De vergeten machtstrijd in Noord-Nederland

Dat blijkt uit onderzoek van archeologe en landschapshistoricus Diana Spiekhout.

De 32-jarige voert een promotieonderzoek uit bij de Rijksuniversiteit Groningen. Uit haar studie komt een verhaal van worstelende bisschoppen in een vergeten machtsstrijd.

Waarom doet u juist onderzoek in Overijssel en Drenthe?

„Weinig mensen kennen de middeleeuwse geschiedenis van Noord-Nederland. Die streek, Oversticht genoemd, stond onder controle van de bisschop van Utrecht. Oversticht besloeg de huidige provincie Overijssel tot delen van Duitsland, Groningen en Friesland.”

Wat hebt u precies gevonden?

„Voordat ik met het onderzoek begon, was al wel in grote lijnen duidelijk waar in de periode 500 tot 1500 na Christus in Oversticht gebouwen hebben gestaan. Deze plekken bekeek ik opnieuw door middel van luchtfoto’s. Met deze luchtfoto’s speurde ik naar oneffenheden of kleurverschillen in het landschap. Zo’n kleurverschil kan betekenen dat daar vroeger een bouwwerk stond. Op deze manier kwam ik erachter dat kastelen uit de middeleeuwen in dit gebied veel groter waren dan we eerst dachten.”

Hoe zijn al die kastelen er gekomen?

„Volgens de wet kon alleen de bisschop van Utrecht toestemming geven voor het bouwen van een kasteel. Deze bisschop was in de periode van 1227 tot 1350 erg arm en onmachtig. Hierdoor konden edelen ongestraft hun eigen kastelen bouwen en beroofden ze soms kooplieden. Handelssteden als Zwolle en Kampen leden hier financiële schade onder, omdat handelaren zo berooid de stad binnenkwamen.

Daarom wilden die steden van de roofridders af. Ze klaagden erover bij de bisschop.”

Wat deed de bisschop toen?

„Nadat deze steden en de bisschop hun krachten bundelden, herstelden ze hun macht in Oversticht. De edelen mocht geen kastelen meer bouwen.”

Toch zijn er veel kastelen verdwenen, wat is er gebeurd?

„De mensen in deze regio hielden nogal van recyclen; bruikbare spullen werden opnieuw gebruikt voor andere zaken en gebouwen werden afgebroken. Dat is heel duurzaam, maar niet fijn voor archeologen. Op deze manier is er veel informatie uit deze periode verloren gegaan.”

Wat wilt u met dit onderzoek bereiken?

„Ik wil de verdwenen wereld van de middeleeuwen terug halen, om mensen deze onbekende periode beter te laten begrijpen. De geschiedenis begint niet bij de Gouden Eeuw.”

In de schijnwerpers: rubriek voor opmerkelijk regionaal nieuws

De vergeten machtstrijd in Noord-Nederland

Geschiedenis

RD.nl in uw mailbox?