Geheimzinnig klinkt de stem van gids als hij zegt: „We dalen af naar het Romeinse Rijk.” Verwachtingsvol zet ik mijn voet op de eerste traptrede. „En let op je hoofd. Je kunt het makkelijk stoten”, zegt hij nuchter.

Beemsterkaas geniet wereldwijd bekendheid. Droogmakerij de Beemster zelf is veel onbekender. Toch staat die al bijna 25 jaar op de Werelderfgoedlijst. „En wij zijn zelfs werelderfgoed in het kwadraat.”

Het was de modernste fabriek van Europa, vol licht, lucht en ruimte en opgebouwd uit glas, staal en beton. De Van Nelle ”daglichtfabriek” aan de Delfshavense Schie wordt al vanaf de opening in 1929 bejubeld.

Tijdens een sterke stormvloed balde de Zuiderzee in 1825 z’n vuisten en beukte op het kleine Schokland in. De inwoners van het kleine eiland moesten met lede ogen toezien hoe hun hele leefgebied onder water kwam te staan. Er vielen dertien doden door de stormvloed. Tientallen woningen raakten zwaar beschadigd, net als de twee kerken.

Het mooist is de Amsterdamse grachtengordel in de vroege ochtend. Dan is het stil op straat, de massa’s toeristen houden zich nog even schuil.

Aan het plafond van zijn woonkamer bouwde Eise Eisinga ruim 240 jaar geleden een model van het zonnestelsel. Het werkt nog steeds. „Kijk, vanochtend kwam de zon op om 6.23 uur.”

De militaire politie bleek onmisbaar tijdens het Ardennenoffensief in december 1944 en januari 1945. In Bastenaken (Bastogne) en omgeving is veel over dit deel van de Tweede Wereldoorlog te zien.

Zes maanden voordat Rusland Oekraïne binnenviel, hebben militaire bevelhebbers zich georiënteerd op het Ardennenoffensief van 1944/1945.

Huiszoeking! Zes bange onderduikers in een kast. Een Duitser rukt de deur open. Anita Gassan (8) steekt hem haar pop toe: „Wilt u niet liever mijn pop hebben voor uw kinderen?” Niks pop, mee!

Zeshonderd kinderen werden weggesmokkeld bij de Hervormde Kweekschool in Amsterdam. Daardoor werd hun leven gered. Op die plek gaat nu het Nationaal Holocaustmuseum open.

De Amsterdamse tram vervoerde tijdens de oorlog tienduizenden gearresteerde Joden. Het vervoersbedrijf heeft daarvoor nooit spijt betuigd. Het probeerde na de bevrijding wel het geld voor deze ritten te incasseren.

De Russische dreiging wakkert de belangstelling voor de Koude Oorlog opnieuw aan, merken de vrijwilligers van bunkercomplex Park Overvoorde in Rijswijk. „We dachten dat er nooit meer oorlog kon komen, maar we hebben ons in slaap laten sussen.”

Verhitte discussies en ellenlange opiniestukken. Een modern verschijnsel? Integendeel. Ook 500 jaar geleden wist men elkaar al duchtig de oren te wassen!

Een laatste grote aanval. Met het Ardennenoffensief probeerde Hitler de geallieerde opmars te stuiten en alsnog de oorlog te winnen. Het tij was echter niet meer te keren. Een nieuw oorlogsmuseum in België laat bezoekers de dramatische gebeurtenissen meebeleven.

Voor ze naar Amerika gingen, verbleven om hun geloof vervolgde Engelse puriteinen elf jaar in Leiden. Wandelend door de stad kom je nog heel wat sporen van hen tegen.

Ilko-Sascha Kowalczuk kan weinig positiefs aan de DDR ontdekken. De Duitse historicus noemt het „de grootste openluchtgevangenis van Europa”. „Nu leeft men in vrijheid maar daar kunnen velen in het oosten van Duitsland niets mee beginnen.”

Anselm Kiefer (1945) is geen schilder met doek en kwast of kunstenaar met gips en brons; hij noemt zichzelf een iconoclast: een beeldenstormer. Dat is niets te veel gezegd, zo laten zijn werken in museum Voorlinden in Wassenaar zien.

Geveild, teruggegeven of aan nabestaanden geschonken: dat gebeurde na de Tweede Wereldoorlog met bezittingen van Joden. Twee leden van de Historische Vereniging Oud-Beijerland zochten uit hoe het in hun dorp eraan toe ging.

Al bij de opening in 1866 zagen antisemieten de Nieuwe Synagoge in Berlijn als een Joodse provocatie. Dit gebouw was dan ook een van de hoofddoelen van de Kristallnacht (Reichspogrom) in de nacht van 9 op 10 november 1938.

Opnieuw rumoer rond prins Bernhard. In zijn nalatenschap is zijn lidmaatschapskaart van de Duitse nazi-partij gevonden. Premier Rutte vindt overheidsonderzoek overbodig.

Op donderdag 1 januari 1789, een halfjaar voor het uitbreken van de Franse Revolutie, schreef een Brits politicus in zijn dagboek: „Ik dacht na over mijn plannen voor de toekomst. Ik besloot om voortaan een leven te leiden dat meer tot eer is van God en tot heil van mijn broeders, steeds denkend aan Hem voor Wiens rechterstoel ik eens zal verschijnen.” Deze politicus was William Wilberforce.