Een vorige maand overleden lokale volksvertegenwoordiger in de Amerikaanse staat Pennsylvania is met een grote meerderheid herkozen. Tony DeLuca, een Democraat die een voorstad van Pittsburgh vertegenwoordigde in het lagerhuis van de staat, stierf op 9 oktober op 85-jarige leeftijd aan lymfeklierkanker. Het was te laat om zijn naam van het stembiljet te verwijderen voor de midterms van afgelopen dinsdag.

DeLuca behield zijn zetel met 86 procent van de stemmen, met 98 procent van de stemmen geteld. Er zullen nu speciale verkiezingen worden gehouden om te beslissen wie zijn zetel krijgt. „Hoewel we ongelooflijk bedroefd zijn door het verlies van volksvertegenwoordiger Tony DeLuca, zijn we er trots op dat de kiezers hun vertrouwen in hem en in zijn toewijding aan Democratische waarden ook postuum hebben getoond”, verklaarde de Democratische Partij in Pennsylvania.

De Amerikaanse oud-president Donald Trump heeft voor het eerst van zich laten horen sinds het sluiten van de laatste stembureaus in de nacht van dinsdag op woensdag. Op zijn eigen sociale medium Truth Social noemt hij de eerste resultaten van de tussentijdse verkiezingen „ietwat teleurstellend” voor zijn Republikeinse Partij. Vanuit zijn „persoonlijk oogpunt” zijn ze echter „een erg grote overwinning”, schrijft hij, zonder daarover uit te weiden.

De Republikeinen maken op basis van de eerste resultaten goede kans de meerderheid in het Huis van Afgevaardigden terug te winnen. Maar van de verwachte ‘rode golf’ was geen sprake, en dat in een politiek klimaat dat gekenmerkt wordt door onzekerheid over inflatie en de economie in het algemeen - sentimenten die doorgaans in het voordeel van de oppositiepartij werken. Bovendien wint de oppositiepartij traditioneel veel zetels bij de eerste tussentijdse verkiezingen van een nieuwe president, in dit geval de in 2021 aangetreden Democraat Joe Biden. In de Senaat moet zelfs nog maar blijken of de Republikeinen überhaupt een meerderheid hebben behaald.

Trump heeft zich actief bemoeid met deze midterms, onder meer door campagne te voeren en nadrukkelijk zijn steun uit te spreken voor bepaalde Republikeinse kandidaten in staten waarvan verwacht werd dat de verschillen tussen Democraten en Republikeinen er klein zouden zijn. Veelal steunde hij kandidaten die publiekelijk de resultaten van de presidentsverkiezingen van 2020 weigeren te erkennen, ook wel ‘election deniers’ (verkiezingsontkenners) genoemd.

Trumps kandidaten hadden gemengd succes. Zo won de rechts-populistische J.D. Vance, tevens auteur van het boek Hillbilly Elegy, een senaatszetel in Ohio, die daardoor in Republikeinse handen bleef. Maar in Pennsylvania verloor de door Trump enthousiast gesteunde Dr. Oz van de Democraat John Fetterman, die nota bene tijdens de verkiezingscampagne een beroerte had gehad. In het zuidelijke Georgia, niet bepaald een Democratische staat, wist de oud-American football-ster Herschel Walker de zittende Democratische senator Raphael Warnock niet te verslaan. Hun race, die mogelijk bepalend is voor de controle over de Senaat, wordt begin december in een tweede ronde beslist omdat geen van beide kandidaten de in Georgia vereiste 50 procent van de stemmen behaalde.

Bij de Senaatsverkiezing in de Amerikaanse staat Georgia is een nieuwe ronde nodig omdat geen van de kandidaten meer dan de helft van de stemmen heeft gehaald. CNN, NBC en andere media hebben dat gemeld na telling van vrijwel alle stemmen.

Een lokale functionaris noemde het eerder al „veilig” om te zeggen dat de twee kandidaten het op 6 december nog eens tegen elkaar op moeten nemen omdat geen van beiden nu meer dan de benodigde 50 procent behaalt.

De Democraat Raphael Warnock leidt volgens de voorlopige uitslag met 49,4 procent van de stemmen, maar het ligt erg dicht bij elkaar. Zijn Republikeinse uitdager Herschel Walker heeft 48,5 procent van de stemmen behaald na telling van meer dan 99 procent van de stemmen. Een derde kandidaat bleef steken op 2 procent. In Georgia volgt volgens de wet een beslissende tweede ronde als niemand meer dan 50 procent haalt.

