Wat is de Wagner Group precies?

Officieel bestond de Wagner Group jarenlang niet eens. Het is een paramilitaire organisatie, en die zijn volgens de Russische wet verboden. Daarom ontkent Rusland elke relatie met Wagner. In de praktijk leunt Moskou zwaar op de inzet van Wagner-huurlingen, zeker in de strijd in Oekraïne. Wagner wordt daarom ook wel het privéleger van de Russische president Vladimir Poetin genoemd. Een belangrijke trainingsfaciliteit van Wagner bevindt zich in Molkino, pal naast een grote Russische legerbasis.

De club kreeg in 2014 bekendheid toen leden van Wagner aan de kant van pro-Russische separatisten vochten in Oost-Oekraïne. Een Wagner-strijder omschreef de organisatie als „een structuur die de belangen van de staat buiten de landsgrenzen promoot.”

Wie zit er achter deze organisatie?

Ook dat was lange tijd in nevelen gehuld. Tot afgelopen september Jevgeni Prigozjin verklaarde dat hij de oprichter van de Wagner Group is, iets dat hij eerder altijd had ontkend. Hij vormde de beweging, naar verluidt samen met oud-inlichtingenman Dmitri Utkin, als privélegertje in mei 2014 om de rebellen in Oost-Oekraïne bij te staan. Naar eigen zeggen was hij destijds ook persoonlijk actief: „Ik maakte oude wapens schoon, sorteerde kogelvrije vesten en zocht specialisten uit die ons konden helpen.” Prigozjin is een steenrijke Russische zakenman en een trouwe bondgenoot van president Poetin. Hij staat ook wel bekend als de ”kok van Poetin” omdat zijn cateringbedrijf veel diners voor het Russische staatshoofd verzorgde.

Prigozjin kwam onlangs nog in het nieuws toen hij de executie van een voormalig Wagner-lid, dat naar Oekraïne was overgelopen, publiekelijk prees. De strijder werd gedood met een voorhamer en de beelden verschenen op Telegram. „Een hondse dood voor een hond”, aldus Prigozjin. De Verenigde Staten en de Europese Unie hebben strafmaatregelen tegen hem ingesteld wegens zijn rol bij Wagner.

Hoe sterk is de Wagner Group militair gezien?

De groep begon in 2014 met zo’n 250 leden. Inmiddels wordt de sterkte op rond de 40.000 manschappen geschat, van wie het overgrote deel momenteel in Oekraïne opereert. Een aantal van hen heeft een criminele achtergrond, waardoor het lastig is om in het officiële Russische leger dienst te nemen. De Wagner Group is uitstekend uitgerust, zowel wat wapens als materieel betreft. De BBC legde eerder dit jaar de hand op een Samsung-tablet met een ‘booschappenlijstje’ van de organisatie. Daarop stonden onder andere tanks, mortieren, geavanceerde radarsystemen en drones. Wagner is er ook van beschuldigd chemische wapens in Libië te hebben ingezet.

Waar opereert de Wagner Group?

Momenteel zijn de meeste Wagner-strijders in Oekraïne actief. De organisatie speelde vanaf 2015 ook een belangrijke rol in de burgeroorlog in Syrië, waar ze de Syrische president Bashar al-Assad steunde. Verder werd de hulp van Wagner in diverse Afrikaanse landen ingeroepen, onder andere in Libië, de Centraal-Afrikaanse Republiek, Mozambique en Mali. De militaire leider van Burkina Faso, kolonel Ibrahim Traoré, liet onlangs weten dat hij ook geïnteresseerd is in samenwerking met het huurlingenleger om orde op zaken in zijn land te stellen. Er gaan geruchten dat de Venezolaanse president Nicolas Maduro Wagner-leden voor zijn persoonlijke beveiliging inzet.

Waarom treedt de Wagner Group opeens zo in de openbaarheid?

Met de opening van het gloednieuwe Wagner Centre in Sint Petersburg deze maand, wil oprichter Prigozjin zijn rol in de Russische defensie sterker benadrukken. „De missie van het Centrum is een prettige omgeving scheppen om nieuwe ideeën te genereren om de Russische defensiecapaciteit te vergroten”, aldus Prigozjin.

Om die reden steunt het Wagner Centre start-ups die actief zijn in IT en industriële technologie. Dat kan Rusland goed gebruiken voor de wapenindustrie, omdat het land door de internationale strafmaatregelen vrijwel geheel op zichzelf is aangewezen.

Die profilering van Prigozjin kwam recent tot uitdrukking in de openlijke kritiek die hij op het functioneren van de Russische legertop in de oorlog in Oekraïne uitte. Samen met de radicale Tsjetsjeense leider Ramzan Kadirov pleitte hij voor een veel hardere strategie, waarbij Kadirov zelfs de inzet van tactische kernwapens suggereerde.