Eén dag voor de midterms maakte de voormalige president bekend dat hij dinsdag 15 november met een „zeer belangwekkende mededeling” komt. Uitleg behoefde dat niet. Iedereen wist dat dit Trumps aankondiging zou zijn zich voor de presidentsverkiezingen van 2024 kandidaat te stellen.

Inmiddels leeft er twijfel of The Donald komende dinsdag inderdaad die lang verwachte mededeling doet. Officieel is er sinds afgelopen maandag voor hem niets veranderd, ook niet door de uitslag van de midterms die voor de Republikeinen tegenviel. Sterker, Trump heeft publiek gezegd dat de resultaten voor hem persoonlijk een „erg grote overwinning betekenen.” Wel moest hij toegeven dat de uitkomst hier en daar „ietwat teleurstellend” is.

Medewerkers van Trump hebben echter tegenover de media gezegd dat de oud-president woensdag briesend van woede door zijn zomerverblijf liep. Bekend is ook dat Trump donderdag zijn adviseurs heeft geraadpleegd over wat hij aanstaande dinsdag moet doen. Zij oefenen druk op hem uit om met een aankondiging van zijn kandidaatstelling in ieder geval te wachten tot de speciale Senaatsverkiezing in Georgia van 6 december achter de rug is.

Bitter

Voor Trump is het heel bitter dat zijn tactiek heeft gefaald om kandidaten naar voren te schuiven die hem welgezind zijn. De speciale steun van Trump bezorgde de meeste van deze kandidaten geen overwinning, een enkele daargelaten, zoals J. D. Vance, die naar de Senaat gaat voor de staat Ohio. Hun voortdurend hameren op het feit dat Joe Biden in 2020 de presidentsverkiezingen heeft gestolen, blijkt niet te werken.

Typerend is het verloop van de verkiezingen in de staat Georgia. De Republikein Brian Kemp won daar de gouverneursverkiezing overtuigend. Terwijl Kemp een verklaard tegenstander van Trump is. Hij vindt diens bewering dat Biden in 2020 fraude pleegde „de grootst mogelijke onzin.” Ook Brad Raffensperger werd met een forse meerderheid herkozen als secretary of state. Terwijl dat nu juist de man is die in januari 2021 weigerde gehoor te geven aan het verzoek van Trump om 11.780 extra stemmen te ‘vinden’.

Gelet op deze uitkomsten mocht men verwachten dat de verkiezing van een Republikein als senator voor Georgia ook vrij probleemloos zou verlopen. Echter, de Republikeinse kandidaat Herschel Walker, die Trump daar nadrukkelijk op het schild had geheven, redde het niet in één ronde. De Democratische kandidaat Raphael Warnock kreeg in de eerste rond bijna 1 procent meer stemmen.

Niet alleen Trump is teleurgesteld, maar ook de Republikeinse partij in haar geheel is in mineur. Weliswaar heeft zij inmiddels de meerderheid weten binnen te halen bij het Huis van Afgevaardigden, maar het verschil met de Democraten is minder dan verwacht. Dat steekt schril af tegen eerdere afstraffingen van Democratische presidenten, zoals Barack Obama in 2010 en Bill Clinton in 1994.

Getwijfeld

Dat alles bij elkaar leidt ertoe dat er inmiddels binnen de Republikeinse Partij openlijk aan wordt getwijfeld of Trump nog wel de meest geschikte man is om in 2024 presidentskandidaat te zijn. Hier en daar is zelfs sprake van woede over zijn invloed. „Republikeinen presteerden ondermaats, en er zullen koppen moeten rollen”, twitterde conservatief commentator Ben Shapiro. Fox News, de zender die populair is bij de Republikeinen, drong woensdag bij de partij aan op kritisch zelfonderzoek. De zender noemde Trump „de grote verliezer.”

Anderen gingen nog verder. De conservatieve commentator Erick Erickson zegt: „Als Trump komt om te helpen, dan verknoeit hij alles.” Voormalig Congreslid Peter King, die heel lang Trump door dik en dun steunde, zei donderdag tegenover The New York Times: „We kunnen niet langer toestaan dat blinde trouw aan Trump het lot van de partij bepaalt.”

Marc Thiesen, destijds de speechschrijver van George W. Bush, deelt die mening. Hij zei bij Fox News dat Trumps „tactiek van de verschroeide aarde” niet heeft gewerkt. „Velen zullen op basis van deze resultaten concluderen dat de Republikeinse Partij klaar is om verder te gaan zonder Trump als leider.” In plaats daarvan noemt Thiessen Ron DeSantis, de gouverneur van Florida die deze week een eclatante overwinning behaalde.

De Trump welgezinde media nemen eveneens afstand. Zo beeldde The New York Post hem af als een korte, dikke, onhandige ”Trumpty Dumpty”. Het commentaar van The Wall Street Journal stelde dat Trump de Republikeinse Partij „van het ene naar het andere fiasco”heeft geleid.

Stilaan beginnen ook invloedrijke megadonors te twijfelen. Ken Griffin, de CEO van het investeringsfonds Citadel die voor deze midterms bijna 60 miljoen dollar in Republikeinse kandidaten pompte, liet de nieuwssite Politico weten dat hij zich achter DeSantis zou scharen.

Geschiedenisboeken

Zelfs bij uitgesproken Trumpisten lijkt de steun voor de oud-president enigszins af te kalven. Opvallend was dat J. D. Vance, de Republikein die deze week werd gekozen als gouverneur van Ohio, de naam van Trump niet noemde in zijn overwinningsrede. Terwijl Vance in zijn campagne toch nadrukkelijk de steun van Trump had gekregen.

Naderen Trump en het Trumpisme daarmee het moment dat ze alleen nog in geschiedenisboeken worden genoemd? Dat zeker niet. Allereerst telt dat er onder de gekozen leden van het Huis van Afgevaardigden ongeveer 130 Republikeinen zitten die Trumps verhaal van de grote leugen van 2020 geloven. Hun diepe wantrouwen jegens Democraten en overheidsinstellingen zal de komende tijd doorwerken in hun politiek bedrijven.

Ten tweede is Trump nog steeds erg populair bij een groot deel van de Republikeinse partij. Die leden zullen niet zomaar accepteren dat hun held onder kritiek wordt gesteld, laat staan dat hij wordt afgevoerd naar de galerij van de geschiedenis.

De derde factor is Trump zelf. Hij is een slechte verliezer en gelet op zijn ego zal hij doorgaan tot het bittere einde. Hij is nog altijd overtuigd van zijn eigen gelijk en ziet zichzelf nog steeds als de redder van het Amerikaanse vaderland. „Hadden ze maar naar mij geluisterd, dan was het resultaat veel beter geweest”, zei hij afgelopen woensdag na de verkiezingen. De kans is daarom groot dat hij zich kandidaat stelt voor de presidentsverkiezingen van 2024. Misschien niet dinsdag, maar dan wel op een later moment.