Ook in Nevada en Arizona is het nog onduidelijk wie de Senaatszetel verovert. Als de Republikeinen die twee staten winnen, hebben ze een nipte meerderheid van 51 senatoren en wordt de verkiezing in Georgia wat minder belangrijk.

De Republikeinse senator Ron Johnson is herkozen in Wisconsin, voorspellen Amerikaanse media, waaronder CNN. Johnson werd vooraf beschouwd als een van de kwetsbaarste Republikeinen in de Senaat in deze midterms vanwege zijn standpunten over vaccinaties, waar hij tegen is, en de aanval van 6 januari 2021 op het Amerikaanse Capitool, die hij vergoelijkt.

Door zijn zege op de Democratische luitenant-gouverneur Mandela Barnes, een rijzende ster binnen de Democratische Partij, houdt de 67-jarige Johnson de Republikeinse hoop in leven om de controle over de Senaat te winnen. Daarvoor dient de partij nog twee van de drie niet-besliste Senaatsraces te winnen, in Arizona, Georgia of Nevada. In die drie verkiezingen gaan de drie Democratische kandidaten vooralsnog aan de leiding.

In Georgia, waar de wet van de staat bepaalt dat de winnaar minstens 50 procent van de stemmen moet winnen, is waarschijnlijk op 6 december een tweede ronde noodzakelijk om een winnaar te bepalen.

Bij de senaatsverkiezing in de Amerikaanse staat Georgia is vrijwel zeker een nieuwe ronde nodig. Volgens een lokale functionaris is het „veilig” om te zeggen dat de twee kandidaten het op 6 december nog eens tegen elkaar op moeten nemen, omdat geen van beiden nu de benodigde 50 procent behaalt.

De Democraat Raphael Warnock leidt volgens de voorlopige uitslag met 49,4 procent van de stemmen, maar het ligt erg dicht bij elkaar. Zijn Republikeinse uitdager Herschel Walker heeft tot nog toe 48,5 procent van de stemmen behaald, maar volgens CNN zijn er nog maar weinig stemmen te tellen. In Georgia volgt volgens de wet een beslissende tweede ronde als niemand meer dan 50 procent haalt.

Ook in Wisconsin, Nevada en Arizona is het onduidelijk wie de senaatszetel verovert. Als de Republikeinen winnen in twee van die drie staten, betekent dat dat de verkiezing in Georgia bepaalt welke partij de meerderheid in de Senaat krijgt.

De Republikeinen stevenen af op een meerderheid in het Huis van Afgevaardigden, daar zijn Amerikaanse media het over het algemeen wel over eens. Ook is er consensus dat een „rode golf”, de kleur van de Republikeinen, is uitgebleven. De strijd om controle over de Senaat is nog niet beslist, zodat nog niet goed is te voorspellen wat de gevolgen van de stembusgang zijn voor de komende twee jaar.

De Democraten van president Joe Biden hebben nu een meerderheid in beide huizen van het parlement. In het Amerikaanse Huis van Afgevaardigden koersen de Republikeinen volgens The New York Times (NYT) af op 224 van de 435 zetels, 6 meer dan nodig voor een meerderheid. Dat is volgens de krant het zwakste resultaat bij tussentijdse verkiezingen van een partij die niet de president levert sinds 2002.

De Republikeinse Partij presteert op veel plekken „ondermaats”, concludeert de politieke analist van de NYT, Nate Cohn. De Republikeinse afgevaardigde Mayra Flores uit Texas, die haar zetel verloor, zei dat haar partij de realiteit onder ogen moest zien. „De rode golf kwam er niet.” Volgens haar bleven kiezers voor Republikeinse en onafhankelijke kandidaten thuis. Ook de Republikeinse senator Lindsey Graham toonde zich teleurgesteld over de beperkte winst van zijn partij, fors lager dan peilingen hadden voorspeld. Hij verwacht wel dat zijn partij ook een meerderheid in de Senaat krijgt.

De zogeheten midtermverkiezingen worden vaak gezien als een beoordeling van de bewoner van het Witte Huis. In de meer dan 160 jaar dat er ‘midterms’ worden gehouden is de partij van de president zelden ontsnapt aan een nederlaag. Nu dus ook niet.

