”De boomredders”
Auteur: Margriet de Graaf, illustraties Willeke Brouwer
Uitgeverij: Callenbach, Kampen, 2004
ISBN 90 266 1237 0
Pagina’s: 71
Prijs: € 7,95; Titel: ”Met opa op expeditie”
Auteur: Per Olov Enquist; vert. Elina van der Heijden
Uitgeverij: De Fontein, Baarn, 2004
ISBN 90 261 1967 4
Pagina’s: 111
Prijs: € 14,95.

Toevallig komen Tes en Tom er achter dat de gemeente van plan is om hun speelboom om te laten hakken. Dat mag niet gebeuren, vinden ze. Margriet de Graaf beschrijft in ”De boomredders” hun succesvolle actie. Minder geschikt voor kinderen is het boek ”Met opa op expeditie” van Per Olov Enquist.

Margriet de Graaf verstaat de moeilijke kunst in eenvoudige woorden en korte maar soepele zinnetjes een verhaal vol spanning en humor te vertellen, waar kinderen van zo’n zes, zeven jaar van kunnen smullen. Ze heeft dat bewezen in haar vier Stef-boekjes - toen nog in de Horizonreeks, en ze bewijst het opnieuw in haar nieuwste niet-Stef-boek, ”De boomredders”.

Hoofdpersonen zijn dit keer Tes en haar vriendje Tom. Ze hebben de plezierige gewoonte in een dikke treurwilg aan de gracht te spelen en aan de lange takken heen en weer te zwiepen. ”Treurwilg” vinden ze maar een gekke naam. „Het is een vrolijke boom”, zegt Tom. Maar de boom dreigt voor de kinderen opeens toch heel erg treurig te worden. Ze komen er namelijk achter dat de gemeente van plan is om hun speelboom om te laten hakken, om wat meer ruimte te maken voor de woonbootbewoners.

Dat mag niet gebeuren, vinden Tes en Tom. Ze zetten een eerst nog wat wilde actie op touw, verzamelen handtekeningen van flatbewoners in de buurt, ze schakelen klasgenoten in en de juf, en besluiten na overleg met de pa van Tes naar de burgemeester te stappen om hem te vragen de boom niet te laten omhakken. Gewapend met meer dan 1000 handtekeningen en met spandoeken voeren ze hun plan uit: „Wij spelen er altijd in”, „Iedereen vindt hem mooi”, „God maakte de boom.” Geen wonder dat de burgemeester zwicht en z’n best gaat doen voor de kinderen.

Natuurlijk lukt het hem. Tes en Tom krijgen zelfs de ”Meer groen in onze stad”-prijs en komen nogal liefst met een foto in de krant. Wat wil je nog meer als jongen en meisje van zeven jaar. Kinderen van die leeftijd kunnen het boek misschien al zelf lezen, of moeten daarmee nog een paar maandjes wachten. Maar voorgelezen worden is natuurlijk ook niet gek.

Verkeerde doelgroep

Voor jonge kinderen schrijven is een vak apart. Het stelt speciale eisen aan woordkeus en zinsbouw, eisen waar een schrijver voor volwassenen aan mag voorbijgaan. Behalve als zo’n auteur zich voor de eigen afwisseling eens tot kinderen wendt. Dan moet hij zich dwingen zich aan de kindertaal aan te passen. Zo heeft de Zweedse romanschrijver voor volwassenen Per Olov Enquist een boek voor zijn eigen kleinkinderen geschreven, ”Met opa op expeditie”, een boek vol spanning en, soms wat wrange, humor, „die zo aanstekelijk is dat je hele passages zou willen citeren”, zoals ”Die Zeit” enthousiast over dit boek schrijft.

Ik deel dit enthousiasme niet zo. Hoofdpersoon Mina is zes jaar, zo lezen we op de achterkant, en dus krijg je de suggestie dat het ook voor die leeftijd bestemd is. Maar al lezend kom je er al gauw achter dat de schrijver die doelgroep helemaal niet voor ogen heeft, met zinnen als: „Mischa was slim en mooi en hield van kinderen, hoewel ze eruitzag als een wolf en iedereen tot last was, behalve opa, die als enige met haar ging wandelen en haar soms lekkers gaf als ze aan tafel zaten, ook al mocht dat niet.”

En wat moet een kind van zes met woorden als ”supergave adviezen”, ”feministe”, ”dichterlijke natuur”, ”middenslag schnauzer” en ”lange termijn”?

Het is dus helemaal geen boek voor jonge lezers. Misschien dat ze na hun tiende jaar de taal voldoende kunnen begrijpen, maar of ze dan ook alle grapjes van Enquist door zullen hebben, blijft voor mij de vraag. Wat het taalgebruik betreft is het een volwassen boek.

En dan de inhoud. Inderdaad, vooral tegen het einde, reuzespannend. De kinderen trekken vol vertrouwen met hun excentrieke opa mee, die in de bergen een, ik zou bijna zeggen, welverdiend ongeluk krijgt. Volwassenen zullen om het boek best wel plezier hebben, al zullen de gelovigen onder hen zich ergeren aan Enquists spot met de christelijke doop.