Tentoonstelling over de enige Nederlandse paus Adrianus VI
Museum Catharijneconvent in Utrecht opent donderdag een tentoonstelling over de enige paus die Nederland ooit heeft voortgebracht, Adrianus VI. Dit jaar is het vijfhonderd jaar geleden dat Adriaan Floriszoon tot opvolger van Petrus gekozen werd. Met de kleine expositie wil het museum ook de viering van Utrecht negenhonderd jaar stadsrechten luister bijzetten, want Adriaan werd in 1459 in Utrecht geboren.
„Hij was een integere, principiële man, als paus op een moeilijk plek in een moeilijke tijd”, zegt samensteller Christiaan Veldman. Het ging toen ook slecht met de kerk, vooral door wangedrag van geestelijken, en hervormers wilden vernieuwing. De brave, sobere Adrianus, volgens Veldman een echte vredesstichter, heeft de kerksplitsing die volgde vergeefs willen voorkomen.
Hij deed zijn best om het bestuur van de kerk, de curie die druk bezig was met machtspolitiek, aan te pakken. In 1523 maakte hij ook zelfs publiekelijk excuses tijdens een bijeenkomst in Neurenberg, waarbij hij erkende dat de uit de hand gelopen situatie de eigen schuld was van de kerk. Hij liet er een tekst verschijnen waarin hij volgens Veldman zelfs schreef dat het wangedrag was „ingekankerd”.
Op de expositie is er een versie van te zien. Het bijzondere daarvan is volgens Veldman dat die afkomstig is van Maarten Luther, de grote voorman van de hervormingsbeweging. „Die probeerde er later zijn eigen gelijk mee te bewijzen, wel een beetje smerig van hem, want dat deed hij ook nog eens pas vijftien jaar na Adrianus’ dood.”
Op de expositie ligt ook een ander schrijven, dat hij in het eerste jaar van zijn pausschap meteen naar Utrecht stuurde. Met deze indrukwekkende pauselijke bul, waar zijn loden zegel nog aanzit, wilde hij optreden tegen de handel door louche geestelijken in valse aflaten (kwijtscheldingen van zonden). Verder zijn de teksten in te zien van colleges die hij als hoogleraar in Leuven heeft gegeven. De inhoud is volgens Veldman met name interessant omdat eruit blijkt dat Adrianus het eigen geweten van de gelovigen voorop stelde.
Ook is te zien hoe Adrianus eruitzag. Er is een kopie van een portret van de hand van Jan van Scorel, de door Adrianus benoemde opzichter van de pauselijke kunstcollecties.