Sinds de eerste crisis in deze wereld –Genesis 3– hebben mensdom en planeet al heel wat te verduren gehad, maar er gebeurt op dit moment wel opmerkelijk veel tegelijk. Alles buitelt over elkaar heen. Ongekende droogte en verzengende hitte geselen de Italiaanse Povlakte – ’s lands belangrijkste voedselschuur. Irrigeren is te duur vanwege hoge brandstofprijzen. Ook de Méditerranée en Noord-Afrika gaan gebukt onder extreme droogte en ondraaglijke hitte. Bossen branden op grote schaal. Woestijnen rukken op. Oogsten vallen tegen en mislukken. Elders eisen hoos- en stortbuien hun tol. Gewapende conflicten zorgen voor grote humanitaire crises. Graanschuur Oekraïne ligt in oorlogsgebied.

Speelt de duivel zijn spel, of is het Gods vinger die ons aanraakt…?

Het is crisis alom. De run op schaarser wordende grondstoffen treft de energiemarkt. Gebrek aan chips wordt pijnlijk gevoeld. Aan de productie ervan hangt een hoge milieuprijskaart. De rekening van ongebreidelde hebzucht en onverschilligheid wordt niet meer alleen neergelegd bij armen in landen ver weg. Even de polder uit vliegen en dagelijks het land doorrossen voor werk en hobby wordt lastiger. Zon, wind en getijden lossen de onverzadigbare energiehonger niet op. Bluffen en kibbelen evenmin. De aan Rusland opgelegde sancties keren als een boemerang terug op eigen hoofd. En dan is er ook nog een huizencrisis. Prijzen zijn extreem en hypotheken straks niet meer af te lossen.

Is de marsroute van de marktmythe een doodlopende weg? Onderwijs, zorgverlening, voedselveiligheid, waterbeheer, Belastingdienst, politie, douane en militie mogen het antwoord geven. Beloningen aan de top staan in geen verhouding tot prestaties. Wrevel en wantrouwen groeien. Gehoopte redders zijn snel verblekende sterren aan het firmament. Het neoliberalisme bracht niet wat velen hoopten. Behalve dan voor de kwadraatverdieners. De democratie stelt teleur. Een gevaarlijke ontwikkeling.

„De huidige wereld, die meer middelen heeft, meer kennis, meer technische vaardigheden dan ooit, gaat als de meest rampzalige (…) stuurloos stroomafwaarts”, schreef José Ortega Y Gasset in 1937 in ”De opstand der horden”.

Gaat de chaosgeschiedenis zich herhalen? Het is eigenlijk geen vraag. We weten: „Wie God verlaat heeft smart op smart te vrezen.”