En juist dat Italiaanse voorzitterschap staat niet bekend als het meest succesvolle uit de historie van de Europese Unie.

„Tja, wat kan ik anders zeggen”, vervolgt de diplomaat. „Wij zijn in de tweede helft van volgend jaar voorzitter van de EU. Dan wil ik niet echt uitgebreid reageren op hoe lidstaten die voor ons zitten het hebben aangepakt. Maar echt, Nederland heeft het niet slecht gedaan.” Die laatste woorden zijn ook de beste samenvatting van de reacties op het laatste officiële Nederlandse voorzitterschap vóór invoering van de Europese grondwet, die voorziet in een vaste EU–president voor meerdere jaren.

„Nee, ik vond het voorzitterschap van Nederland niet onder de maat. Een beetje saai misschien”, zegt Brussels redactiechef George Parker van het in de EU meest gezaghebbende dagblad The Financial Times. „Op de dramatische laatste achttien uur van de besprekingen met Turkije na. Toen heeft Nederland misschien wat roekeloos gehandeld, door zich niet goed te realiseren dat de Turkse premier Erdogan erg veel werd gevraagd met de erkenning van Cyprus.”

„Verder heeft Nederland niets echt verknald”, meent Parker. „Men heeft alles zo ’low profile’, kalm en rustig gehouden als men het wilde. De EU had dit ook wel eens nodig, na een hectisch Iers voorzitterschap over de nieuwe grondwet en de uitbreiding met nieuwe lidstaten.” Gevoegd bij de komst van een nieuwe Europese Commissie en een pas verkozen Europees Parlement wilde Nederland ook bewust niet ambitieus zijn.

Parker vindt dat Nederland niets heeft beloofd wat ook niet is waargemaakt. „Hoewel op het terrein van de ministers van Financiën Nederland de hete aardappels wel heeft doorgeschoven naar het volgende voorzitterschap.” Luxemburg mag namelijk tussen januari en juni volgend jaar proberen akkoorden te vinden over de gecompliceerde financiering van de unie voor de periode 2007 tot en met 2013 en het verruimen van de euroregels, om lidstaten als Duitsland en Frankrijk meer ruimte te geven in slechte economische tijden.

De vooraanstaande Duitse christen–democratische europarlementariër Elmar Brok vindt dat Nederland het „als een professioneel elftal” gedaan heeft. „Dit voorzitterschap was er natuurlijk ook niet één van de grote besluiten, met uitzondering van één en dat is Turkije. Zelf ben ik zeer kritisch over onderhandelingen met Turkije. Misschien had Nederland wat duidelijker kunnen opschrijven wat daarbij de opties zijn. Maar eigenlijk was de kwestie al niet meer alleen in handen van het Nederlandse voorzitterschap.”

Premier Balkenende kwam als EU–voorzitter pas laat in beeld, mede door zijn ernstige voetkwaal. Brok vindt hem „duidelijk de man van het midden”. Groot respect heeft de Duitser voor minister Bot van Buitenlandse Zaken. Als voormalig hoogste Nederlandse diplomaat bij de EU kent hij het klappen van de zweep als geen ander, meent Brok. „Ik ken minister Bot nog van het Verdrag van Amsterdam. Hij is echt de grote ’profi’.” Broks Poolse liberale collega Bronislav Geremek, oud–minister van Buitenlandse Zaken, beaamt die woorden. „Onder dit voorzitterschap is ook de hervorming van de Europese economie, het zogeheten Lissabon–proces, eindelijk eens serieus aangepakt.”

Verder is Geremek ervan overtuigd dat bij de crisis in het Europees Parlement, over de ophef rond aanstaand eurocommissaris Buttiglione, die laatdunkende opmerkingen maakte over vrouwen en homo’s, „de Nederlanders blijk hebben gegeven van hun rijpheid”.

„Het conflict is op de best mogelijke wijze opgelost dankzij de Nederlandse aanpak. Wat het voorzitterschap heeft gedaan: direct accepteren dat er niet per 1 november een nieuwe commissie zou zitten. De oude commissie te verzoeken door te gaan, getuigde van moed. Het verdrag is daarover helemaal niet zo duidelijk. Het Nederlands voorzitterschap had deze crisis niet kunnen voorkomen.” Brok is het eens met Geremek. „Nederland had daar niets meer kunnen doen.”

Geremek heeft verder lof voor de Nederlandse aanpak van buitenlandse problematiek. „Voor het eerst onder dit voorzitterschap was er een duidelijke uitdrukking van een gemeenschappelijk buitenlands beleid, namelijk over Oekraïne. De EU is dan ook veel effectiever, omdat ze met één stem spreekt.”

Journalist Parker vindt wel dat Bot uit de bocht vloog, begin september, toen hij de Russen om een ’verklaring’ vroeg over het gewelddadige einde aan de schoolgijzeling in Beslan. „Hoewel vertaalfouten daar misschien een rol hebben gespeeld.”

De Belgische minister van Buitenlandse Zaken De Gucht vindt dat Nederland „mede de forcing heeft gevoerd” wat buitenlands beleid betreft. „De EU is stilaan klaar voor concrete initiatieven op het gebied van gezamenlijk buitenlands beleid.” De Gucht is verder van mening dat het „zeer delicate dossier” Turkije door Nederland juist op een goede wijze is opgelost. De Belgische bewindsman spreekt dan ook van een „efficiënt voorzitterschap”.