Dat stelde CDA-Kamerlid Hilde Palland donderdag voor in een debat over een initiatiefwetsvoorstel van GroenLinks, PvdA, D66 en de VVD. Deze wet beoogt de bevoegdheid wel in één keer landelijk te regelen. Bij de stemmingen van volgende week kan het voorstel waarschijnlijk rekenen op een Kamermeerderheid.

Dat het CDA het liefst eerst een pilot wil, heeft ermee te maken dat de effecten van de wetswijziging op voorhand niet helemaal goed zijn in te schatten. Onbekend is bijvoorbeeld welk deel van de huisartsen voelt voor een dergelijke uitbreiding van het takenpakket. De indieners schatten in dat het gaat om zo’n 30 tot 60 procent. Daarmee gaan ze ervan uit dat de wet de keuzemogelijkheden van de onbedoeld zwangere vrouw vergroot, maar niet elke partij is daar zeker van.

De huisarts mag de pil straks alleen voorschrijven als hij/zij daarvoor is geaccrediteerd. Verplichte nascholing is daarbij een voorwaarde. „Hoeveel huisartsen doen dat voor een hulpvraag die zij misschien maar één of twee keer per jaar krijgen voorgelegd?”, vroeg SP-Kamerlid Hijink zich af.

Mocht een deel van de consulten zich toch verplaatsen van de abortusklinieken naar huisartsen, dan kan dat nadelig uitpakken voor de klinieken. In dat geval barst er waarschijnlijk een nieuwe discussie los over de vraag of en hoe zij daarvoor moeten worden gecompenseerd, voorziet het CDA.

Wat volgens de partij verder zorgvuldig vooronderzoek behoeft, is het draagvlak voor de nieuwe kwaliteitseisen en/of richtlijnen die de betrokken beroepsgroepen als gevolg van de wetswijziging moeten opstellen. Zo moeten sommige huisartsenpraktijken samenwerkingsafspraken hebben met ziekenhuizen of centra voor echoscopie om de termijn van de zwangerschap te kunnen laten bepalen. Samenwerkingsafspraken zijn ook nodig rond het doorsturen van vrouwen die te maken krijgen met ernstige complicaties zoals bijvoorbeeld bloedverlies, na het slikken van de pil.

Diverse seculiere partijen, zoals bijvoorbeeld de SP, JA21 en de BBB zijn het met het CDA eens dat de onduidelijkheid over de consequenties van het wetsvoorstel onbevredigend is. Toch is de verwachting dat de Partij voor de Dieren, de Groep Van Haga en Volt de vier initiatiefnemers (die samen al goed zijn voor 75 Kamerzetels) volgende week aan een meerderheid zullen helpen. Deze partijen deden donderdag niet mee aan het debat.

Namens GroenLinks, PvdA, D66 en de VVD wees D66-Kamerlid Paternotte het CDA-voorstel om met een kleinschalige proefopstelling te beginnen, af. Wat de vier betreft, volstaat het als de wet straks grondig wordt geëvalueerd op de door het CDA benoemde punten.

Zo’n evaluatie komt er in 2026/2027, zo is de Kamer eerder toegezegd. Ook nadien blijft de abortuswet periodiek geëvalueerd worden, maar met welk tijdsinterval is nog onduidelijk. Het CDA stelde donderdag voor dat eens per vijf jaar te doen, maar Kuipers vindt dat een keer in de 8 à 10 jaar ook wel kan.

SGP-Kamerlid Stoffer vroeg Kuipers donderdag het verbod op de onlineverkoop van de abortuspil actief te handhaven. De bewindsman gaf daarop aan dat de verantwoordelijkheid daarvoor bij de zorginspectie ligt. Als Stoffer zijn motie zo aanpast dat die in de kern neerkomt op een verzoek aan de inspectie om te verduidelijken hoe zij haar handhavingstaak in dit opzicht invult, wil de bewindsman daar mee aan de slag, zo zei hij toe. De SGP’er sloot zijn spreektijd af met een verwijzing naar een gedeelte uit Johannes 11 over de opwekking van Lazarus. „Niet wij, maar Jezus gaat over het leven. Hij geeft het leven, Hij ís het leven. En Hij roept iedereen, ook u en mij toe: Kies voor het leven. Ook het ongeboren leven”, aldus Stoffer.

CU-Kamerlid Bikker vroeg Kuipers ervoor te zorgen dat artsen hun accreditatie pas krijgen, nadat ze aantoonbaar weten naar welke (gemeentelijke) loketten ze een vrouw kunnen doorverwijzen als zij op sociaaleconomische gronden een zwangerschapsafbreking overweegt. Dat ging Kuipers te ver. „Ik kan me niet bemoeien met de eisen voor de accreditatie. Dat is echt aan de beroepsgroepen”, zei hij.

Op verzoek van CDA en ChristenUnie wil hij wel om tafel met de beroepsverenigingen van huisartsen om te bezien wat huisartsen concreet kunnen doen aan het terugdringen van het aantal herhaalabortussen als de wet straks van kracht wordt. Het gegeven dat huisartsen veelal een vertrouwensrelatie hebben met hun patiënten kan er volgens GroenLinks, PvdA, D66 en VVD toe leiden dat zij beter in staat zijn goede nazorg te bieden en na het uitschrijven van een abortuspil kunnen helpen voorkomen dat een vrouw nog een keer onbedoeld zwanger raakt. CDA en CU kunnen die redenering volgen, maar vinden het wel zaak dat huisartsen daarvoor de nodige handvatten meekrijgen. Als een Kamermeerderheid hun oproep daartoe dinsdag steunt, gaat Kuipers daar werk van maken, beloofde hij.