Voor het hele land kondigde het Koninklijk Nederlands Meteorologisch Instituut (KNMI) maandagmiddag code geel af. Lokaal bleek er sprake van windstoten, onweer en plensbuien. In het westen en zuidwesten van het land viel 3 tot 8 millimeter regen.

Wie denkt dat zo’n pittige plensbui helpt tegen de droogte, heeft het mis. „Bij een stortbui komt er heel veel water in korte tijd naar beneden”, zegt Jaco van Wezel, meteoroloog bij Weeronline. „Omdat de grond nu hard is, zakt de neerslag nauwelijks weg in de bodem. Daardoor stroomt veel water direct naar de sloot of het riool.”

In plaats daarvan is er volgens de meteoroloog gestadige regen nodig die langdurig aanhoudt. Die zit er voor de komende weken echter nog niet in. Volgens de weersverwachting van het KNMI valt er tot 30 augustus in totaal ongeveer 30 millimeter neerslag. Zeeland, dat samen met de Achterhoek en Limburg tot de droogste regio’s van ons land behoort, zit daar met 35 millimeter iets boven.

Het probleem is dat er onder de huidige weersomstandigheden nog te veel water verdampt. „Dagelijks zo’n 3 millimeter”, vertelt Peter Siegmund, klimaatexpert bij het KNMI. „Willen we echt op het neerslagtekort inlopen, dan zal er meer regen moeten vallen dan dat er dagelijks verdampt. En daar ziet het voorlopig niet naar uit.”

Door de hoge temperaturen en de vele zonneschijn verdampt er dagelijks een grote hoeveelheid water. „Deze zomer ligt op koers om de meest zonnige zomer te worden sinds het KNMI in 1901 is begonnen met meten. En twee keer zoveel zon betekent twee keer zoveel verdamping”, zegt Siegmund. Het past volgens de klimaatexpert in een trend. „De afgelopen dertig jaar is de hoeveelheid zonlicht toegenomen met 10 procent, onder meer door schonere lucht.”

De klimaatexpert verwacht dan ook niet dat het watertekort op korte termijn zal verminderen. „Aangezien het om kleine hoeveelheden neerslag gaat, zal er geen sprake zijn van een dalende lijn. Wel is het mogelijk dat het tekort niet verder toeneemt. De lijn stijgt of daalt dan niet, maar blijft horizontaal.”

Ook van de lage rivierwaterstanden is Nederland voorlopig nog niet af, zegt Van Wezel van Weeronline. „De sneeuw in de bergen smolt door het warme voorjaar al vroeg. Daardoor stroomde bijna al het smeltwater in de lente al richting de rivieren en was er in de zomer nauwelijks meer iets over.” Daarnaast is er voor een stijging van de rivierwaterstand niet alleen regen nodig in Nederland, maar ook in het buitenlandse stroomgebied van een rivier, aldus de meteoroloog.

Druilerig herfstweer

Voor agrariërs zijn de komende weken cruciaal. De sector kampt met grote watertekorten, maar ook te nat weer is de komende tijd niet wenselijk. „Een deel van de gewassen wordt in september geoogst. Zware regenval kan schade aan gewassen veroorzaken en het oogsten in gevaar brengen”, zegt Sander van Diepen, woordvoerder van Land- en Tuinbouworganisatie (LTO) Nederland.

Met name op groenten die in de volle grond staan, zoals bieten en uien, heeft het hoge neerslagtekort effect. Een deel van de boeren is daarom in augustus al begonnen met het binnenhalen van de oogst. „De planten zijn dit jaar wel goed opgekomen, maar toen ze begonnen aan vruchtvorming, brak de droogte uit”, vertelt Van Diepen.

Volgens de LTO-woordvoerder is een gewas tijdens die vruchtvormingsperiode iets minder afhankelijk van grote hoeveelheden water. „Dat is een verschil met 2018. Toen ontstond er een neerslagtekort aan het begin van het groeiseizoen. Veel zaaigoed kwam toen nauwelijks op, doordat het in de kiem al uitdroogde. Daar is nu minder sprake van. Maar druilerig herfstweer is meer dan welkom.”