„Mijn beeld van Poetin is gevormd door mijn ontmoetingen met hem”, zegt De Hoop Scheffer. Dat was in de tijd dat hij secretaris-generaal van de NAVO was, van 2004 tot 2009. „Hij wil graag de indruk wekken dat hij onvoorspelbaar is. Wat mij betreft is hij dat niet. Het is ingecalculeerde onvoorspelbaarheid. Zijn wereldbeeld is dat hij het Russische wereldrijk terug wil. In die zin handelt hij rationeel, maar in zijn bubbel.”

De Hoop Scheffer kan zich niet aan de indruk onttrekken dat Poetin op dit moment de onderhandelingen gebruikt om tijd te rekken. „Intussen gaat hij door met vernielingen aanrichten. Maar je moet toch een keer met elkaar aan tafel om de oorlog tot een einde te brengen.”

„De verschrikkingen die op dit moment plaatsvinden kunnen nauwelijks erger”, zegt De Hoop Scheffer. „Je hoeft alleen maar iedere dag de beelden te zien. Neem alleen al Marioepol.”

Hoe schat u het bezoek donderdag van de Amerikaanse president Joe Biden aan de EU en de NAVO in?

„Biden komt om de solidariteit te onderstrepen. Dat is een belangrijk politiek signaal. Het is wat cynisch gezegd, maar we zouden Poetin moeten complimenteren met het feit dat hij ervoor heeft gezorgd dat de mate van solidariteit binnen EU en NAVO nog nooit zo groot is geweest als dat die nu is. Daarnaast zijn door Poetin de Amerikanen weer volop terug in Europa. Tienduizenden Amerikaanse militairen zijn richting Europa vervoerd. En Poetin is erin geslaagd van Oekraïne één land te maken dat Poetin haat. Toen ik nog NAVO-secretaris-generaal was, bestond er geen meerderheid in Oekraïne voor aansluiting bij de NAVO. En nu is er een stabiele meerderheid. Het staat niet te gebeuren, maar het zegt wel iets. En dat allemaal dankzij Poetin.”

Er wordt op dit moment gevochten en er vinden onderhandelingen plaats. Hoe moeten we dat zien?

„Oorlogen moeten op een bepaald moment aan de onderhandelingstafel tot een einde komen. Maar wanneer dat bepaalde moment is weten we niet. Turkije en Israël proberen te bemiddelen zodat het vechten kan stoppen en er gepraat kan worden over hoe dit politiek moet eindigen. Dat is heel logisch en moet ook wat mij betreft.”

Legt Rusland meer eisen op tafel dan het land in werkelijkheid wil?

„Poetin stelt eisen die op geen enkele manier kunnen worden aanvaard. Waar het compromis ligt? Wat zijn de ambities exact van hem? Stelt hij zich tevreden met die twee zogenaamde republieken Donetsk en Loehansk? Gaat hij de complete kust van de Zwarte Zee veroveren en Oekraïne tot een land-locked land maken? Dat zijn allemaal vragen die nu gesteld worden, maar waar niemand het antwoord op weet. “

Opvallend is dat terwijl Poetin zich onbuigzaam toont, onderhandelaars soms voorzichtig optimistisch zijn. Hoe verklaart u dat?

„Dit is allemaal onderdeel van de informatieoorlog. Het niveau waarop de gesprekken plaatsvinden is relatief laag. Eerlijk gezegd verwacht ik daar niet zoveel van. Zoals ik van geen enkele bemiddelingspoging op dit moment iets verwacht.

Tenzij, maar dat weten we niet, er op adequaat niveau achter de schermen overleg wordt gevoerd. Het kan zijn dat er, net als tijdens de Cubacrisis van 1962, geheime contacten zijn tussen Amerikanen en Russen. Misschien hebben de Chinezen geconcludeerd dat deze oorlog niet in hun belang is en zijn zij actief. Peking loopt het risico niet alleen ruzie te krijgen met Amerika, maar met de hele Europese Unie. Dat zal de economische belangen van China schaden. Ik heb zaterdagavond nog in ”Het oog op morgen” gezegd dat de EU tegen de Chinezen zou moeten zeggen: „Als jullie een supermacht zijn dan moeten jullie ook de verantwoordelijkheden van een supermogendheid nemen. Ze moeten dus een proactieve rol gaan spelen.”

Dat is natuurlijk enorm speculatief wat er achter de schermen gebeurt.

„Dat weten we niet, maar je hoopt het op z’n minst. Het enorm grote risico van dit soort situaties is dat er door misverstanden of miscommunicatie grote ongelukken ontstaan.”

Voor de schermen gebeurt er ook niet veel.

„De Russen gaan door met bombarderen. Het aantal burgerslachtoffers loopt sterk op. Alles wordt gebombardeerd: scholen, een kraamkliniek, een theater waar burgers zich schuilhouden. Dat zijn in mijn ogen pure oorlogsmisdaden, al zal een rechter dat uiteindelijk moeten vaststellen.”

De Russen zouden met Kiev een drukmiddel in handen krijgen. Gaat het slagveld dan toch de doorslag geven en niet de onderhandelingstafel?

„Poetin zal een prijs vragen, maar we weten niet welke.”