Triest en ontluisterend noemt Bisschop de hele publicatie over Bernhard. „Als dit de sfeer aan het hof is, kun je alleen maar bedroefd zijn. Mijn ooit warme sympathie heeft een paar koude douches ondergaan.”

Toch is Bisschop afwachtend. „Ik ben historicus en dat maakt me voorzichtig en argwanend tegenover de uitspraken van prins Bernhard. Je kunt vraagtekens bij de uitlatingen zetten. Een historicus wil bronnen hebben die hij kan natrekken. Daar is hier geen sprake van. De uitspraken en de stijl die de prins gekozen heeft, hebben voor mij een hoog Tijl Uilenspiegel-gehalte.”

De uitlatingen van de prins betekenen niettemin een nieuwe knauw in de relatie van de gereformeerde gezindte met het koningshuis, stelt Bisschop. In 2001 hield hij een pleidooi om niet meer te vlaggen voor het Koninklijk Huis en om koninklijke onderscheidingen te weigeren. „Staatsrechtelijk gezien snap ik dat de Koningin niet zomaar kan weigeren een wet te ondertekenen. Toch, van oudtestamentische koningen wordt steeds nadrukkelijk opgetekend of zij deden wat recht of wat kwaad was in de ogen des Heeren. Een staatsrechtgeleerde zal dit nonsens noemen, maar het gaat mij om het morele handelen van de Koningin.”

Bisschop -conrector aan het Ichthus College in Veenendaal- wil ervoor waken alleen naar de koninklijke familie te wijzen. „In de docentenkamer hadden we het ook over de uitlatingen van prins Bernhard. Toen zei een collega: „Weet je hoe dit allemaal komt? We hebben veel te weinig voor ze gebeden.” Dat is de kern. Die uitspraak trof me.”

Dat betekent niet dat de gereformeerde gezindte klakkeloos alles moet goedkeuren wat de koninklijke familie doet, vindt de Veenendaler, die promoveerde op de relatie van kerk, overheid, Oranje en samenleving. „Ik kan niet tegen die tweeslachtigheid van sommige mensen uit de gereformeerde gezindte die nu zeggen: Ach ja, het was prins Bernhard, en zich er verder niet druk om maken. Terwijl de wereld te klein zou zijn als een eigen gehuwde zoon of dochter een buitenechtelijk kind zou krijgen. Met zo’n dubbelhartigheid kan ik absoluut niet uit de weg. Gods Woord is voor iedereen de regel.”

De uitlatingen van Bernhard zijn een nieuw bewijs voor Bisschop dat de relatie God, Nederland en Oranje een mythe is. „Die drie begrippen zijn pas in de 19e eeuw aan elkaar gekoppeld. Voor die tijd had men wel oog voor de bijzondere plaats van de kerk en van Oranje, en voor de bijzonder geschiedenis van ons land, maar men knoopte die niet via het „drievoudig snoer, dat niet haast verbroken wordt” op ondoordachte wijze aan elkaar. Waar durft iemand de overmoed vandaan te halen om zulke aardse begrippen als Nederland en Oranje op deze wijze te koppelen aan die zo hoogverheven Heere? De gereformeerde gezindte doet er goed aan dat beeld los te laten.”

In plaats van het drievoudig snoer te verromantiseren kan de gereformeerde gezindte zich beter bezinnen op de vraag welke taak de kerk heeft ten opzichte van de overheid en de samenleving, vindt Bisschop. „Die plaats is net zo belangrijk als de positie die de overheid inneemt als dienares van God. De kerk moet geestelijk leidinggeven. Ook al luisteren overheid en samenleving niet, toch moet de kerk de boodschap van haar Koning uitdragen.”

Orthodox-christelijk Nederland is vanouds verbonden met het Oranjehuis. Brengen de uitlatingen van prins Bernhard en de leefwijze van het koningshuis daar verandering in? Deel 2 in een korte serie. Morgen deel 3.