GBS vervangt moeilijke woorden Statenvertaling toch niet

Dat deelt secretaris ds. A. van Heteren mee in het juninummer van StandVastig, periodiek van de stichting.

Ds. J. J. van Eckeveld, preses van verschillende synodes van de Gereformeerde Gemeenten, „betreurt” het dat de GBS de moeilijke woorden niet vervangt, zo zegt hij in reactie.

Een tekstcommissie van de GBS rondde vorig jaar haar onderzoek naar verouderde woorden af, meldt ds. Van Heteren. In oktober keurde het GBS-bestuur de door de commissie voorgestelde synoniemen goed, aldus het bericht.

In tegenstelling tot eerdere plannen heeft het GBS-bestuur „recentelijk” besloten „deze synoniemen niet in de Bijbeltekst, maar in een aparte kolom te verwerken.”

Het besluit om niet de Bijbeltekst zelf aan te passen is niet ingegeven door de gedachte dat de Statenvertaling heilig zou zijn, licht GBS-voorzitter ds. A. C. Rijken desgevraagd toe. „Wij spreken van de meest zuivere vertaling in het Nederlands. Daarmee houd je al een slag om de arm.”

De reden dat verouderde woorden niet in de tekst zelf zijn aangepast, is dat het er uiteindelijk te veel waren, aldus ds. Rijken. „Aanvankelijk hadden we een woordenlijstje achter in onze Bijbels. Maar dat voldeed niet meer. Er waren veel meer woorden die uitleg behoefden. Uiteindelijk zijn we aan de hand van Trommius alle woorden langs gegaan die moeilijk te begrijpen zijn. Toen dat was afgerond, was de vraag: Wat gaan we daar nu mee doen? Wat gebeurt er als je dit allemaal gaat doorvoeren in de tekst? Wat voor taalkleed krijg je dan? Ga je geen nieuw stuk op een oud kleed zetten?”

Volgens de hersteld hervormde predikant uit Gameren is het „nog niet zo simpel” om alle synoniemen door te voeren. „Het gaat niet alleen om ”berderen”, wat je kunt vervangen door ”planken”. Er zijn ook woorden waarbij je niet precies weet wat er exact wordt bedoeld. Bovendien gaat het ook om zinsconstructies, naamvallen, voegwoorden.” Om die reden heeft de GBS gekozen voor „de minst ingrijpende” oplossing, aldus de GBS-voorzitter, waarbij er in de tekst in het midden een kolom staat waarin op de hoogte van een moeilijk woord een synoniem wordt gegeven.

De GBS kiest daarmee voor eenzelfde aanpak als in de Bijbel met uitleg. Ook die Bijbeluitgave kent een kolom met toelichting op moeilijke begrippen.

De commissie begon haar werk ongeveer tien jaar geleden naar aanleiding van vragen of de synoniemen in de verklarende woordenlijst in GBS-uitgaven in de Bijbeltekst zelf opgenomen kunnen worden.

In 2011 gaf ds. Tj. de Jong, toen tweede voorzitter van de GBS, in StandVastig aan dat de Bijbelstichting „welwillend” stond tegenover het verzoek van onder meer de generale synode van de Gereformeerde Gemeenten om woorden die in onbruik zijn geraakt, te vervangen door termen van gelijke betekenis. De synode van de GG vroeg er in 2007 voor het eerst om, mede vanwege het verschijnen van de Herziene Statenvertaling (HSV). De GG-synodes die daarop volgden onderstreepten het belang van het vervangen van moeilijke begrippen en drongen er bij de GBS op aan het werk snel af te ronden.

Een stap vooruit, noemt ds. J. J. van Eckeveld, preses van de laatste GG-synodes, desgevraagd het besluit van de GBS om verouderde woorden niet in de tekst van de Statenvertaling op te nemen, maar in een kolom naast de Bijbeltekst. „Al lezend in de Bijbel kunnen gebruikers in de genoemde kolom direct nagaan wat de betekenis is van het verouderde woord.”

De predikant van de gg te Zeist heeft „waardering” voor het „vele werk” dat de tekstcommissie heeft verricht, maar hoopte dat de GBS een grotere stap zou zetten. „Het verzoek van de synode van de Gereformeerde Gemeenten ging verder. Daarin werd gevraagd de verouderde woorden in de tekst zelf te vervangen. Ik betreur het dat men daartoe niet heeft besloten.”

Ds. Van Eckeveld begrijpt dat de GBS het besluit heeft genomen „in de hoop de steun te behouden die de stichting heeft in het geheel van de bevindelijk-gereformeerde richting. Van harte hoop ik, dat de GBS deze steun mag behouden. Want het werk van de stichting verdient onze waardering.”

Tegelijk hoopt ds. Van Eckeveld dat „het nu genomen besluit ertoe mag leiden, dat bij een volgende druk van onze Statenvertaling de woorden wel in de tekst zullen worden opgenomen en niet meer in een aparte kolom.”

Lang hanteerde de GBS de norm dat als een woord voorkwam in de dikke Van Dale vervanging niet nodig was. Later bleek die norm niet goed te werken, aldus een artikel van GBS-voorzitter ds. A. C. Rijken in het Kerkblad van de Hersteld Hervormde Kerk in 2015.

In de digitale Bijbeluitgaven van de GBS, zoals de app GBSBijbel, worden de synoniemen voor verouderde woorden weergegeven als gebruikers op dat woord klikken.

GBS vervangt moeilijke woorden Statenvertaling toch niet

Kerk & religie

RD.nl in uw mailbox?