De Libische officier vertelde hem dat vrijheid geen organisatie, bestuurscultuur of stelsel aan wetten en gedragsregels is, maar een gevoel. „Vrijheid is voor ons elke ochtend, als je wakker wordt, een glimlach op je gezicht. Het gevoel dat je altijd en overal jouw geluk kan najagen”, zo citeerde Tuinman de officier. Ook haalde hij zijn Oekraïense collega Vladimir aan, die tegen hem zei dat „het vechten voor onze vrijheid een glimlach op ons gezicht brengt”.

Voor de 42-jarige luitenant-kolonel, die in 2014 de hoogste militaire onderscheiding van Nederland kreeg voor zijn moedige optreden in Afghanistan, is de ware betekenis van vrijheid het dienen in de Nederlandse krijgsmacht. „Niet het hebben of ervaren van vrijheid, maar het actief beschermen van je idealen waarin je gelooft en de dingen die je belangrijk vindt.”

Daarna reflecteerde Tuinman op zijn eigen missies in Afghanistan en West-Afrika. „Stellen wij ons wel open voor het perspectief van de ander? Ik kan met mijn missie wel denken dat ik jou vrede breng, maar is het niet beter om eens te beginnen met de vraag: wat heb jij nodig?”

Zo zat het gevoel van vrijheid in Afghanistan bijvoorbeeld in de kleine dingen, zei de overste. „Dingen die een glimlach brengen op je gezicht, hoe penibel, of onveilig de situatie ook kan zijn. De boodschap kwam bij mij pas binnen op het moment dat ik mijn eigen interpretatie van vrijheid aan de kant schoof en bereid was me in te leven in de situatie van een ander zonder oordeel, zonder betekenis en zonder definitie.”

Verder stond hij stil bij de vraag hoe vrij je bent, als je „de vijand” in oorlogstijd, in zijn geval de Taliban, niet meer als mens kan zien. „Zijn we niet pas werkelijk vrij, als we leren, hoe lastig dat vandaag de dag ook is, ons empathischer en verdraagzamer op te stellen misschien zelfs voor de mens in de vijand?”

Het landelijke thema voor 4 en 5 mei is dit jaar ‘vrijheid in verbondenheid’. Tuinman sprak de lezing uit in Oss in Noord-Brabant, dat de gastprovincie is tijdens de Nationale Viering van de Bevrijding. Vorig jaar was dat Zuid-Holland en verzorgde de Duitse bondskanselier Angela Merkel de lezing.