„We zien dat bedrijven steeds pessimistischer worden. We doen dit onderzoek nu een aantal jaar en de periode waarbinnen de problemen achter de rug zouden zijn, schatten de bedrijven gemiddeld op zes tot negen maanden. We zien nu voor het eerst dat dat langduriger wordt”, stelt Koopman.

Internationaal opererende bedrijven zeggen nu het meest belemmerd te worden door personeelstekorten en ook steeds meer door de hoge energiekosten. De verstoringen door de afnemende vraag zijn op het hoogste punt van dit jaar, met ruim een vijfde van de verstoorde bedrijven die dat als oorzaak aangeeft.

„We horen dat vaak van leden. Afnemers haken af. Prijzen worden te hoog, bedrijven hebben nog voorraden liggen die ze zelf moeilijk kwijt kunnen. Energie-intensieve bedrijven in chemie en land- en tuinbouw schalen hun productie af. Dat in combinatie met recessie en inflatie is een giftige cocktail. Uiteindelijk gaat dat pijn doen in Nederland, omdat een groot deel van onze welvaart uit export komt”, verklaart Koopman zijn zorgen. De belemmeringen door grondstoftekorten nemen wel af.