De kwaliteit van onze leefomgeving moet niet alleen verbeteren, maar de doelen moeten zelfs ruimer worden gesteld. Alleen bij een „zekere overmaat aan kwaliteit” kunnen wonen, werken, landbouw en natuur sneller en soepeler worden aangepakt.

Er is dan wel de Nationale Omgevingsvisie (NOVI) om nationale vraagstukken in samenhang aan te pakken, maar deze rijksvisie leidt te weinig tot resultaat. „Veel doelen uit het sectorbeleid, zoals doelen voor verstedelijking, natuur of landbouw, zijn te weinig met elkaar verbonden”, zegt Rienk Kuiper, projectleider van de Monitor NOVI bij het PBL. Het bureau geeft de stikstofcrisis als voorbeeld bij uitstek. Het is geen probleem dat op zichzelf staat. „De landbouw staat onder druk, bereikbaarheids- en woningbouwprojecten vallen ook stil. Ook andere milieuproblemen zoals verdroging van natuurgebieden stellen grenzen aan ruimtelijke ontwikkelingen.”

In de NOVI staat verder onder meer dat gebieden die te maken hebben met bodemdaling of die belangrijk zijn voor de waterhuishouding niet verder verstedelijkt moeten worden, maar sinds 2000 nam het aantal huizen in deze kwetsbare gebieden juist met ruim een kwart toe.

Nieuwe woon- en werklocaties worden zoals afgesproken wel voor een „aanzienlijk deel” binnen bestaand bebouwd gebied verwezenlijkt, maar in 2020 nam wel het aantal inwoners in bestaand bebouwd gebied voor het eerst sinds vele jaren weer af, terwijl het buiten bestaand bebouwd gebied toenam. „Opgeteld nam de verstening (voor wonen, werken, infrastructuur) in de periode 2000-2018 in Nederland van alle EU-landen het sterkst toe, afgemeten aan het aandeel in het totale landoppervlak.”