De inflatie is door onder meer de sterke stijging van de vraag naar goederen en diensten na de coronapandemie gestegen. Dat leidde namelijk tot leveringsproblemen, zoals bij computerchips. Maar ook andere zaken zijn lastiger te krijgen, onder meer door lockdowns in landen als China, maar ook door de oorlog in Oekraïne. Die leidde, mede door de sancties tegen Rusland, ook tot hoge prijzen voor gas en olie, en daarmee ook die van stroom.

Als de prijzen dit jaar niet meer stijgen, komt de gemiddelde inflatie volgens de Europees geharmoniseerde meetmethode al op 8,7 procent uit in Nederland, stelt het CPB. Maar volgend jaar is de inflatie al veel lager omdat de grootste prijsstijgingen van energie dan naar verwachting al in de prijs zitten verwerkt. Verder ziet het CPB mogelijkheden dat de problemen in leveringsketens minder erg worden.

Ondanks de hoge inflatie kunnen de lonen volgens het CPB in veel gevallen omhoog zonder risico op een loon-prijsspiraal waarbij bedrijven de hoge lonen door gaan rekenen in hun prijzen en zo nieuwe inflatie aanwakkeren. Omdat veel bedrijven hun prijzen ook konden verhogen is de ruilvoet, de verhouding tussen de exportprijs en de importprijs, vorig jaar slechts met 0,5 procent verslechterd. Daarbij komt dat bedrijfswinsten al jaren stijgen, maar vooral huishoudens voor de extra energie betalen. Een eenmalige loongolf kan die scheefgroei rechttrekken, aldus het planbureau.

Om een loonspiraal te voorkomen moet terughoudendheid getoond worden aan de cao-onderhandelingstafel. Een automatische prijscompensatie, waarbij het loon telkens met minimaal de inflatie toeneemt, zou zo’n spiraal wel kunnen aanwakkeren.

Het CPB ziet een goede kans dat de inflatie stabiel rond de 2 procent komt te liggen als de Europese Centrale Bank (ECB) beleid voert waar huishoudens, bedrijven en financiële markten vertrouwen in hebben. Als zij denken dat de economie het minder goed zal doen, kan de inflatie ook weer onder de 2 procent komen te liggen.

Vakbond FNV ziet zich gesteund door het CPB-rapport in een vraag om forse loonstijgingen. Werkgevers hebben daarbij „de sleutel in handen”, maar ook de overheid kan met verhoging van het minimumloon bijdragen.