Een deel van de vragen gaat over werkenden die nu helemaal geen pensioen opbouwen in een collectieve regeling. Een terechte zorg, want de groep is groot: maar liefst een kwart van alle werkenden. Hiervan is de helft zzp’er en de andere helft werknemer. Zij compenseren dat doorgaans ook niet met individuele vormen van pensioensparen, zoals lijfrentes of banksparen. Dit dreigende pensioengat is een individueel én een maatschappelijk probleem.

Zzp-pensioen

Op aandringen van de oppositie wil de minister nu onderzoeken of werknemers die uit dienst gaan en zzp’er worden voortaan standaard pensioen kunnen blijven opbouwen bij het pensioenfonds van hun oude werkgever. Dat zou de groep ‘zelfstandigen zonder pensioen’ verkleinen. De ironie wil echter dat de (kleine) groep die wél aan individueel pensioensparen doet, juist last heeft van het uitstel. In het wetsvoorstel staat namelijk dat wie inlegt in een individueel pensioenproduct evenveel fiscale ruimte krijgt voor pensioensparen als werknemers in een collectieve regeling, namelijk tot 30 procent van de pensioengrondslag.

Momenteel is de fiscale ruimte voor een individueel pensioenproduct met 13,3 procent een stuk lager. Lager zelfs dan de norm voor een ”adequaat pensioen” die het kabinet zélf heeft vastgesteld bij de regels voor payroll-krachten uit de Wet arbeidsmarkt in balans. Volgens deze norm moet de pensioenpremie die de werkgever betaalt minimaal 15,8 procent bedragen. Voor zzp’ers is het dus te hopen dat er geen verder uitstel komt en de Wtp echt in de loop van 2023 ingaat.

En werknemers dan?

En dan de groep werknemers zonder pensioenopbouw. Deze groep is dit jaar vermoedelijk wel ietsje geslonken, omdat de verlengde wachttijd voor de pensioenopbouw van uitzendkrachten sinds dit jaar is geschrapt. Toch blijft een flinke groep werknemers pensioenloos, want niet alle werkgevers zijn verplicht om een pensioenregeling aan te bieden. Terwijl het óók anders kan. Zoals in Californië, waar werkgevers die zelf geen pensioenregeling hebben, hun werknemers moeten onderbrengen bij het algemene ”CalSavers” pensioenfonds.

Bij werkgevers met een pensioenregeling is er overigens geen enkele garantie dat die adequaat is, want de verschillen tussen pensioenregelingen zijn enorm. Hopelijk zet de minister hier ook nog stappen. Een verplicht pensioenlabel kan werknemers zeker helpen. Ook zou op de loonstrook het deel van de pensioenpremie dat de werkgever betaalt moeten staan. Wie een baan in loondienst dan inruilt voor een bestaan als zelfstandige, weet dan in ieder geval wat hij zelf zou moeten bijpassen om een gelijk pensioen te behouden.

De auteur is econoom bij RaboResearch