Volgens de Rijksdienst voor Wegverkeer (RDW) is alleen al vorig jaar het rijbewijs van bijna 10.600 mensen ongeldig verklaard, omdat ze bijvoorbeeld onder invloed van drank of drugs de weg opgingen of vanwege dementie niet meer mogen rijden. Van hen hebben 4240 mensen hun pasje niet ingeleverd. „Het is niet zo dat al deze mensen ook op de weg zitten”, relativeert een woordvoerster van het CBR. „Het kan zijn dat mensen hun rijbewijs in een lijstje aan de muur willen hangen. Of het zijn demente ouderen die er niet eens aan denken om nog te rijden.”

Toch stapt een aanzienlijk deel van de mensen met een ongeldig verklaard rijbewijs in de auto, blijkt uit cijfers van de politie. Vorig jaar werden ruim 4800 mensen met een afgekeurd pasje aangehouden; bijna twee keer zoveel als in 2017.

Het rijden met een ongeldig verklaard rijbewijs is een zwaar vergrijp, stelt een woordvoerster van het openbaar ministerie. „Het valt onder het strafrecht en kan leiden tot twee weken gevangenisstraf. Dat is ook de eis die de officier van justitie als uitgangspunt neemt.”

Niet iedereen die wordt gepakt, belandt daadwerkelijk twee weken in de cel. De meesten komen ervan af met een boete, verklaart de woordvoerster. Er kunnen volgens haar verzachtende omstandigheden zijn waardoor de rechter uiteindelijk een lagere straf oplegt. Zo kan het zijn dat iemand de auto voor medische redenen nodig had.

Aangetekende brief

Mensen van wie het rijbewijs ongeldig is verklaard, dienen het pasje naar het CBR te sturen. Daar roept het CBR via een brief toe op, verklaart een woordvoerster van het bureau. Daarin staat ook wat de consequenties kunnen zijn van het rijden met een ongeldig rijbewijs. Wie geen gehoor aan de oproep tot inleveren geeft, krijgt vervolgens een aangetekende brief. „In principe zou daarom iedereen die het betreft op de hoogte moeten zijn.”

Ondanks de herhaalde brieven hebben toch nog duizenden mensen een ongeldig rijbewijs in huis. Het CBR is daarom een proef gestart om dit aantal terug te dringen. Daarbij gaat een ambtenaar langs de deur van een ‘weigeraar’ en overhandigt deze persoonlijk een brief, legt de CBR-woordvoerster uit. „Wij hebben dan meer poten om op te staan. Er zijn namelijk mensen die zeggen dat ze de aangetekende brief niet hebben gekregen, omdat een huisgenoot hem heeft ondertekend.”

Langs de deur

De RDW beheert een rijbewijzenregister waarin ongeldigheidsverklaringen staan, plus naam- en adresgegevens van de rijbewijshouder. De politie mag deze gegevens inzien. Toch is het geen optie om de politie langs de deur te laten gaan van mensen met een ongeldig rijbewijs, zegt een woordvoerder van de organisatie. „Je weet vooraf niet of deze mensen nog in de auto blijven stappen. We komen er daarom pas achter als iemand aan het verkeer deelneemt en wordt aangehouden.”