Staat abortus in Nederland nog in het Wetboek van Strafrecht en in welke zin dan precies?

Ja, dat heeft te maken met de wetsgeschiedenis. In de vorige eeuw is bepaald: „Hij die een vrouw een behandeling geeft, terwijl hij weet of redelijkerwijs moet vermoeden dat daardoor een zwangerschap kan worden afgebroken, wordt gestraft.” In 1984 werd vervolgens de abortuswet van kracht. Die wet plaatste min of meer een komma achter deze strafbepaling en zegt dat van strafbaarheid onder bepaalde omstandigheden geen sprake meer is. Abortusartsen die zich aan de zorgvuldigheidseisen houden, doen hun werk dus legaal.

Wat willen BNNVARA en het Humanistisch Verbond dan nog meer?

Voor hen gaat die uitzonderingsbepaling nog niet ver genoeg. Zij willen dat een zwangerschapsafbreking een normale, medische verrichting wordt, zoals elke andere. Hun petitie wordt overigens breed gesteund: bijna 94.000 burgers zetten hun handtekening.

Waarom hechten ze daar zo aan?

Dat heeft naar hun zeggen alles te maken met de vrees voor de zogenaamde antiabortuslobby. Volgens de initiatiefnemers rukt die ook in Nederland op en zou dat politieke consequenties kunnen hebben. Theoretisch gezien zit daar wat in. Ministers kunnen de voorwaarden voor een legale abortus enigszins uitbreiden of verzwaren zonder dat de Tweede Kamer dat vooraf moet goedkeuren. De vraag is natuurlijk of zoiets ooit gebeurt. Maar hoe dan ook, als abortus een normale medische verrichting wordt, valt de ingreep eigenlijk alleen nog maar onder wetten die over de kwaliteit van de gezondheidszorg gaan. Daar is het de initiatiefnemers om te doen.

Overigens is dit streven niet nieuw. BNNVARA en het Humanistisch Verbond werpen zich met dit burgerinitiatief eigenlijk op als de spreekbuis van abortusartsen die hier al jaren voor lobbyen. Zij ergeren zich eraan dat hun werk via een aparte subsidieregeling wordt vergoed en vallen in plaats daarvan liever onder de reguliere financieringsregels. Abortusartsen claimen verder dat de huidige wetgeving abortus te veel in de taboesfeer trekt en drempelverhogend werkt. Daardoor zou er voor onbedoeld zwangere vrouwen een medisch onveilige situatie kunnen ontstaan.

Is dat ooit aangetoond?

Nee. Het tweede evaluatieonderzoek naar het functioneren van de abortuswet uit 2020 stelt klip en klaar: „Overigens zijn er ook geen redenen om aan te nemen dat de wijze waarop de abortushulpverlening wettelijk geregeld is, de toegang daartoe in de praktijk zou belemmeren. Noch het eerste, noch dit tweede evaluatieonderzoek leveren daar aanwijzingen voor.”

Hoe nu verder?

Als de petitie aan alle vereisten voldoet, mogen de initiatiefnemers hun zaak bepleiten in de Kamer. Eigenlijk is dat een beetje dubbelop, aangezien GroenLinks-Kamerlid Ellemeet al een initiatiefwet voorbereidt, die hetzelfde beoogt. Hoe de stemming straks zal uitvallen, is nog niet te voorzien. Een meerderheid is bepaald niet uitgesloten.