrein staat een kleine kapel, herkenbaar aan een kruis op het dak.

Tegen twaalven fietsen de bewoners van de Spetse Hoeve met hun begeleiders het terrein op. Ze komen terug van psychomotorische therapie, gericht op lichaamsbeweging, op een locatie in een naburig dorp. Even later nemen ze plaats aan de grote eettafel in de woonkamer. In de hoek van de gezamenlijke ruimte staat een pooltafel. Aan de wand hangt een dartbord. Langs de muur staat een aquarium.

Als brood en beleg op tafel staan, valt er een korte stilte. Wie wil bidden voor de lunch, krijgt daarvoor de gelegenheid. Tijdens de maaltijd nemen bewoners en begeleiders de plannen voor de middag door. Er moet een groep naar Assen om bamboe uit een tuin te halen voor het kippenhok. Anderen gaan de dakgoten op het terrein van de Spetse Hoeve schoonmaken.

Een begeleider meldt dat hij met een bewoner naar Groningen rijdt. „Wat gaan jullie daar doen?” wil een van de mannen weten. „Naar de McDonald’s”, grapt de begeleider. „Nee hoor, we hebben een afspraak bij de reclassering.”

Bijlmerbajes

Na het middageten neemt Vincent (37) plaats aan een tafel in de computerruimte. Als hij over zijn verleden vertelt, gaat het over cannabisgebruik, inbraken, fietsdiefstallen, een taakstraf, jaren van dakloosheid en periodes van detentie in onder meer de Bijlmerbajes. Bijna een maand geleden kwam hij naar de Spetse Hoeve. „Ik heb negentien maanden vastgezeten en mag de resterende zes maanden hier doorbrengen.”

Vincent las een artikel over de Spetse Hoeve in Bonjo, een krant voor gedetineerden, en dacht: Daar wil ik naartoe. In het kader van zijn ISD-maatregel (plaatsing in een instelling voor stelselmatige daders) bleek dat mogelijk. Hij heeft zichzelf een duidelijk doel gesteld. „Werken aan een detentievrije toekomst. Vanaf m’n vijftiende heb ik fietsen gestolen, meer voor de kick dan om m’n verslaving te bekostigen. Dat wil ik niet meer. Het roer moet om.”

Hoewel hij nog maar kort in de Spetse Hoeve is, kijkt Vincent –„In 2010 heb ik de diagnose ADHD gekregen”– al bewust vooruit. „Als ik hier vertrek, wil ik in Groningen gaan wonen. Ik moet op zoek naar een kamer en een baan in de schoonmaak of het productiewerk. Dat betekent solliciteren, wilskracht tonen, relaties opbouwen, verzekeringen regelen. Mijn doel is m’n leven goed op de rails krijgen zodat mijn familie weer trots op me kan zijn.”

Drugssmokkel

Dat het mogelijk is om uit een diep dal omhoog te klimmen, bewijst Sherwin Mercera (56). Hij werkt als ervaringsdeskundige op de Spetse Hoeve. Zijn leven kenmerkte zich eveneens jarenlang door verslaving en criminaliteit. Opgegroeid op Curaçao begon hij al jong verdovende middelen te gebruiken. „Destijds hasj en marihuana. Om aan drugs te komen, had ik geld nodig en haalde ik allerlei streken uit.”

Toen hij met zijn moeder en zusjes naar Nederland kwam, namen de problemen toe. Op achttienjarige leeftijd liep hij voor het eerst tegen de lamp en kwam hij met politie en justitie in aanraking. „Ik heb jaren gesukkeld. Bij elkaar heb ik een paar jaar in de gevangenis gezeten voor onder meer drugssmokkel. Tussendoor had ik allerlei baantjes. Ik ben monteur geweest, heb vloeren gelegd, betonreparaties gedaan en auto’s gespoten.”

In een poging om zijn leven te veranderen, ging Mercera in 2014 in de Bijbel lezen. „Ik ontdekte dat de almachtige God betrouwbaar is en dat Hij niet wil dat ik verloren ga. Hij zegt bijvoorbeeld in Jesaja: „Vrees niet, Ik zal je helpen.” Dat bleef in mijn gedachten hangen. Ik heb God om hulp gevraagd en ben van de ene op de andere dag gestopt met cocaïnegebruik.”

