Een verdubbeling van de tarweprijs betekent niet per se dat ook het eindproduct, zoals brood of taart, twee keer zoveel gaat kosten. „Maar het staat vast dat de prijs voor de consument zal stijgen”, stelt Tim Toonen, voorzitter van Nebafa, de Vereniging van Nederlandse Fabrikanten van Bakkerijgrondstoffen. Een kilo brood kost nu gemiddeld zo’n 2,70 euro. Dat zou volgens Toonen straks boven de 5 euro kunnen liggen.

Supermarkten kopen brood en banket veelal in bij industriële bakkers voor afgesproken tarieven. Is het wel zeker dat de consument straks meer moet betalen voor tarweproducten? Ja, zegt Toonen. „De prijzen liggen inderdaad vaak vast in contracten voor een bepaalde duur. Maar soms is er een clausule in opgenomen waarin staat dat partijen bij overmacht opnieuw in gesprek gaan. De oorlog in Oekraïne is echt uitzonderlijk. Ik verwacht daarom dat er in een aantal gevallen opnieuw over de prijzen onderhandeld zal worden.”

Nederland koopt relatief weinig graan uit Oekraïne. Het land importeert het meeste uit Frankrijk en Duitsland. De beschikbaarheid van granen is volgens Toonen dan ook niet het probleem. „De wereldmarkt van granen is groot. Er wordt buiten Oekraïne en Rusland voldoende geproduceerd om in de mondiale behoefte te voorzien.”

Toch neemt de prijs van tarwe toe omdat de wereldwijde vraag ernaar stijgt, verklaart de voorzitter. „Het is een kwestie van vraag en aanbod. Het aanbod neemt af, en daarom stijgt de prijs explosief. Ook drijft de onzekerheid op de markt de prijs op. Een stijging zoals nu hebben we de afgelopen twee, drie decennia niet eerder meegemaakt.”

Zonnebloemolie

Rusland en Oekraïne zijn verantwoordelijk voor 75 procent van de wereldwijde export van zonnebloemolie. Ook dat maakt het produceren van brood en banket duurder, zegt Toonen. „Bakkers gebruiken zonnebloemolie volop, met name voor banket.”

Een derde aspect dat het voor bakkers duurder maakt, zijn de stijgende gasprijzen. Ovens werken namelijk op gas.

Toonen maakt zich in beperkte mate zorgen over de betaalbaarheid van brood voor gezinnen met een lager inkomen. „Brood is een basisproduct dat consumenten zeker blijven kopen.” Wel is hij benieuwd hoe de prijsstijging de keuze van het type brood gaat beïnvloeden. „Bij de lagere inkomens komt er wellicht een versobering in de keuze van broodsoorten. Maar dat is speculatief.”

Het is de voorzitter van Nebafa opgevallen dat de afgelopen twee jaar steeds meer mensen ervoor kozen hun brood bij de ambachtelijke bakker te halen in plaats van bij de supermarkt. Hij ziet het thuiswerken en lagere bestedingen aan bijvoorbeeld vakanties daarvoor als verklaring. „Mensen zijn zichzelf een luxer product gaan gunnen omdat ze meer tijd hebben om even langs de bakker te gaan. Ze hebben de specialist weer ontdekt, hebben we duidelijk gemerkt. We zijn benieuwd of dit nieuwe gedrag overeind blijft met de wending in Oekraïne.”

De komende weken breekt het zaaiseizoen aan voor Oekraïense akkerbouwers. Maar door de oorlog is het de vraag in welke mate dit kan plaatsvinden, zegt Toonen. Het gevolg: wellicht minder graanproductie in Oekraïne dit jaar. Parijse analisten verwachten daarom dat de graanprijs tot september 2023 hoger is dan normaal.

Groente en fruit

Ook een andere eerste levensbehoefte, groente en fruit, zal duurder gaan worden. Dat voorspelt branchevereniging GroentenFruit Huis.

De productiekosten voor groente- en fruitkwekers nemen toe door de oplopende prijzen voor onder andere gas, kunstmest en gewasbeschermingsmiddelen. Ter compensatie voor de gestegen kosten zullen winkelbedrijven een hogere prijs voor groente en fruit moeten betalen. Dat zal uiteindelijk leiden tot hogere prijzen voor consumenten.

Rusland en Wit-Rusland hebben de export van kunstmest sinds dit weekend stilgelegd. De landen zijn twee van de belangrijkste kunstmestproducenten wereldwijd.