We krijgen hier veel vragen over. Sommige lezers zien een stuwmeer aan verlofdagen ontstaan. Daarbij wordt er in veel gevallen overgewerkt, waardoor er ook vrije uren worden opgebouwd. Leuk voor je verlofsaldo, maar je hebt daar niets aan als je er niet aan toekomt om verlof te genieten. Wat kan en mag in deze omstandigheden? Hoeveel verlof mag je sparen of opschuiven? En heb je recht op vrij nemen, ook als het druk is?

De antwoorden op deze vragen zijn, helaas, niet voor iedereen hetzelfde. Dat komt omdat we een veelvoud aan verlofdagen kennen met een even zo grote veelvoud aan benamingen. Die zijn veelal in de cao’s of in de arbeidsovereenkomst geregeld. Er is echter één regel die voor iedereen geldt: het recht op een wettelijk minimum aan vakantiedagen. Dit is het aantal werkdagen per week keer 4. Dus werk je 3 dagen per week, dan heb je recht op 12 dagen vakantie per jaar.

De wet garandeert dat iedereen elk jaar zijn wettelijke vakantiedagen mag en kan opnemen. Dat mag niet geweigerd worden, ook niet als er van een gigantisch personeelstekort sprake is. De wettelijke dagen vervallen een half jaar na het kalenderjaar waarin ze zijn opgebouwd.

Bijna iedereen heeft meer vakantiedagen dan het wettelijk aantal. In nagenoeg alle cao’s of arbeidsovereenkomsten is geregeld dat een fulltimer zo rond de 25 vakantiedagen heeft. Deze extra dagen worden de bovenwettelijke vakantiedagen genoemd. Ten aanzien van deze dagen bestaat er geen wettelijke garantie dat ze opgenomen kunnen worden.

Daarbij zijn er veel cao’s waarin oudere werknemers extra vrije dagen krijgen, de zogenaamde seniorendagen. Net als bij de bovenwettelijke vakantiedagen hangt het af van de cao of de arbeidsovereenkomst of er ook een recht bestaat op het opnemen van deze dagen, of dat ze onder omstandigheden doorgeschoven moeten worden.

Hetzelfde geldt voor overuren: de cao of de arbeidsovereenkomst bepaalt of deze worden deze beloond in vrije tijd of in geld, of dat er een keuze kan worden gemaakt.

Samenvattend: vraagt u zich af of u nog aan het nemen van vrije dagen toekomt? Uw wettelijke vakantiedagen kunt u altijd opnemen. Wat betreft extra dagen of uren: de cao of de arbeidsovereenkomst bepaalt waar u recht op hebt: genieten, of uitbetalen in geld, of een tussenvorm. Bespreek het in ieder geval altijd met uw werkgever.

Soms kan het raadzaam zijn om dagen en uren te laten uitbetalen omdat het alsnog opnemen van die dagen inmiddels nagenoeg onmogelijk is geworden. Maar uitgangspunt is wat mij betreft toch het genieten van de vrije dagen. Regelmatig verlof genieten draagt onmiskenbaar bij aan minder stress, beter in balans zijn, minder ziekteverzuim en een lager personeelsverloop. Daarom: zelfs in drukke tijden doet een ondernemer er goed aan zoveel mogelijk verlofaanvragen goed te keuren.

De auteur is manager juridische dienstverlening bij de RMU