Onze jongste dochter, zes jaar oud, heet Beatrice. Beatrice, dat ”brenger van zegen of geluk” betekent, is in Europa een bekende naam. De Italiaanse schrijver Dante voert haar op in zijn ”La Divina Commedia” (”De goddelijke komedie”). Daarin krijgt Beatrice de taak Dante te begeleiden vanaf de hemelpoort tot God, nadat de dichter Vergilius Dante door de hel heeft gegidst.

We kunnen ons de vraag stellen: Waar vinden we vrijheid? Vrijheid kan vals, hels zijn, maar is in haar wezen hemels, omdat de waarheid ons vrijmaakt (Johannes 8:32). De vraag naar vrijheid moet verbonden worden aan de vraag naar waarheid.

Begrenzingen

Vrijheid is een van de waarden die Europa zouden moeten kenmerken. Vrijheid wordt dan echter gezien als een maximum aan individuele keuzemogelijkheden. Maar dat is een leugen. In elk samenlevingsverband grenst de vrijheid van de één aan de vrijheid van de ander. Alleen een verblindende ideologie van absoluut relativisme ziet dit niet.

Ik noem twee begrenzingen van de vrijheid. Een veelgenoemde grens is verantwóórdelijkheid. Vrijheid zonder verantwoordelijkheid vervalt in chaos, wanorde. Daar heerst het recht van de sterkste, van degene met de sterkste verbale vermogens.

Het afnemen van de rechten van anderen kan nooit de essentie van vrijheid zijn. Vrijheid voor abortus leidt tot vernietiging van onschuldig menselijk leven, net als het kweken van embryo’s ten behoeve van wetenschappelijk onderzoek. En beslissingsruimte voor een arts om patiënten met dementie te kunnen euthanaseren, is niet de vrijheid die Europa moet stimuleren. Worden de zwakken straks in naam van de vrijheid opgeofferd voor de gemeenschap? Het is een van de taken van de internationale prolifebeweging om leugens te ontmaskeren.

Een tweede begrenzing van vrijheid brengt me bij de tweede naam van onze dochter: Emily. De naam Emily is afgeleid van een Griekse woord dat ”zacht” of ”vriendelijk” betekent. Daarmee zijn we aangekomen in de sferen van de liéfde. Onbegrensde liefde vormt de tweede begrenzing van vrijheid. Liefde gaat verder dan de andere persoon vrijheid bieden. Liefde beschermt en koestert actief het kwetsbare: het ongeboren leven, gehandicapten, van zorg afhankelijke ouderen. Liefde zou het denken en handelen van elke gemeenschap moeten stempelen. De Duitse theoloog Dietrich Bonhoeffer zei in een preek in Londen het volgende. „Zwakte is heilig, daarom wijden we onszelf toe aan de zwakken. Zwakheid is in de ogen van Christus geen onvolmaaktheid, maar eerder is sterkte onvolmaaktheid en zwakheid volmaaktheid (…) Niet de machtige mens heeft gelijk, maar uiteindelijk de zwakke mens.”

Cynisme

Groei van vrijheid die samengaat met groei van verantwoordelijkheid betekent óók een gerichtheid op wáárheid. Vrijheid moet zich oriënteren op waarheid. Vrijheid bestaat niet uit de geleidelijke afschaffing van rechten en normen, maar uit de heiliging van onszelf, van ons normatieve handelen.

Ons tijdperk van postmoderniteit en postchristendom wordt ook wel geduid als ”post-truth-era”. De tijd van de waarheid zouden we achter de rug hebben. Het idee dat er geen waarheid meer is, lijkt me echter een uiterste vorm van cynisme, die slechts beantwoord kan worden met hoop. We moeten het lef hebben steeds opnieuw de vraag te stellen naar waarheid, naar waarachtigheid. Niet uit cynisme, maar uit de wil om het goede te doen.

Dat de waarheid vrijmaakt, wijst op Jezus Christus. Hij ís de Waarheid (Johannes 14:6). Dat spoort aan om als prolifebeweging te staan voor de waarheid: voor een verantwoordelijk, integer omgaan met waarheid en waarachtig handelen.

Hoop

De derde naam van onze dochter is Anastasia. Een Russische naam met Griekse wortels die ”opstanding” of ”verrijzenis” betekent. Opstanding gaat over hóóp. Er is hoop voor Europa, omdat Jezus Christus is opgestaan uit de dood. Hij heeft het leven, ook het lichamelijk bestaan, bevestigd door op te staan met een verheerlijkt lichaam. Omdat Christus zelf de waarheid is, heeft Hij ook de waarheid bevestigd. Daarom is ons leven een antwoord, omdat we bestaan door en in de wil van God. Over vrijheid gesproken: het geloof in Christus maakt ons vrij. Met de hervormer Maarten Luther weten we dat dit ook leidt tot gewetensvrijheid.

Leven in een vrij Europa betekent wat mij betreft in elk geval drie dingen voor de prolifebeweging ten aanzien van de waarheid: onwaarheden ontmaskeren, de waarheid bevorderen en waarachtig handelen in liefde en verantwoordelijkheid.

Alleen zo zijn we allemaal Beatrices: brengers van hoop, geluk, zegen. Niet alleen voor onze generatie, maar vooral ook voor onze zonen en dochters.

De auteur is directeur van Schreeuw om Leven. Dit artikel is een verkorte weergave van de toespraak die hij op 7 mei in Brussel hield op het congres ”For our future: a Europe faithful to human dignity” van One of Us, een stichting die zich bezighoudt met ethische reflectie op actuele medische kwesties.