Vakantievoorbereiding: zo blijf je gezond

Dysenterie, ofwel ernstige reizigersdiarree. Dat overkwam Jiska Kreugel (nu 29) in de zomer van 2014, tijdens een stage in India voor haar opleiding godsdienst en pastoraal werk. Ze drinkt daar een heerlijke kop Chai thee: Indische thee met melk, suiker en specerijen. Even later krijgt ze diarree. „Ik dacht: dat hoort er een beetje bij als je in het buitenland zit, ik heb gewoon iets verkeerds gegeten. Misschien reageren mijn darmen op de vele kruiden die ik heb gegeten.” Maar het ging van kwaad tot erger. „Al binnen tien minuten na een maaltijd moest ik naar het toilet.”

Op dag drie, als ze bloed bij de ontlasting ziet, trekt ze aan de bel. De lokale ziekenhuizen vertrouwt ze niet. Daarom gaat ze naar een privéarts die goed bekendstaat. „Dat was een paar uren rijden op de motor. Niet prettig, want ik was heel ziek.”

Kreugel blijkt parasitaire dysenterie te hebben. „In dat stadium was mijn overlevingskans niet hoog. Ik had eerder naar een arts moeten gaan.” Direct krijgt ze antibiotica voorgeschreven. Bovendien moet ze een streng dieet volgen, dat bestaat uit bananen, kokoswater en crackers. Langzamerhand knapt Kreugel op. „In anderhalve week ben ik 9 kilo afgevallen. Ik sliep veel en had flink koorts. Het waren wazige weken, en van de eerste week weet ik niets meer.” Zodra ze opgeknapt is, vertrekt ze naar Nederland en gaat voor controle naar haar eigen huisarts. Door de dysenterie liep ze blijvende schade op. „Mijn darmen zijn nog erg gevoelig. Ik ervaar dezelfde symptomen als bij het prikkelbare darmsyndroom.”

Kreugel liet zich voorafgaand aan haar reis goed informeren over gezondheidsrisico’s. „Ik wist: ga niet in een vieze rivier zwemmen, eet geen rauwe groente en fruit.” In India kocht ze nooit etenswaren op stalletjes op straat. Ook had ze ontsmettingsdoekjes, diarreeremmers en ORS, een vochtaanvulling met suiker en zout, bij zich. Bovendien had ze zich vooraf laten vaccineren voor onder meer gele koorts. Uitnodigingen voor een maaltijd door de lokale bevolking sloeg ze steevast af, bang als ze was voor besmetting door slechte hygiëne. „De thee nam ik wel aan, ik dacht dat dat wel kon. Ook ervaren de locals het als erg beledigend als je drinken weigert.”

Arrogant

Ze adviseert mensen die een verre reis willen gaan ondernemen om zich van tevoren goed te laten informeren. „Ga in gesprek met de GGD. Zorg dat je alle benodigde medicaties bij je hebt en je voor de gevaarlijkste ziektes bent ingeënt. Maar wees niet te arrogant door te denken dat het daardoor allemaal wel goed komt. Niet alles risico’s kun je uitsluiten.”

Else Bolders, reizigersverpleegkundige bij GGD Gelderland-midden, is het daarmee eens. „Ook al laat je je vaccineren, dat biedt geen garantie dat je gezond blijft.”

Mensen die bij haar langskomen, geeft ze advies op maat. Bijna onvermijdelijk komt vaccineren tijdens een consult ter sprake.

Vrijwel iedereen die een verre reis overweegt, adviseert ze de DTP-prik: voor difterie, tetanus en polio. Ook ent ze mensen vaak in voor hepatitis A, een leveraandoening die je kunt oplopen door besmet voedsel en water. De gevolgen van deze ziekte zijn niet mis: je kunt er volgens Bolders maandenlang door uit de running raken. Extra voorzichtig is ze met zwangere vrouwen en kinderen onder de vijf jaar.

Mensen die naar Afrika af willen reizen, moeten beducht zijn voor malaria en gele koorts. Voor malaria zijn tot nu toe geen vaccins beschikbaar; wel zijn er tabletten die een goede bescherming bieden. Zowel malaria als gele koorts wordt verspreid door muggen. Ze raadt reizigers naar het Afrikaanse continent dan ook aan om een klamboe mee te nemen, bedekkende kleding te dragen en insectenwerende middelen zoals DEET te gebruiken. De malariamug is niet alleen in Afrika een levensgevaarlijk insect: ook in delen van Azië, Oceanië en Zuid-Amerika komt hij voor.

