Taal: het is oké
In het magazine over lezen dat in september bij het RD verscheen, stond een licht chaotisch schema dat de lezer duidelijk had moeten maken welk leesniveau hij had. Wie aangaf lezen saai te vinden, werd naar een vakje gestuurd met daarin de zinnetjes ”Lezen past gewoon (nog) niet zo goed bij jou. Is oké.”
Over dat laatste woordje filosofeerde ik nog wat met een aantal collega’s. Waar komt het vandaan, was de grote vraag. Iemand had ooit gehoord dat oké uit de scheepvaart komt. Scheepsladingen zouden in een Franstalige havenplaats ”au quai”, op de kade, gezet moeten worden. Als de lading ”au quai” was, dan was het klusje geklaard. Au quai spreek je ongeveer uit als: oo kè. Later zou die kreet door het Engels zijn gekaapt, waar het de uitspraak ookee kreeg.
Wie online zoekt naar waar de oké-wieg stond, stuit op minstens dertig verschillende verhalen. Er is haast sprake van eindeloze speculatie. De theorie die het meest wordt omarmd, zegt dat het woordje uit de Amerikaanse stad Boston komt. In 1838 brak daar onder inwoners en journalisten een afkortingenrage uit. Daarbij gebruikten ze niet de officiële spelling, maar de uitspraak van woorden. All correct kortte men af als O.K., naar de uitspraak oll korrekt.
Het gebruik van oké is veelzijdig, en verandert volgens mij ook steeds. In ieder geval in Amerika wordt het inmiddels zelfs als werkwoord gebruikt. Je kunt daar zomaar horen zeggen: „He has okayed the request.” Betekenis: hij heeft het verzoek geaccepteerd. Ook in serieuze artikelen op Engelstalige websites tref je dit aan.
In Nederland betekende oké volgens mij lange tijd uitsluitend hetzelfde als ”akkoord” of ”in orde”. Persoon A: „Wil je niet steeds tegen me praten alsof ik een baby ben?” Persoon B: „Oké, ik zal proberen het niet meer te doen.”
Inmiddels is oké synoniem van meer woorden. Bijvoorbeeld van normaal („Ik vind het niet oké dat je dit doet”), prettig („Ik voel me daar niet zo oké bij”) en goed (als antwoord op de vraag hoe het met je gaat: „Wel oké hoor”).
Oké wordt ook vaak in vaste combinaties gebruikt, en die woordgroepjes hebben elk hun eigen specifieke betekenis. Als iets ”niet oké” is, is het niet geaccepteerd, of politiek incorrect. „Het is echt niet oké om over een kleurling te zeggen dat hij een donkere huidskleur heeft.” En gebruikers van het eerder aangehaalde ”is oké” willen vooral duidelijk maken: het is niet erg, het geeft niet, je mag er zijn.