Maar om te kunnen beoordelen of Biden volledig vleugellam wordt de komende twee jaar moet nog duidelijk worden wie het voor het zeggen krijgt in de Senaat. In vier staten is nog onzeker of een Democraat of een Republikein wordt verkozen. De Republikeinen moeten in drie van de vier staten winnen voor een meerderheid.

Bij de Amerikaanse tussentijdse verkiezingen stonden in veel staten ook referenda op het stembiljet, onder meer over abortus en stemrechten. De Amerikanen lijken bij die thema’s net zo verdeeld te stemmen als bij de landelijke verkiezingen.

Sinds Donald Trump de rechtmatigheid van de presidentsverkiezingen in 2020 in twijfel trok, staat dat onderwerp hoog op de agenda in veel staten. In sommige staten konden burgers kiezen voor strengere wetten om het kiesproces te beschermen, in andere staten ging het juist om het vereenvoudigen van het stemproces, zodat iedereen zijn of haar stem kan uitbrengen.
Ohio stemde bijvoorbeeld tegen het recht voor buitenlanders die permanent in de staat wonen om te mogen stemmen bij lokale verkiezingen en in Nebraska willen de burgers dat iedereen zich met een foto moet identificeren voordat die mag stemmen. In Michigan en Connecticut moet het juist makkelijker worden om te stemmen, door bepaalde stembureaus al dagen eerder te openen.

Op het gebied van abortus stemden California, Michigan en Vermont voor het opnemen van abortusrechten in de grondwet van de staat. Dat is een belangrijke opsteker voor mensen die zich daar hard voor maken, nadat het Hooggerechtshof het landelijke abortusrecht dit jaar had afgeschaft. In Kansas konden mensen kiezen om die bescherming juist af te schaffen, maar dat willen de mensen in die staat niet. Andere staten wachten nog op de uitslagen van hun referenda op abortus.

Verder stemden de inwoners van Maryland en Missouri voor het legaliseren van marihuana, maar in Arkansas en North Dakota werd dat weggestemd. In Iowa wil een meerderheid het recht op wapenbezit in de grondwet van de staat verankeren.

Waar de Republikeinen de meerderheid in het Amerikaanse Huis van Afgevaardigden lijken over te nemen, is dat voor de Senaat nog niet duidelijk. Volgens CNN is het in vier staten nog spannend of een Democraat of een Republikein verkozen zal worden in de tussentijdse verkiezingen. De Republikeinen moeten in drie van de vier staten winnen als ze de controle over de Senaat willen krijgen.

Het tellen van de stemmen is in volle gang, maar er komen wel tussenstanden door. In Wisconsin staat de Republikeinse kandidaat Ron Johnson voor met 50,6 procent tegenover 49,2 procent voor de Democraat Mandela Barnes. In Nevada liggen de Democraat Catherine Cortez Masto en de Republikein Adam Laxalt erg dicht bij elkaar, het scheelt slechts 0,1 procentpunt in het voordeel van Laxalt.

De Democraat Mark Kelly staat in Arizona ver voor op zijn rivaal Blake Masters, met 56,3 procent tegenover 41,4 procent. Toch durven de analisten van CNN nog niet te zeggen of Kelly ook definitief heeft gewonnen. Joe Biden had bij de presidentsverkiezingen van 2020 net zo’n grote voorsprong na het tellen van de eerste stemmen, maar in de dagen daarna kwam Donald Trump steeds dichterbij. Het lag uiteindelijk behoorlijk dicht bij elkaar, maar Biden won de staat.

In Georgia liggen de twee kandidaten dusdanig dicht bij elkaar dat het zelfs mogelijk is dat er geen winnaar komt. Als geen van beiden de grens van 50 procent haalt, volgt volgens de regels van de staat een nieuwe stemronde op 6 december. De Democraat Raphael Warnock staat nipt voor op de Republikein Herschel Walker, maar momenteel hebben beiden die grens nog niet gehaald.

Als de Republikeinen twee van de vier staten winnen en de Democraten de andere twee, hebben beide partijen vijftig zetels in de Senaat. In dat geval geeft de stem van de vicepresident de doorslag en behouden de Democraten dus de meerderheid.

