„Het dateren gebeurt al langer, het linken aan Bijbelverhalen is nieuw voor me”, zegt wetenschapper Romy Meyer in reactie. Zij is promovenda aardwetenschappen en paleomagnetisme aan de Universiteit Utrecht en gespecialiseerd in de sterkte van het aardmagnetische veld.

Het magnetisch veld van de aarde beschermt mensen tegen straling en zonnewind. Het veld wordt opgewekt in de kern van de aarde en bestaat uit een mengsel van vloeibaar ijzer en nikkel. Vaak worden aardlagen gedateerd met de koolstofdateringsmethode. Maar de onderzoekers van de Tel Aviv University hebben nu variaties in het aardmagneetveld gebruikt om verwoeste aardlagen van archeologische vindplekken te dateren.

Verwoeste aardlagen en bepaalde voorwerpen, zoals antieke kruiken, bevatten heel kleine deeltjes ijzer die magnetisch kunnen worden. „IJzeroxidekorrels hebben bij heel hoge temperatuur geen oriëntatie maar bij afkoeling nemen ze de richting en sterkte van het aardmagneetveld op die plek op dat moment aan”, vertelt Meyer.

Een oorlogsgebied waar verhit is gevochten, is zo dus terug te vinden. „Zelf gebruik ik vaak vulkanisch gesteente, ook materiaal dat warm is geweest. In archeologisch onderzoek is het heel handig om de methode met aardmagnetisme te gebruiken. Zeker in die regio, het Midden-Oosten, is veel beschreven en bewaard gebleven.”

Koningen

Yoav Vaknin is doctoraal student bij het archeologieinstituut van de Tel Aviv University. Hij deed onderzoek onder leiding van Ron Shaar, hoogleraar aan het Institute of Earth Sciences van de Hebrew University in Jeruzalem. Vaknin probeerde door middel van aardmagnetische straling een aantal lokaties van oorlogen te reconstrueren die in de Bijbel zijn beschreven.

De Israëlische onderzoeker schrijft in zijn studie onder meer: „Hazael, de koning van Aram Damascus leidde een militaire campagne, volgens 2 Koningen 12 vers 18 vernietigde hij Gath in het gebied van de Filistijnen.” Vaknin ontdekt dat deze oorlog ‘leesbaar’ is in de aardlagen met de aardmagnetische dateringsmethode en dus inderdaad in die tijd is gebeurd.

Bij andere beschreven oorlogen in de Bijbel vermoedt de wetenschapper dat de datum soms afwijkt van de datering die de Bijbel geeft. De stad Beth-Shemesh in Juda bijvoorbeeld, zou volgens 2 Koningen 14 vers 11-13 al begin achtste eeuw voor Christus door koning Joas zijn verwoest, maar de methode van Vaknin laat zien dat dit vermoedelijk een halve eeuw later plaatsvond.

De Nederlandse onderzoeker Meyer is enthousiast over deze methode, hoewel die niet overal bruikbaar is, want er moet al veel bekend zijn over de variaties van het aardmagneetveld in het onderzochte gebied, stelt zij. Niettemin „is deze methode misschien wel bruikbaar voor meer Bijbelverhalen.”