Toen Vladimir Poetin in 2004 in een helikopter over de Tsjetsjeense hoofdstad Grozny vloog, zag hij dat het er „verschrikkelijk” uitzag. In 2003 hadden de VN Grozny tot de meest vernietigde stad op aarde uitgeroepen.

Vanuit Oekraïne verschijnen steeds meer foto’s en video’s uit steden die zwaar onder vuur liggen. Maandagmorgen doken beelden op van door raketten getroffen woonwijken in Charkiv. Zondag werden burgers in Irpin gedood die via een humanitaire corridor de stad probeerden te verlaten.

Veiligheidsdeskundigen spreken over opzettelijke aanvallen op burgers. „Of het maakt de Russen niet uit dat ze burgers raken. Of ze zijn erop uit om maximaal leed bij de mensen te veroorzaken, zodat ze zich over zullen geven”, tekende de Frankfurter Allgemeine maandag op uit de mond van een westerse medewerker van de geheime dienst.

De Britse geheime dienst publiceerde zondag een soortgelijke inschatting. De teneur: de Oekraïense tegenstand heeft het Kremlin verrast. Daarom richt men zich nu op bewoonde stadsdelen. Blijkbaar wil men het moraal van de burger breken. Dezelfde tactiek paste Rusland toe in Tsjetsjenië.

Martelen

Tsjetsjenië scheidde zich in de jaren negentig van de vorige eeuw af van Rusland. President Boris Jeltsin voerde vanaf 1994 een verloren strijd tegen het nietige Kaukasusland om het weer onder gezag van Moskou te krijgen. Door het bestandsakkoord van 1996 werd Tsjetsjenië in feite onafhankelijk.

Begin augustus 1999 stelde Jeltsin Poetin aan als premier. Poetin wilde de onafhankelijkheid van Tsjetsjenië ongedaan maken. Direct bij zijn aantreden bezigde Poetin dreigende taal. September 1999 begon de Russische aanval met zware bombardementen op Grozny, een stad met 200.000 inwoners.

Poetin kondigde aan dat hij de „bandieten zou opjagen tot op het toilet.” Niet minder dan 90.000 Russische soldaten trokken naar het Kaukasusstaatje. Wekenlang werd Grozny bestookt. Eind oktober bombardeerden vliegtuigen de drukbezochte markt van Grozny, een geboortekliniek en een moskee. Kort vielen Russen vanuit de lucht vluchtelingen aan die via een corridor het land verlieten. Toen de Russische militairen in februari de stad binnentrokken, stond er geen gebouw meer overeind dat als hoofdkwartier kon dienen.

De Russen hielden gruwelijk huis onder de bevolking. Daarover berichtte de Russische journaliste Anna Politkovskaja. „Martelen, verkrachten en moorden zijn aan de orde van de dag”, schreef ze in 2001 in het Duitse weekblad Die Zeit. Ze hoorde zulke beestachtige verhalen over de Russische soldaten dat haar hand op haar „schrijfblok verstijfde.” In 2009 werd de oorlog officieel beëindigd.

Guerrillaoorlog

Staat Oekraïne hetzelfde als Tsjetsjenië te wachten? Als er in de jaren negentig over de Tsjetsjenen in de Russische pers werd bericht, was dit negatief. Poetin noemt de Oekraïners een broedervolk, maar zal hem dat remmen in zijn optreden? Gerhard Mangott, professor internationale betrekking aan de universiteit van Innsbruck, sluit in de Neue Zürcher Zeiting bombardementen op Kiev en andere steden niet uit. Integendeel zelfs. „Poetin kan niet terug. Om zijn geopolitieke doelen te bereiken zal de oorlog escaleren en grover worden.” Mangott verwacht Russische tapijtbombardementen waardoor van de steden weinig overblijft. Ook geweld tegen burgers zal toenemen.

Als Poetin de Oekraïense president Volodimir Zelenski door een marionettenregering weet te vervangen, moet hij rekenen op een jarenlange guerrillaoorlog. De conclusie van Mangott: „Dat zal leiden tot veel slachtoffers en grote vernietigingen.”