Zijn zoektocht naar een plek om tot rust te komen en een verslavingsvrij leven op te bouwen, bracht hem op de Spetse Hoeve, destijds in handen van de organisatie Teen Challenge. Hij vindt het bijzonder nu op dezelfde plek zijn ervaringsdeskundigheid in te zetten. Als woonbegeleider van Terwille stimuleert hij de bewoners hun leven een positieve wending te geven. „Ik trek met de mannen op en spreek hen vooral in de wandelgangen. Ook begeleid ik hen bij praktische zaken en zet ik mijn ervaringsdeskundigheid in bij het behandelprogramma.”

Mercera probeert aan te sluiten bij de idealen van de bewoners. „Ik vraag wat hun kwaliteiten zijn, wat ze in het verleden voor werk hebben gedaan. Als ze daar iets mee willen, steun ik hen. Wanneer ik denk dat iets niet goed voor hen is, overleggen we.”

De goedlachse Mercera houdt de bewoners voor dat een verandering mogelijk is mits ze dit echt willen. Zijn eigen verhaal is daarbij een voorbeeld, zonder dat hij suggereert dat het bij iedereen op dezelfde manier kan gaan. „Als mensen erin geïnteresseerd zijn, vertel ik wat er in mijn leven gebeurd is en dat God je kan helpen. Jezus zegt: „Mijn juk is zacht en Mijn last is licht.” Hij heeft nooit iets fout gedaan. Hij is God.”

Stress kwijt

Martin (39) kwam tweeënhalve week geleden naar de Spetse Hoeve. „Ik heb me vrijwillig aangemeld, omdat het niet goed met me ging.” Sinds zijn twintigste is hij verslaafd aan drugs. Hij deed diverse pogingen om af te kicken, onder meer bij Horeb, een christelijke instelling voor verslavingszorg in het Gelderse Beekbergen.

Opnieuw is hij van plan definitief afstand te nemen van de cocaïne. „Alleen lukt het me niet. Ik kan wel wat steun gebruiken.” Zijn eerste ervaring bij Terwille is positief. „Hier is de stress van me af gevallen. Ik voel me goed, vind het fijn hier. Dit is een mooie omgeving die rust uitstraalt. Ik ben bezig met dieren en mensen. Dat bevalt me.”

Martin heeft een aantal persoonlijke doelen geformuleerd. „Ik wil aan m’n conditie werken en de relatie met m’n familie herstellen. Ik heb m’n familie lang niet gezien, zo’n tien jaar.” Hij hoopt na het verblijf in de Spetse Hoeve een plek te krijgen voor begeleid wonen. Ik wil vrijwilligerswerk doen en betaald werk zoeken”, zegt Martin, die een schildersdiploma heeft.

In de Spetse Hoeve vinden veel activiteiten in een groep plaats. „Soms trek ik me even terug. Dan heb ik er behoefte aan om alleen te zijn. Ik heb ADHD, ben heel druk in mijn hoofd. Als er te veel prikkels zijn, zoek ik rust.”

Dat Terwille een christelijke instelling is, vindt Martin prima. „Toen ik bij Horeb zat, ging ik ook elke zondag mee naar de kerk. En met Kerst. Daarna ben ik niet meer met het geloof bezig geweest, maar hier komt dat weer terug. Ik sta ervoor open.”

Martin heet in werkelijkheid anders.

Mannen met crimineel verleden werken aan nieuwe toekomst

In het kantoor van de Spetse Hoeve in Veelerveen is Swanny van der Scheer (36) bezig met de administratie. Boven haar werkplek hangen acht kleine beeldschermen die diverse plekken op het terrein van de woonboerderij van de ggz-instelling Terwille Verslavingszorg tonen. Van der Scheer is sinds twee jaar coördinator van de Spetse Hoeve. Eerder werkte ze vier jaar voor de christelijke ontwikkelingsorganisatie De Verre Naasten in Indonesië en bij twee Nederlandse instellingen voor verslavingszorg. Ze stapte over naar de Spetse Hoeve omdat ze leven en werk meer wilde combineren. In 2015 verhuisde ze met haar man naar Veelerveen, maar na korte tijd eindigde haar huwelijk in een scheiding. Nu woont ze met haar 4-jarige zoon in de woning naast de boerderij.

