Taal: een stukje onderlinge verbondenheid
Het is na een lange zomer weer tijd voor een stukje over taal. De woordcombinatie ”een stukje” gebruiken journalisten volgens mij bijna uitsluitend als synoniem voor artikelen.
Sinds kort staat meneer Klaasse een paar uur per week voor de klas. En daar is hem opgevallen: het wemelt hier van de stukjes. „Als docent ben je natuurlijk bezig met een stukje kennisoverdracht, maar je bent ook verantwoordelijk voor een stukje identiteitsvorming”, klonk het bijvoorbeeld ergens. Ook belangrijk: dat je oog hebt voor een stukje veiligheid en een stukje ordehandhaving. Nou ja, een hele puzzel dus.
Maar ook buiten de onderwijswereld spreekt men volop in stukjes. In een artikel over zomerkampen in het westen van Oekraïne staat dat de organisator de deelnemers „een stukje zomer” wil teruggeven. En niemand kijkt raar op als twee buurvrouwen tegen elkaar zeggen dat het bij een buurtbarbecue toch vooral gaat om een stukje saamhorigheid. Of als de directeur van een verzorgingshuis zegt dat de bingo vooral goed is voor een stukje onderlinge verbondenheid.
Je kunt het zo gek niet bedenken of je kunt er ”een stukje” voor zetten. Waarom? Wat is de functie van het stukje?
Een mogelijke verklaring: het stukje slijpt de scherpe randjes eraf. Een stukje ordehandhaving klinkt minder eng, minder streng dan: ordehandhaving. Bij dat laatste zou je kunnen denken aan pepperspray en een wapenstok; bij het eerste kun je het afdoen met een vingerknip.
Of zou het stukje –dat volgens mij sinds tien, vijftien jaar in de hele maatschappij aan een opmars bezig is– zijn populariteit te danken hebben aan het feit dat we allemaal een stukje softer zijn geworden? Het lijkt me onwaarschijnlijk dat men in een land als Noord-Korea spreekt over een stukje saamhorigheid, een stukje gehoorzaamheid, een stukje wederzijdse acceptatie. Is het stukje een symptoom van de heersende politieke correctheid?
Ooit zag ik een interview met een man –bierbuik, tatoeages– die vertelde wat er zo mooi was aan kamperen. Eerst somde hij wat positieve dingen van de camping op. Daarna: „Wat ik wel mis, is een stukje…” Ik dacht: huh, zijn zelfs deze types in stukjes gaan praten? Wat zou hij missen: een stukje betrokkenheid? Een stukje wij-gevoel? Maar gelukkig, de man miste „een stukje vlees.” Hij had gewoon zin in een ordinaire barbecue. Dat kan natuurlijk ook nog.