Een ander diertje om van te huiveren is de teek. Deze achtpoter kan niet alleen de ziekte van Lyme veroorzaken, maar ook het tekenencefalitis-virus overbrengen. Voor het oplopen van dit virus dat hersen(vlies)ontsteking veroorzaakt, hoeft de vakantieganger geen verre reis te ondernemen: in grote delen van Europa –waaronder Duitsland, Scandinavië en Rusland– komt het voor. Smeer je daarom voorafgaand aan een wandeling in de natuur in met DEET. Draag huidbedekkende kleding met een lichte kleur, zodat je teken goed kunt zien. Trek Bugsox aan, hoge sokken die zo zijn behandeld dat een teek bedwelmd raakt. Blijf verder op de paden, en controleer jezelf na een dag in de natuur altijd op teken.

Word je gebeten door een hond, kat, vleermuis of vos, dan loop je kans op rabiës, ofwel hondsdolheid. Bolders: „Zorg dat je binnen 24 uur na een beet antistoffen krijgt. Anders kan het je dood worden.”

Zorgverzekeraar

Mocht een reiziger ondanks voorzorgsmaatregelen toch ziek worden in het buitenland, dan raadt Bolders aan om meteen de zorgverzekeraar te bellen. Dat is niet alleen om alvast de eventuele financiële vergoeding voor een medische behandeling in gang te zetten, maar ook kan de verzekeraar vaak goed inschatten of het raadzaam is naar het plaatselijke ziekenhuis te gaan.

Zo nu en dan ontmoet Bolders cliënten die moeite hebben met vaccineren. Dat respecteert ze, maar ze wijst dan wel op de gevaren. De meeste landen kennen overigens geen verplichte vaccinaties. Wel is vaccinatie voor gele koorts in veel landen vereist voor mensen die vanuit een gelekoortsgebied komen.

Weinig landen raadt Bolders af als vakantiebestemming vanwege te hoge gezondheidsrisico’s. Maar het blijft opletten, vooral in landen met een instabiele politieke situatie.

Veel mensen die bij de reizigersverpleegkundige op consult komen, zijn achteraf blij dat ze dat gedaan hebben. „Ik hoor vaak dat mensen zeggen: Daar heb ik niet eerder aan gedacht.” Als voorbeeld noemt ze dat weinigen erbij stilstaan dat het zwemmen in zoetwaterplassen in veel landen niet verstandig is, vanwege het risico op een worm- of bacteriële infectie.

Reisapotheek

ORS: een vloeistof om het zout- en vochtgehalte van het lichaam op peil te houden. Onmisbaar bij diarree of braken.

Diarreeremmers EHBO-artikelen

Pijnstillers After bite insectenpen

Thermometer Insectenwerend middel zoals DEET

Ontsmettingsmiddel Tekenpincet

Zonnebrandcrème Middel tegen lucht-, zee- en wagenziekte

Bergbeklimmen

Wil je graag de Himalaya op, of een ander gebergte? Wees dan op je hoede voor hoogteziekte. De symptomen daarvan zijn hoofdpijn, misselijkheid en braken. Ook kun je je oriëntatiegevoel kwijtraken, waardoor sneller ongelukken ontstaan. Else Bolders van de GGD geeft de volgende tips: drink geen alcohol voorafgaand aan een klim, zorg dat je voldoende vocht binnenkrijgt, en luister goed naar je lichaam. Ga niet te snel de hoogte in. Krijg je klachten en helpt medicatie niet, dan is de berg afdalen de enige optie.

Nuttige websites

>> lcr.nl (Landelijk Coördinatiecentrum Reizigersadvisering)

>> rivm.nl/reizigersziekten >> ggdreisvaccinaties.nl >> gezondopreis.nl >> yourway2go.nl/over-ons/gezond-op-reis >> anwb.nl/vakantie/landeninformatie

Medicijnpaspoort

Wie op vakantie gaat en medicijnen gebruikt, doet er goed aan een medicijnpaspoort mee te nemen. Dit document geeft een overzicht van de medicijnen die iemand gebruikt. Het is handig voor het geval een patiënt in het buitenland zijn medicijnen kwijtraakt of een arts wil raadplegen.

Veel medicijnen, zoals ADHD- of slaapmedicatie, vallen onder de Opiumwet. In een groot aantal landen is het verboden om deze medicijnen in te voeren zonder een geldige medische verklaring. Zo’n verklaring moet minstens vier weken voor vertrek worden aangevraagd.

Vakantievoorbereiding: zo blijf je gezond

Consument

RD.nl in uw mailbox?