In de Spetse Hoeve verblijven tien mannen „met een criminele achtergrond.” Ze hebben allemaal drugs gebruikt, iets wat op het terrein streng verboden is. Geregeld schuift Van der Scheer met haar zoontje Govert bij de groep aan tafel voor de maaltijd. „Het samenleven met deze mannen geeft een prettige dynamiek.” Onveilig voelt ze zich vrijwel nooit. Overdag en in de avond zijn er altijd teamleden aanwezig. Als er na die tijd problemen zouden ontstaan, kan ze terugvallen op de beheerder van het terrein die tegenover de Spetse Hoeve woont.

Sommige bewoners hebben hun gevangenisstraf erop zitten en komen dan, met een advies van de reclassering, naar de Spetse Hoeve voordat ze zelfstandig terugkeren in de maatschappij. Anderen verblijven als onderdeel van een justitiële maatregel voor veelplegers (ISD) een halfjaar op deze locatie. Ze volgen een groepsprogramma –’s ochtends behandeling, ’s middags dagbesteding–, naast individuele gesprekken met hulpverleners. Het programma is erop gericht de mannen zo veel mogelijk zelf de regie over hun leven te laten nemen. Dit houdt onder meer in dat ze inspraak hebben in hun behandeling, mee vergaderen met de begeleiding en een volwaardige stem hebben bij belangrijke beslissingen. Intussen doorlopen ze vier fasen, waarin ze steeds meer vrijheid en verantwoordelijkheid krijgen. De meesten stromen daarna door naar begeleid wonen of een eigen huis. Sommigen kunnen maximaal een jaar terecht in een doorstroomhuis van Terwille in Wildervank, waar ze extra ambulante begeleiding krijgen.

Niet iedereen doorloopt het programma succesvol. „Zo’n 20 tot 30 procent valt tussentijds uit. Dat is niet verwonderlijk gezien de ingewikkelde doelgroep waarmee we werken.” Geregeld maakt Van der Scheer het echter ook mee dat het leven van bewoners een positieve wending krijgt. Ze noemt als voorbeeld een ex-gedetineerde die als vrijwilliger in een zorgcentrum aan de slag ging en nu zelfstandig in de omgeving woont. Een ander werkt nu in een fabriek in Noord-Nederland. „Deze laatste is een mooi voorbeeld van iemand die met vallen en opstaan vooruit is gekomen en na een proefperiode een vast contract heeft gekregen. Zoiets maken we gelukkig geregeld mee.”

Spetse Hoeve

Tien mannen met een justitiële en verslavingsachtergrond die leren de regie te nemen over hun eigen leven. Zij vormen de bewoners van de Spetse Hoeve in Veelerveen, Oost-Groningen. Het project ROER (werken aan Richting Op Eigen Regie) werd twee jaar geleden toegevoegd aan het aanbod van de christelijke ggz-instelling Terwille Verslavingszorg, onderdeel van concern De Hoop. De mannen werken in de Spetse Hoeve aan persoonlijke doelen en nemen onder meer deel aan een groep van de Anonieme Alcoholisten, gericht op het tegengaan van terugval in verslaving. Op zondag hebben ze de mogelijkheid gezamenlijk een dienst van een baptistengemeente in de regio te bezoeken. Elke maandagavond verzorgt een van de medewerkers (in zijn vrije tijd) een Bijbelstudie in een kleine kapel bij de Spetse Hoeve, waaraan de mannen op vrijwillige basis kunnen deelnemen.

>> terwille.nl

Ex-gedetineerde: Ik heb jarenlang fietsen gestolen, vooral voor de kick

Mens & samenleving

RD.nl in uw mailbox?