Ter gelegenheid van het afscheid van Kootte –ze gaat met pensioen– was er vrijdagmiddag een symposium in het museum, dat zich richt op het bewaren en tentoonstellen van christelijk erfgoed.

Van oudsher ging het om een rooms-katholiek museum, betoogde dr. Winnie Verbeek, docent beeldend vormen aan Driestar hogeschool in Gouda. Ze promoveerde donderdag aan de Universiteit van Amsterdam op de studie ”Van geloof naar erfgoed. Betekenisveranderingen van christelijk-religieuze objecten in een museale omgeving”. Verbeek memoreerde de oprichting van het Aartsbisschoppelijk Museum in 1862. Het doel van het museum was de bevordering van het katholicisme.

Het Utrechtse museum kreeg in 1972 de naam Rijksmuseum Het Catharijneconvent. Daarin werkten aanvankelijk de Rooms-Katholieke Kerk en de Oud-Katholieke Kerk samen. Later kwam het protestantisme in beeld. Die kant van het museum kreeg pas goed gestalte met de komst van Kootte in 1989, eerst als wetenschappelijk medewerker, later als conservator.

Kohlbrugge

Kootte vertelde hoe ze ”J. G. van Oord Jzn. conservator voor het protestantisme” werd. Koos van Oord maakte het vanaf 2011 mogelijk dat Kootte zich in haar werk volledig op het protestantisme kon richten.

Ze kijkt „met vreugde” terug naar een aantal aanwinsten. Een ervan is een portret van dr. H. F. Kohlbrugge, waarop het museum in 2015 de hand kon leggen. Verder noemde ze het schilderij ”Een stichtelijk uurtje in den Achterhoek” van Hendrik Valkenburg. Een naschildering van dit werk staat bekend als ”Dienst van afgescheidenen”.

Kootte vertelde dat het in 2015 voor het eerst lukte om de grens van 100.000 bezoekers per jaar te passeren. Topjaar werd 2019, met meer dan 150.000 bezoekers. Dat had zeker te maken met de expositie ”Bij ons in de Biblebelt”.

Prof. dr. Fred van Lieburg, hoogleraar religiegeschiedenis aan de Vrije Universiteit Amsterdam, herinnerde eraan tijdens zijn toespraak. „Tegen de verwachting van museale collega’s in kreeg Tanja Kootte verpletterend gelijk. Een tentoonstelling over de Biblebelt in Nederland trok heel veel bekijks. Daarbij sneed het mes aan twee kanten. Traditionele gelovigen en de wereld van de moderne religiositeit kwamen bijeen.”

Hij citeerde Cornelia Blankenstijn-Moree, de vrouw die het ‘gezicht’ was van de tentoonstelling: „Fijn dat er aandacht aan ons is gegeven. Wij hebben een boodschap uit te dragen, de boodschap van de Bijbel, van de Schepper, de God van hemel en aarde. De vorm kun je hier zien, de inhoud moet vanbinnen zitten.”

Van Lieburg zei dat tegenwoordig veel mensen bezig zijn met erfgoed. Volgens hem is geloofsgoed ook erfgoed en –andersom– erfgoed ook geloofsgoed. Hiermee heeft de belangstelling voor de recente tentoonstellingen van Museum Catharijneconvent naar zijn mening te maken. Dat leidde tot de opmerking dat er een link bestaat tussen secularisatie en „vererfgoedisering.”

Broodschaal

Bij erfgoed gaat het ook om de geschiedenis van de objecten, liet ds. Martin van Wijngaarden, predikant van de evangelisch-lutherse gemeente in Rotterdam, zien. Hij deed dat aan de hand van een ”tazza”, een hoge broodschaal op voet, bedoeld voor de viering van het heilig avondmaal. Zijn gemeente leent de tazza uit aan Museum Catharijneconvent.

De tazza is in de achttiende eeuw gemaakt door Hendrik van Beest. De schaal is duidelijk luthers: er staat een kerkzegel op, met een verwijzing naar de Augsburgse Confessie. Tijdens een bombardement in mei 1940 is de tazza gered uit de brandende binnenstad van Rotterdam.

Ook de opvolger van Kootte was aanwezig. Rianneke van der Houwen, conservator voor het Nederlands protestantisme, zei dat de omgang van de protestanten met de Bijbel het centrale onderwerp van de door Kootte georganiseerde tentoonstellingen was. Zij wil die weg vervolgen, zei ze.

Van der Houwen is nu bezig met de voorbereidingen voor de komende tentoonstelling in Museum Catharijneconvent: ”Gospel, muzikale reis van kracht en hoop”. De expositie gaat over de ontvangst van gospelliederen in Nederland. Hiermee besteedt Museum Catharijneconvent voor het eerst expliciet aandacht aan de pinksterkerken.