Buitenlandminister Truss heeft de strijd om de opvolging van de Britse premier Boris Johnson maandag dan wel gewonnen, de marges waren kleiner dan verwacht. Het was in de laatste stemronde aan de leden van de Conservatieve Partij om hun favoriet aan te wijzen: Truss of oud-minister van Financiën Rishi Sunak. Met 57,4 procent van de stemmen viel de uitslag een kleine 10 procent lager uit dan opiniepeilingen deze zomer aangaven.

Deze cijfers spreken niet in het voordeel van Truss. Ze heeft de leiding van de Conservatieve Partij –en daarmee het premierschap– met de kleinste meerderheid in de recente geschiedenis binnengehaald. Sinds de invoering van het huidige stemsysteem in 1998 wisten alle kandidaten met steun van minimaal 60 procent van de leden hun post in te nemen. Zo won Johnson in 2019 met 66 procent van zijn tegenspeler Jeremy Hunt.

Cent

De uitslag moet dan ook een teleurstelling zijn voor de 47-jarige Truss en haar team. De marge van de overwinning is namelijk van groot belang: de partij staat bol van de onrust. Een klinkende overwinning zou haar geholpen hebben de neuzen dezelfde kant op te krijgen.

De kersverse premier is namelijk nooit écht de eerste keus geweest van de Conservatieve parlementariërs. Tijdens eerdere stemrondes onder deze politici moest ze telkens Sunak voor zich dulden, die een heel ander beleid voorstaat. De partij is diep verdeeld over hoe de economische crisis moet worden aangepakt. Wil Truss haar plannen, zoals belastingverlaging, door het parlement loodsen, dan zal ze steun van parlementariërs uit het kamp-Sunak moeten zien te winnen.

Nadat de overwinning van Truss bekend was gemaakt, buitelden Conservatieve parlementariërs –van Sunak tot Johnson– over elkaar heen met de oproep om zich te „verenigen” achter de nieuwe leider. Een verslaggever van de Britse omroep BBC zei dat hij in een half uur na de bekendmaking al tweeënhalve pond zou hebben verdiend als hij een cent kreeg voor elke keer dat het woord verenigen viel.

De verschillen overbruggen is echter makkelijker gezegd dan gedaan na maanden van interne verdeeldheid en strijd. Het is nogal een verdeeldheid zaaiende leiderschapscampagne geweest.

Stijgende prijzen

Daar komt bij dat Truss als premier ook verder zal moeten kijken dan haar eigen partij. Ze mag dan het vertrouwen hebben gekregen van de meerderheid van de 172.000 Conservatieve leden, daarmee heeft slechts een fractie van de stemgerechtigde Britten zich voor haar uitgesproken. Deze groep is niet bepaald een doorsnee van de samenleving: over het algemeen relatief oud, overwegend wit en vaker dan gemiddeld afkomstig uit de Britse middenklasse.

Het is dus nog maar de vraag of het Britse volk Truss ook ziet zitten. Volgens een recente opiniepeiling van YouGov verwacht slechts 12 procent van de Britten dat ze een goede premier zal zijn. Iets meer dan de helft (52 procent) denkt zelfs dat ze het slecht of verschrikkelijk zal doen. Overigens doet Johnson het niet veel beter in de peiling van YouGov.

Na haar aantreden staat Truss direct voor grote uitdagingen vanwege de economische situatie in het land. De inflatie is er het hoogst van West-Europa en veel Britten hebben last van de stijgende prijzen van energie en levensmiddelen. Ook de staat van de Britse gezondheidszorg en de oorlog in Oekraïne zullen haar aandacht opeisen.

De nieuwe premier wacht dan ook de loodzware taak om, aan het roer van een verdeelde partij, het land door al deze crises heen te leiden.