Eén op de acht senioren zegt geen buffer of spaarpot te hebben en daardoor is meer dan de helft uit deze bufferloze groep genoodzaakt om nu al te bezuinigen op bijvoorbeeld boodschappen en extra’s.

Dat bleek woensdagmorgen uit onderzoek van seniorenorganisatie KBO-PCOB. Ingrid Rep, directeur KBO-PCOB: „Mede doordat de pensioenen jarenlang niet geïndexeerd zijn, staat de koopkracht onder druk: de recente prijsstijgingen van gas en voedingsmiddelen hakken er stevig in. Ook bij senioren die nu geen recht hebben op financiële tegemoetkoming. Het wordt tijd dat de politiek ook naar deze groep gaat omkijken.”

Meer dan de helft van alle senioren maakt zich grote zorgen over hun financiën als de inflatie nog lang blijft duren. Rep: „Als je je vervolgens realiseert wat er de komende maanden nog op senioren afkomt qua rekeningen en aanhoudende prijsexplosies, constateer ik dat we, een maand voor Prinsjesdag, aan de vooravond van een nóg groter koopkrachtprobleem staan en waar het kabinet nog niet het begin van een oplossing voor heeft.”

Mede door de hoge inflatie zou één op de drie senioren uit de groep die géén buffer heeft, niet meer weten hoe ze de rest van de maand moeten rondkomen wanneer ze een onverwacht grote uitgave van 400 euro hebben. Ook ziet zestien procent van de spaarpotloze senioren nu soms al af van zorg die eigenlijk nodig is, vanwege de kosten. Ruim tien procent vervangt de avondmaaltijd door brood of soep.

Voor bijna vier op de vijf (van alle onderzochte) senioren zijn de prijsstijgingen reden om de uitgaven aan te passen. Zo gaat zestig procent bewuster met geld om. En bijna evenveel let extra op het energieverbruik door bijvoorbeeld minder warm water te gebruiken. Bijna dertig procent bespaart op boodschappen en ruim een kwart van de senioren geeft minder tot niets meer uit aan leuke extra’s, zoals vakanties en restaurants.

Senioren verwachten dat de hoge inflatie nog wel een aantal jaar aan zal houden. Het huidige maatregelenpakket van de overheid om de lage en middeninkomens tegemoet te komen – via energietoeslag, btw-verlaging op energie en accijnsverlaging op benzine en diesel -, voelt voor de gemiddelde senior als een druppel op de gloeiende plaat. Twee derde van de senioren is van mening dat de Nederlandse overheid te weinig doet om de prijsstijgingen te beteugelen.

Compensatie helpt niet

Ruimhartige compensatie van de overheid voor het koopkrachtverlies dat door de stijgende prijzen ontstaat helpt niet, waarschuwt Olaf Sleijpen, directeur monetaire zaken en financiële stabiliteit bij De Nederlandsche Bank. Het kan namelijk averechts werken, schrijft hij in een opiniestuk in NRC. „De overheid kan met eventuele steun de pijn ten slotte niet wegnemen, alleen maar herverdelen.”

De roep om huishoudens en bedrijven te compenseren voor de hogere inflatie vindt hij begrijpelijk. Maar volgens hem bestaat dan juist het risico dat de inflatie verder oploopt.

„De oorzaak van de hoge inflatie ligt namelijk in de eerste plaats bij de aanbodkant van de economie”, schrijft Sleijpen in NRC. „Tekorten in het aanbod los je niet op door financiële steun te geven aan kopers van producten en diensten. Dat stimuleert de vraag alleen maar, terwijl het aanbod achterblijft. Een economische les is dat de prijzen dan zullen stijgen.”

Volgens de DNB-directeur komt de wens voor ruime compensatie ook door de ervaring met de coronasteunmaatregelen. „Tijdens de coronacrisis waren we gebaat bij brede financiële steun - en dus een doorslaggevende rol voor de overheid. Nu zijn we dat juist niet. Hoe lastig die boodschap ook is, we kunnen er niet omheen.”

Sleijpen pleit ervoor dat de regering zich bij verdere compensatie richt op de hardst getroffen huishoudens. Ook ziet hij een deel van de oplossing in passende loonstijgingen.

Voorzichtiger

Consumenten zijn voorzichtiger met het doen van grotere aankopen, merkt ook althans winkelbranchevereniging INretail in een reactie op de laatste cijfers van het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS). Daaruit kwam naar voren dat winkels minder verkopen, maar wel meer omzetten als gevolg van de hogere prijzen.

Vooral meubelzaken, doe-het-zelfwinkels en winkels in consumentenelektronica en witgoed wisten minder producten te slijten. In die sectoren gingen 9 tot 13 procent minder producten over de toonbank. INretail-directeur Jan Meerman legt uit dat de genoemde sectoren de laatste tijd „enorme plussen” hebben gehad. Daarmee is volgens hem sprake van een moeilijkere vergelijkingsbasis. Evengoed is de mindere verkoop wel een teken dat het wel eens minder kan gaan.