De verhoudingen tussen Armenië en Azerbeidzjan zijn al decennia gespannen. Van tijd tot tijd vinden er geweldsincidenten plaats, waarbij soms ook enkele doden vallen. Tot dusver geen nieuws. Maar de grootschalige aanval in de nacht van maandag op dinsdag op Armeens grondgebied kwam voor velen als een verrassing.

Het was de dodelijkste confrontatie tussen beide buurlanden in lange tijd. Armenië meldde 49 doden aan eigen kant; Azerbeidzjan 50. De laatste grootste geweldsuitbarsting tussen beide landen vond eind 2020 plaats rond de betwiste regio Nagorno-Karabach. Zeker 6500 mensen kwamen toen om het leven en Azerbeidzjan wist het gezag over de provincie te vestigen.

Azerbeidzjan verklaarde dat de inval van deze week een reactie was op een „grootschalige poging tot sabotage” van Armenië. Concreet zou het onder meer gaan om troepenopbouw aan de grens. Armenië is „de enige agressor en bezetter” in de grensregio, verzekerde het Azerbeidzjaanse ministerie van Defensie. Armenië legt de bal echter geheel aan Azerbeidzjaanse zijde en beschuldigt het buurland ervan uit te zijn op gebiedsuitbreiding.

Waarnemers vermoeden dat president Ilham Aliyev van Azerbeidzjan zijn kans schoon zag om toe te slaan nu de militaire beschermheer van Armenië, Rusland, forse nederlagen leidt in Oekraïne. Het Russische leger heeft nu onmiskenbaar andere prioriteiten dan de bescherming van Armenië. Het land bevindt zich daarmee in een nog zwakkere positie dan ten tijde van de nederlaag rond Nagorno-
Karabach in 2020.

Rol Europa

Ook op diplomatiek niveau lijkt Moskou nu geen deuk in een pak boter te kunnen slaan. Analist Olesya Vartanyan van denktank International Crisis Group wees er op Twitter op dat Rusland in de zomer nog een staakt-het-vuren wist te bewerkstelligen na confrontaties aan de grens. Naar aanleiding van de berichten over hernieuwde confrontaties woensdagmorgen stelde ze dat die óók iets zeggen „over Moskous huidige mogelijkheden om in dit conflict de leiding te nemen.” Het staakt-het-vuren dat president Vladimir Poetin dinsdagmorgen wist te bereiken, hield het namelijk nog geen dag.

Daarbij komt dat Armenië als bondgenoot van Rusland weinig steun kan verwachten uit het Westen. Een confrontatie met Azerbeidzjan is voor Europa extra ongewenst omdat het zaken wil doen rond de afname van gas. In juli tekenden Brussel en Azerbeidzjan juist een memorandum over samenwerking op het gebied van energie.

Later woensdag zou de Veiligheidsraad bijeen komen om te spreken over het conflict.