De Amerikaanse ex-president Donald Trump heeft gouverneur Ron DeSantis van Florida bedreigd met onaangename onthullingen over hem mocht hij zich kandidaat stellen voor de Republikeinse presidentsnominatie van 2024. „Ik zou dingen kunnen zeggen die niet bijzonder vleiend zijn (over DeSantis)”, zei Trump dinsdag tegen Fox News. „Ik weet meer over hem dan wie dan ook - behalve misschien zijn vrouw.”

Trump maakte maandag bekend dat hij op 15 november met een „grote aankondiging” komt, zinspelend op ambities voor een tweede termijn in het Witte Huis.

Volgens exitpolls uitgevoerd door diverse Amerikaanse media, waaronder CNN en ABC, zijn zorgen over de economische situatie in het land leidend in de keuze van veel kiezers bij de tussentijdse verkiezingen in de VS. Ongeveer een derde van de ondervraagden noemde inflatie als belangrijkste kwestie op basis waarvan ze hun keuze maken. Het onderwerp abortus stond met 27 procent op de tweede plaats, gevolgd door misdaad, immigratie en wapenbeleid.

Problemen met stemcomputers in de felbevochten Amerikaanse staat Arizona worden aangegrepen door de Republikeinse oud-president Donald Trump en zijn medestanders als bewijs van kiesfraude door Democraten. Een rechtszaak die de Republikeinen hebben aangespannen om stemlokalen langer open te houden is door een rechter echter afgewezen wegens gebrek aan bewijs.

Volgens kiesautoriteiten was op enig moment ongeveer twintig procent van de stemcomputers defect in Maricopa County, de dichtstbevolkte county van de staat, en waren technici nodig om het probleem te verhelpen. Het probleem was dat de machines stembiljetten niet naar behoren konden lezen. Toch zouden alle stemmen geteld worden, aldus de leidinggevende verkiezingsambtenaar van Maricopa County.

Nancy Pelosi, de Democratische voorzitter van het Amerikaanse Huis van Afgevaardigden, heeft opnieuw haar district in San Francisco gewonnen, voorspellen Amerikaanse media.

Mochten de Republikeinen tijdens deze midterms de meerderheid in het Huis terugwinnen, dan verliest de 82-jarige Pelosi haar Huis-voorzitterschap en komt ze naar verwachting onder druk te staan om het leiderschap van de Democratische Partij in het Huis op te geven.

De laatste stembureaus zijn gesloten in de Verenigde Staten, waar tussentijdse verkiezingen zijn gehouden die mogelijk de machtsverhoudingen in het Huis van Afgevaardigden en de Senaat veranderen. In beide kamers hadden de Democraten van president Joe Biden aan de vooravond van de verkiezingen een nipte meerderheid. De laatste staat waar nog gestemd kon worden was Alaska.

Zoals het er nu uitziet, verschuift de controle in het Huis van Afgevaardigden naar de Republikeinen, verwachten vooraanstaande media als The New York Times en CNN. Zij dienen daarvoor 5 zetels te winnen die voorheen in Democratische handen waren. In de Senaat liggen de twee partijen te dicht bij elkaar om een prognose te maken. Mocht de verhouding er 50 tegen 50 blijven, dan behouden de Democraten er hun meerderheid omdat de Democratische vicepresident Kamala Harris dan de doorslaggevende stem levert.

Omdat veel kiezers in de afgelopen weken al per post hebben gestemd, kan het nog uren duren voordat de definitieve resultaten bekend zijn, in sommige staten wellicht zelfs dagen. Dat komt doordat per post uitgebrachte stemmen in de meeste staten pas op de verkiezingsdag zelf worden geteld, vaak buiten het geautomatiseerde telproces om. Landelijk hebben volgens het US Elections Project naar schatting 24 miljoen mensen per post gestemd.

Afgaande op 2020 zullen rond 09.00 uur Nederlandse tijd zo’n veertig staten volledige resultaten hebben gerapporteerd.

Onder de staten die er dat jaar langer over deden, waren enkele staten die deze cyclus competitieve senaatsraces hebben die cruciaal zijn voor de verhoudingen in de volgende Senaat. Te denken valt aan de race in Georgia, tussen de Democratische senator Raphael Warnock en zijn Republikeinse uitdager Herschel Walker.