Jan-van-genten en grote jagers op de zuidelijke Noordzee

Langzaam kleurt de oostelijke einder rood, het eerste daglicht strijkt over de hypnotiserend kabbelende golfjes in de haven van werkeiland Neeltje Jans in de Oosterscheldekering. Voormalig vissersschip Neeltje Jans van Delta Safari ligt al klaar om 52 vogelaars aan boord te nemen.

De binnenhaven van het werkeiland is door middel van een sluis verbonden met de buitenhaven. Om kwart voor 8 ligt het schip vol vogelaars tussen de sluisdeuren en een oplettende vogelaar haalt de eerste bijzondere soort van de dag binnen: „Slechtvalk!” De roofvogel duikt op een troepje spreeuwen, maar mist en blaast de aftocht. De sluisdeur aan zeezijde glijdt open en de boot kiest het ruime sop.

De schipper houdt aanvankelijk een zuidwestelijke koers. Aan stuurboord glijdt de kop van Schouwen voorbij, aan bakboord strekt de kust van Walcheren zich nog een eindweegs uit in zee.

Chummen

Twee bemanningsleden beginnen stukjes brood in het water te gooien. Dit wordt spoedig opgemerkt door meeuwen, die op het gemakkelijke voedsel afduiken en de boot blijven volgen. Want het wordt er voor hen alleen maar leuker op: straks gaan de mannen over op visafval. ”Chummen” noemen de zeevogelaars dit werk.

Het resultaat is een trouw gevolg van krijsende meeuwen achter de boot; aanvankelijk vooral jonge zilvermeeuwen. Verder op zee maken die plaats voor kleine mantelmeeuwen. Ze worden nauwlettend in de gaten gehouden door een flinke groep vogelliefhebbers en fotografen, want ook zeldzamere soorten worden aangetrokken door het gemakkelijke voedsel.

En jawel. Tussen de grote en kleine mantels ontwaren kenners een drieteenmeeuw, een geelpootmeeuw en een paar Pontische meeuwen. De verschillen zijn klein, maar de vogels vliegen zo dichtbij dat snavelvorm, kop- en oogkleur goed te zien zijn.

Onophoudelijk ratelen de grote spiegelreflexcamera’s, vooral als om half 10 de eerste jan-van-gent wordt ontdekt. Het nieuws wordt doorgegeven en nog meer vogelaars spoeden zich naar het achterdek voor de kolossale zeevogel. Prachtig wit, met zwarte vleugelpunten en een gele zweem op de kop. De gent vliegt een paar rondjes om de boot om ook de vogelaars op de voorplecht de gelegenheid te geven hem te bekijken.

Armen moe

Daar vooraan worden eveneens leuke dingen gemeld. Telescopen zijn niet bruikbaar op een schommelend schip, dus moeten de vogelaars het van hun verrekijker hebben. Nadeel is dat je armen moe worden van lang turen. Jaap, een fanatieke vogelaar uit de Alblasserwaard, heeft daar iets op bedacht: een makkelijk vast te houden houten poot waarop de kijker is vastgezet.

Voor een nog beter overzicht klimt Jaap met een paar andere vogelaars op de kajuit en al snel ontdekt hij aan de noordelijke horizon een jager, een vleesetende zeevogel. „Een kleine, denk ik, op 2 uur.” De anderen turen in de aangewezen richting, maar de meesten krijgen de snel weer verdwijnende jager niet in beeld. „Twaalf uur” is recht vooruit; bij gebrek aan oriëntatiepunten op zee is de klok een handig hulpmiddel.

Even later wordt de volgende jager gemeld, een grote. Het bruine beest komt recht op de boot af vliegen, zeilt erlangs en stort zich op de meeuwentros. Een mantelmeeuw heeft een stukje vis bemachtigd, maar de jager heeft het gezien en valt de meeuw aan. Die laat van schrik zijn buit los, waarop de zeerover er mee vandoor gaat.

Geen zeeziekte

De zee wordt woeliger, maar is kalmer dan gewoonlijk en niemand heeft last van zeeziekte. De temperatuur is aangenaam; op zee is het anders in oktober al aardig koud.

„Grote jager op half 12. Geland, vliegt weer.” Voortdurend worden er nu nieuwe jagers en genten gemeld, en meer vogels, waaronder een langsvliegende rosse franjepoot. Een vermoeide vink landt op de boot om uit te rusten voor het vervolg van zijn Engelandreis.

Achter de boot hangen drie jonge jan-van-genten, even bruin als de jonge meeuwen, fanatiek duikend. Van 3 meter hoogte storten ze zich met de dolksnavel naar voren in het water. Als tegen het einde van de middag Neeltje Jans weer in zicht komt blijven ze echter een voor een achter. De kust is het domein van de meeuwen.

Jan-van-genten en grote jagers op de zuidelijke Noordzee

Groen & duurzaamheid

RD.nl in uw mailbox?