weet uit ervaring dat het belangrijk is dat er goede samenwerking is tussen diakenen, gemeente en schuldhulpverleners. Hij reikt handvatten aan. „Ik heb uw telefoonnummer gekregen van onze pastoraal werker. Kunt u mij helpen? Want ik heb een dreigbrief gekregen van een incassobureau. Ik moet binnen vijf dagen 2000 euro betalen. Ik wil wel, maar ik kan niet. Want ik ben ontslagen. En een werkloosheiduitkering krijg ik niet, ook geen voorschot. UWV zegt dat ik nog drie maanden salaris tegoed heb van mijn oude werkgever. Maar die is verhuisd naar Spanje. Mijn vakbond heeft een proces aangespannen, maar de uitslag kan wel een jaartje duren. De vakbond heeft wel voor elkaar gekregen dat mijn hypotheekbank en het nutsbedrijf twee maanden achterstand accepteren. Ik heb bijna een nieuwe baan, maar nu komt ineens dit incassobureau zeuren over die zonnebank van twee jaar geleden.”

Twee jaar geleden was hij in de val getrapt van agressieve reclame. Koop vandaag een zonnebank, je hoeft pas volgend jaar te betalen. Maar als je de zonnebank komt afhalen, moet je wel een contract tekenen. Daarin staat een afbetalingsregeling met Prime Line voor het geval je volgend jaar niet stipt op tijd betaalt. Het maandbedrag is niet zo hoog, maar betreft wel een lange periode met een jaarrente van 22 procent. Daarmee was hij ongemerkt in de schuldslavernij van een soort creditcardmaatschappij terechtgekomen. Daarna was hij door slordigheid wat achter geraakt met betalen. Toen had Prime Line de zaak overgedaan aan een incassobureau. Die dwong hem tot een betalingsregeling met een hoger maandbedrag. Maar nu hij zijn baan was kwijtgeraakt, zat hij lelijk in de val.

Schaamte voorbij
Het voorgaande is de neerslag van een intakegesprek van anderhalf uur. Ik moest diep doorvragen om te horen wat er nu eigenlijk aan de hand was, maar de nood was zo hoog dat hij de schaamte voorbij was. Achteraf bezien zag hij in gezondigd te hebben tegen het tiende gebod: gij zult niets begeren van uw naaste, ook geen zonnebank. Zondebesef en concrete bekering zijn eerst nodig. Anders blijft het dweilen met de kraan open en gaan ze gaten met gaten vullen.

Aan het incassobureau heb ik schriftelijk uitgelegd dat het om een tijdelijk probleem gaat en dat het voor hun opdrachtgever ongunstig zou zijn om een rechtszaak te beginnen. Want dan zou mijn cliënt via de gemeentelijke kredietbank wettelijke schuldsanering aan moeten vragen, waarna de vordering drie jaar bevroren wordt en er waarschijnlijk minder dan 100 procent uitbetaald zal worden aan de schuldeisers. Het incassobureau ging akkoord met tijdelijk een lager maandbedrag. Deze cliënt heeft zegening gezien op zijn bekering: hij heeft weer werk gevonden, waardoor de betalingsachterstanden van hypotheek en energie ingelopen kunnen worden. Zodra de rechtszaak tegen zijn oude baas geld heeft opgeleverd, hoopt hij de zonnebank in één keer geheel af te betalen.

Vakmanschap
Schuldsanering vergt vakmanschap, maar het is nu ook weer niet zo erg moeilijk voor iemand met voldoende nuchter verstand. De internetsites www.schulden.nl en www.schuldenwijzer.nl geven goede en begrijpelijke informatie. En een inventieve diaken kan via de internetsite www.wsnp.rvr.org/wsnpindex2.html zelf uitrekenen wat de beslagvrije voet van een cliënt is. Alleen op het hogere bedrag mag een deurwaarder loonbeslag leggen.

Schuldsanering begint meestal bij de sociale dienst, die verwijst naar maatschappelijk werk of de gemeentelijke kredietbank. Deze bank gaat onderhandelen met schuldeisers om schulden af te kopen, of verwijzen naar de rechtbank voor wettelijke schuldsanering. Steeds meer gemeenten willen alleen nog mensen helpen met een inkomen onder 130 procent van het minimumloon. Particuliere bureaus mogen wettelijk geen honorarium in rekening brengen voor een schuldregeling. Maar opdracht van een derde, bijvoorbeeld een diaconie, is wel toegestaan.

Wachtlijsten
De gemeentelijke kredietbanken hebben dus een sleutelpositie. Maar die kampen met wachtlijsten, terwijl de deurwaarders blijven dreigen met beslag of woningontruiming. De seculiere instanties verwachten van de cliënt dat hij zijn administratie op orde heeft en dat hijzelf brieven schrijft aan schuldeisers om tijdelijke regelingen te treffen in afwachting van de officiële sanering. Een doorsnee diaken kan mensen daarbij helpen. Op mijn internetsite www.boscon.tk staat veel inhoudelijke informatie, ook enkele voorbeeldbrieven aan schuldeisers.

Verder kan een diaken mensen helpen met het maken van een budgetplan met behulp van een gratis persoonlijk budgetadvies op www.nibud.nl. Ten slotte kunnen gezamenlijke diaconieën in een stad afspraken maken met de sociale dienst, om bijvoorbeeld een nieuwe wasmachine voor een gezin met kleine kinderen voor te schieten, als de bureaucratische afwikkeling van een aanvraag van bijzondere bijstand te lang duurt. In Eindhoven hebben charitatieve en diaconale instellingen hun ervaringen in 2003/2004 gebundeld in een rapport ”Zal het ons een zorg zijn?” en aangeboden aan de wethouder. Dit rapport is opvraagbaar via info@boscon.tk.

De auteur is diaken van de evangelische gemeente ”de Lichtstad” te Eindhoven.