Het is niet met zekerheid te zeggen wie de eerste elektrische auto maakte, maar in ieder geval was er in 1888 een auto van Flocken met een elektromotor van ongeveer 1 pk. En dat was twee jaar na de succesvolle auto met verbrandingsmotor van Benz, die min of meer hetzelfde vermogen had. Hierna gaan elektrische motoren en benzinemotoren gelijk op tot ongeveer 1920. Het leek er lang op dat elektrische auto’s het gingen winnen. Zo schrijft de ANWB in 1898 in de Kampioen „dat het vervoermiddel der toekomst voornamelijk door elektrische drijfkracht zal worden bewogen.”

De reden dat elektrische auto’s zo populair waren, is dat de elektromotor qua onderhoudsgevoeligheid en efficiëntie zonder meer kan concurreren met andere soorten motoren. De uitdaging bij het gebruik van een elektromotor is uiteraard de batterij. De ontwikkeling in de batterijtechnologie in de afgelopen twintig jaar heeft ervoor gezorgd dat elektrische aandrijving weer in de pas is gaan lopen met benzine en diesel. De batterijpakketten worden elk jaar lichter en krijgen een steeds hogere energiedichtheid. Daarbij is er de ontwikkeling om geen nikkel of cobalt meer te gebruiken in de batterijen, zodat ze minder milieubelastend zijn. Een belangrijk aandachtspunt is nog steeds de verdergaande uitputting van lithiumbronnen en de recyclebaarheid van de batterij.

Een van de aantrekkelijkste dingen van elektrisch vervoer is dat er geen uitlaat aan te pas komt. Dat betekent dat een elektrische auto belangrijk is voor het terugbrengen van luchtvervuiling. Bussen en vrachtwagens op elektriciteit in de binnensteden zijn daarmee altijd een goed idee. Deze luchtvervuiling is overigens niet hetzelfde als het broeikaseffect, dat op grote schaal en op de lange termijn kan leiden tot klimaatverandering. Overigens, als de elektriciteit afkomstig is van kolen of gas, dan is er wel degelijk sprake van luchtvervuiling, namelijk rond de elektriciteitscentrale, en ook van een bijdrage aan het broeikaseffect. Dat geldt ook voor de productie van de batterijcellen en de productie van de auto, waarbij in de fabriek vervuiling van lucht, bodem of water kan optreden.

Nu terug naar de vraag of de elektrische auto duurzamer is dan een benzineauto? Het goede antwoord op die vraag is dat je dat niet in algemene zin kunt zeggen. Dit is natuurlijk een heel vervelend antwoord, omdat we graag een ”ja” of ”nee” zouden willen horen. Er is alleen een genuanceerd antwoord mogelijk, omdat de duurzaamheid van een elektrische auto afhangt van meerdere factoren.

Daarbij is het onverstandig om een technologie (in dit geval de elektrische aandrijving) of een product (in dit geval de elektrische auto) te presenteren als ”duurzaam zonder meer”. Het gaat erom dat we als samenleving een duurzame ontwikkeling doormaken. Elektrische auto’s kunnen daar zeker wel bij helpen, maar dan onder bepaalde voorwaarden. Om deze voorwaarden te weten te komen, is het nodig om een systeemanalyse te maken (de meest gebruikte is een zogenaamde levenscyclusanalyse, LCA) en vervolgens allerhande scenario’s door te rekenen.

In het geval van een elektrische auto zijn er drie voorwaarden die bepalen of de vergelijking met een benzineauto positief uitpakt op het gebied van duurzaamheid.

In de eerste plaats: de elektriciteit moet afkomstig zijn van hernieuwbare bronnen. Zorg dus voor voldoende zonnecellen op het dak of sluit een duurzaam energiecontract af.

In de tweede plaats: de auto wordt op de juiste manier beheerd en er wordt zorgvuldig mee gereden. Natuurlijk is het leuk om een of twee keer te bewijzen dat je een grotere acceleratie hebt dan je buurvrouw met een benzineauto, maar dat weet iedereen ondertussen wel.

Denk ten slotte na over wat er met de auto gebeurt na afloop van het leasecontract of bij de inruil voor een nieuw exemplaar. Je kunt hier als consument echt een groot verschil maken door je juist te laten informeren bij de aanschaf of bij het aangaan van het contract.

De auteur is lector aan de Hogeschool Rotterdam en universitair docent aan de Technische Universiteit Delft.