Op dit moment is het volgens de wet mogelijk om in uitzonderlijke gevallen het volwassenenstrafrecht toe te passen op 16- en 17-jarigen. Dit gebeurt bijvoorbeeld bij zeer ernstige gewelddelicten, om tegemoet te komen aan „het veroorzaakte leed” bij slachtoffers. De raad begrijpt de behoefte aan vergelding. „Toch vinden we dat het ontwikkelingsperspectief van het kind voorop moet staan bij het bepalen van de straf.”

De raad wijst erop dat het jeugdstrafrecht een sterk pedagogisch karakter heeft. Dit biedt jongeren betere kansen om te leren van hun fouten en herhaling te voorkomen. „Kinderen zijn nog in ontwikkeling. Achterstand of scheefgroei in die ontwikkeling kan nog worden omgebogen.” Het jeugdstrafrecht wordt vaak benut om de jongere weer op het rechte pad te krijgen - „en te houden”.

Als jongeren tussen de zestien en achttien jeugddetentie krijgen opgelegd, duurt dit maximaal twee jaar. Criminele jongeren met een ontwikkelingsstoornis kunnen een PIJ-maatregel krijgen, een soort jeugd-tbs. Dit kan na de maximale periode van zeven jaar nog omgezet worden naar tbs.

Bij het toepassen van het volwassenenstrafrecht op minderjarigen neemt de kans toe dat diegene na vrijkomen opnieuw de fout ingaat, stelt de Raad voor de Kinderbescherming. „Dat is niet alleen schadelijk voor de minderjarige, maar zeker ook voor de samenleving als geheel.”

Een woordvoerder van minister voor Rechtsbescherming Franc Weerwind laat weten dat het zeldzaam is dat 16- of 17-jarigen als een volwassene worden berecht. Precieze cijfers heeft het ministerie niet. „Er loopt momenteel een onderzoek van het WODC dat hier meer inzicht in moet geven.”

De bevindingen van het Wetenschappelijk Onderzoek- en Documentatiecentrum komen naar verwachting nog dit jaar naar buiten. Of Weerwind ervoor openstaat om de mogelijkheid om deze groep als volwassenen te bestraffen te schrappen, zoals de Raad voor de Kinderbescherming graag ziet, wil zijn woordvoerder niet zeggen. „Laten we eerst even dat onderzoek afwachten.”

NRC schrijft dat tussen 2016 en 2022 in minder dan dertig zaken van deze mogelijkheid gebruik is gemaakt. Een week geleden zei het Openbaar Ministerie in Middelburg dat een 17-jarige verdachte als volwassene berecht moet worden. Hij zou samen met zijn jongere broer het slachtoffer met voorbedachten rade hebben doodgestoken.

Het OM heeft twaalf jaar cel en tbs met dwangverpleging geëist. Voor de jongere broer, die nog vijftien was ten tijde van de dodelijke steekpartij, wil de officier van justitie een celstraf van een jaar en jeugd-tbs. De rechtbank doet in november uitspraak. De raad ziet dat de laatste jaren wel steeds vaker jeugd-tbs wordt opgelegd aan tieners met complexe gedragsproblematiek, bevestigt een woordvoerder na berichtgeving van de Telegraaf. De algehele omvang van jeugdcriminaliteit daalt juist.