Paus Franciscus loopt op eieren rond de Russische inval in Oekraïne: hij veroordeelt de Russische agressie, maar probeert tegelijkertijd de banden warm te houden. Dat iedere uitspraak van de paus onder een vergrootglas ligt, is duidelijk.

Woensdag benadrukte de Oekraïense waarnemer aan de assemblee van de Wereldraad van Kerken Oleksandra Kovalenko dat de paus weigert Rusland als agressor te bestempelen. Tegelijkertijd zei de Russisch-orthodoxe metropoliet Antonij woensdag dat hij de paus had aangesproken omdat die patriarch Kirill als de „koorjongen van Poetin” had omschreven.

Sinds de Russische inval in Oekraïne wordt er al gespeculeerd over een ontmoeting tussen paus Franciscus en patriarch Kirill. Het Congres van Wereldreligies, dat woensdag en donderdag plaatsheeft in de Kazachse hoofdstad Astana, leek lang het aangewezen moment voor zo’n treffen. Maar de Russische patriarch zegde eind augustus zijn deelname aan het congres af.

Wel las metropoliet Antonij een brief van Kirill voor. Daarin vroeg de Russische kerkleider om in deze moeilijke tijd „een heldere geest en een vredige ziel” te bewaren. Hij waarschuwde ervoor dat het almaar gemakkelijker is geworden om informatie te manipuleren, met de vinger te wijzen en aan te sporen tot haat. „Recente gebeurtenissen hebben laten zien hoe gemakkelijk het is geworden om een vijandbeeld te creëren”, zei hij zonder zijn eigen rol te belichten.

Bidden voor Poetin

Twee dagen eerder verkondigde Kirill op de orthodoxe feestdag van de heilige Daniel (12 september) dat Rusland een bijzondere rol heeft te vervullen in de wereldgeschiedenis. Hij vroeg daarbij te bidden voor de Russische president Vladimir Poetin en voor diens zending en die van het land „tegen buitenlandse mogendheden die het gigantische rijk als onafhankelijke staat willen vernietigen.”

De patriarch van Moskou gaf toe dat het land een moeilijke tijd doormaakt en riep de gelovigen daarom op speciaal te bidden „voor het staatshoofd en de opperbevelhebber Vladimir Poetin, die een speciale verantwoordelijkheid heeft, maar ook voor alle militaire commandanten en al wie aan de macht zijn opdat de Heer hen zijn genade moge schenken.”

Op de bijeenkomst in Astana zijn de leiders van traditionele en wereldreligies uit meer dan vijftig landen aanwezig. De interreligieuze bijeenkomst die sinds 2003 om de drie jaar wordt gehouden heeft de ambitie verschillen te helpen overwinnen en oorlogen beëindigen.

Paus Franciscus ging woensdagmiddag in Astana voor in een openlucht-eucharistieviering. Daarvoor waren 10.000 gratis tickets verspreid. In het land wonen naar schatting zo’n 200.000 katholieken, 1 procent van de bevolking. Kazachstan is een land met een islamitisch meerderheid: 72 procent van de 19,1 miljoen inwoners. De paus onderstreepte dat wij onze redding vinden in de gekruisigde Jezus. „Christenen leren van Hem liefde, geen haat; mededogen, geen onverschilligheid; vergeving, geen wraak. Met Zijn kruisiging nam Jezus al onze zonden en het kwaad van de wereld op zich en overwon hen door Zijn liefde.”

Ahmed Al-Tayeb, de grootimam van Al-Azhar in Caïro, riep op het congres de mensheid op na te denken over de oorzaken van wereldwijde rampen. „De wereld was nauwelijks bekomen van de pandemienachtmerries toen andere pandemieën en rampen haar in hun greep kregen. Natuurrampen, politieke en economische rampen worden veroorzaakt door het egoïsme van mensen.”