Het Knooppunt is deel van het crisisplan voor de vluchtelingenstroom uit Oekraïne dat dinsdag werd aangekondigd. Die stroom is anders dan andere, zegt de woordvoerder van VluchtelingenWerk. „Bij bijvoorbeeld gevluchte Irakezen weten we precies wie welke taken heeft, maar bij Oekraïners weten we dat niet omdat zij geen asiel hoeven aan te vragen en dus niet in een azc komen.” Via de 25 Veiligheidsregio’s worden de gemeenten daarom verantwoordelijk voor de opvang. „Het is een race tegen de klok om genoeg bedden klaar te hebben staan, voordat de Oekraïners hier zijn.”

Oekraïners mogen negentig dagen visumvrij reizen in Nederland en het kabinet heeft al laten weten dat zij daarna niet direct het land worden uitgezet vanwege de Russische invasie in Oekraïne. Op Europees niveau zijn minimumeisen gesteld aan de opvang. „Kinderen moeten naar school, mensen moeten toegang krijgen tot de arbeidsmarkt.” Onderzocht wordt hoe dat juridisch geregeld moet worden. „Krijgen ze een verblijfsvergunning, welke rechten en plichten zitten daaraan, moeten ze een aanvraag doen? En voor hoelang kunnen ze dan blijven?” Ook beaamt de woordvoerder dat de capaciteit op scholen een uitdaging kan worden als er veel kinderen komen.

Voor het eerst wordt een noodplan dat in 2001 door de EU is opgesteld om grote aantallen asielaanvragen te verwerken, ingezet. „Dat heeft al die tijd op zolder gelegen en is nog nooit gebruikt.” Daarbij komt dat er geen reservebedden vrij zijn omdat het systeem van asielopvang voor de oorlog in Oekraïne al was vastgelopen. „Gemeenten kregen de afgelopen jaren verzoeken om opvangcentra te openen als de aanvragen toenamen, en daarna sloten ze weer. Dat jojobeleid maakte dat de bereidheid van gemeenten de afgelopen maanden lager lag. De urgentie is inmiddels veel duidelijker.”