Het idee om een onderzoek in te stellen naar het lot van Joden in de Holocaust die aangesloten waren bij een kerk, was afkomstig van ds. David Pileggi, rector van de Anglicaanse Christ Church in Jeruzalem.

Crombie voert het onderzoek sinds 2018 uit. Zijn eerste boek over dit onderwerp ging over de Joodse christenen in Polen (2020). Hij richtte de focus daarbij op de familie van Bazyli en Anna Jocz.

Voorganger

Ook in het 276 pagina’s tellende boek over Joodse christenen in Nederland zoomt hij in op enkele personen. Dat zijn onder anderen Johannes Rottenberg, voorganger van een kleine groep Joodse christenen, ds. Josef Cohen van de hervormde kerk in Dokkum, de karmelietes en filosofe Edith Stein en de rooms-katholieke familie Lob.

Door het bestuderen van secundaire bronnen kwam Crombie een lijst op het spoor met 1881 namen van Joodse mensen die bij een kerk hoorden. „Toen de Joden zich moesten laten registreren werd ook gevraagd naar hun godsdienst. In 1942 maakte een Duitse afgezant een lijst die ik ”de alfabetische” noem.”

Crombi vond de lijst in 2019 bij het Instituut voor Oorlogs-, Holocaust- en Genocidestudies NIOD. Het ging om een grijs boekje met 33 pagina’s waarop 1881 namen van Joden die bij kerken waren aangesloten stonden, samen met allerlei andere gegevens. Hij mocht de lijst niet kopiëren, maar typte de namen wel over.

De historicus vergeleek de namen met de namen in het boek ”In Memoriam” over meer dan 100.000 Joodse oorlogsslachtoffers en met de gegevens in de database van Yad Vashem. Hij concludeerde dat er zeker 420 van de 1881 Joden op de lijst zijn omgekomen.

Publicatie van de lijst is verboden tot 1 juni 2046; Crombie noemt de namen daarom ook niet in zijn boek. Hij gebruikte echter wel materiaal uit andere bronnen over deze christelijke Joden.

Ontrafeld

Crombie en Pileggi benadrukken dat Joodse christenen werden vermoord omdat ze Joden waren.

De historicus zegt dat hij niet het hele verhaal over Joodse christenen in Nederland tijdens de Tweede Wereldoorlog heeft ontrafeld. „Er zal voor komende onderzoekers nog veel werk te doen zijn.” Hij wil zich met zijn onderzoek nu richten op België en Frankrijk, en vervolgens op Duitsland. „We gaan de landen een voor een langs. Dat is veel werk, maar ik hoop dat ook anderen geïnteresseerd raken en bij het onderzoek betrokken worden. Mijn doel is om een soort ijsbreker te zijn.”

Vorige week dinsdag overhandigde Crombie zijn studie aan Reut Hershkovitz, assistent directeur van de bibliotheek van het Holocaust Herdenkingsinstituut Yad Vashem in Jeruzalem.