De Duitse bondskanselier Olaf Scholz heeft er donderdag bij voormalig leider Gerhard Schröder op aangedrongen om zijn bestuursfuncties bij de Russische energiereuzen Rosneft en Gazprom neer te leggen. De door Rusland ontketende oorlog in Oekraïne zou daarom vragen. De 74-jarige Schröder was van 1998 tot 2005 bondskanselier en is net als Scholz lid van de Sociaal-Democratische Partij (SPD).

„Ik vind dat het niet correct is dat Gerhard Schröder deze functies bekleedt. En ik denk dat het correct zou zijn als hij ze zou opgeven”, zei Scholz in een interview met de publieke omroep ZDF.

Schröder is voorzitter van de raad van bestuur van de Russische oliegigant Rosneft en zal in juni ook toetreden tot de raad van toezicht van Gazprom, het gasbedrijf achter de controversiële Nord Stream 2-pijpleiding uit Rusland, die door Scholz is stopgezet in reactie op de oorlog in Oekraïne. Momenteel staat Schröder aan het hoofd van de aandeelhouderscommissie van de pijplijn.

Schröders weigering om zijn functies bij Rosneft en Gazprom neer te leggen leidde al tot het vertrek van enkele van zijn naaste medewerkers. Ook heeft de Duitse voetbalclub Borussia Dortmund hem zijn erelidmaatschap ontnomen.

De aandelenbeurzen in New York zijn donderdag met een verlies gesloten. Beleggers houden zich vooral bezig met de oorlog in Oekraïne en de impact van de economische sancties tegen Rusland op de wereldeconomie. De olieprijzen zijn wat gedaald na de enorme stijging van de afgelopen dagen.

Een vat Amerikaanse olie werd 1,8 procent goedkoper op 108,59 dollar. Brentolie zakte 1,6 procent in prijs tot 111,11 dollar per vat. Door de onzekerheid over Russische toevoer bereikte een vat Amerikaanse olie woensdag nog het hoogste niveau sinds april 2011. Hoewel er geen sancties zijn tegen de handel in Russische olie, lijken handelaren toch geen zaken met het land te willen doen. Ook steeds meer grote oliebedrijven vertrekken uit Rusland.

De euro was 1,1063 dollar waard, tegen 1,1098 dollar een dag eerder.

Een deel van de Nederlandse superjachtsector dreigt in rook op te gaan, nu steeds meer van hun klanten doelwit worden van westerse sancties. Twee grote Russische klanten van Nederlandse scheepswerven zijn daardoor niet meer welkom in ons land, meldt BNR op basis van eigen onderzoek.

Het gaat om miljardair en parlementariër Andrei Skoch en topbankier Andrei Kostin. Naast het verlies van grote klanten, bestaat voor superjachtbouwers ook het risico op fikse claims van Russische klanten. Het is namelijk mogelijk dat onderhoudsverplichtingen aan al verkochte jachten, door de sancties niet meer kunnen worden nagekomen.

Skoch en Kostin staan allebei op de sanctielijst die de Europese Commissie vorige week publiceerde, na de Russische invasie van Oekraïne.

In de buurt van een consulaire afdeling van de Russische ambassade in Den Haag is donderdagavond een verdachte rugzak aangetroffen. De politie heeft de ruimte rondom het pand aan de Scheveningseweg afgezet, bevestigt een woordvoerder van de politie na bericht door lokale nieuwswebsite Regio15.

De politie is in afwachting van de komst van een Team Explosieven Verkenning (TEV). Onderzoek van deze dienst moet uitwijzen of de inzet nodig is van de Explosieven Opruimingsdienst Defensie (EOD).

De Verenigde Naties verwachten dat de Russische invasie van Oekraïne zal leiden tot een uittocht van maximaal 10 miljoen Oekraïense vluchtelingen. Daarvan zouden zo’n 4 miljoen naar buurlanden vluchten. Woordvoerder Stephane Dujarric benadrukte dat dit slechts een schatting is.

Volgens de Hoge Commissaris voor de Vluchtelingen van de VN, Filippo Grandi, zijn al zo’n 1 miljoen mensen uit Oekraïne gevlucht. Officiële gegevens tonen aan dat tot nu toe 575.000 Oekraïense vluchtelingen Polen zijn binnengekomen, terwijl Duitsland tot nu toe 5000 vluchtelingen heeft geregistreerd.

Russische troepen voeren de strijd op om de kerncentrale van Zaporizja in het zuidoosten van Oekraïne te veroveren, zeggen Oekraïense functionarissen. Dat zouden ze onder meer doen door een door lokale inwoners en Oekraïense soldaten opgerichte barricade te doorbreken.

Volgens een medewerker van het Oekraïense ministerie van Binnenlandse Zaken zijn Russische troepen inmiddels de nabijgelegen stad Energodar binnengekomen. In die stad wonen veel werknemers van de kerncentrale, de grootste van Europa. Later op donderdag meldde de burgemeester van Energodar dat nog een colonne Russische soldaten zich heeft gemengd in de strijd om de stad. „Er klinken luide schoten in de stad”, zei hij.

De berichten over de gevechten rondom Energodar leidden tot een reactie van VN-atoomwaakhond IAEA, die Russische en Oekraïense troepen opriep om niet te vechten in het gebied rondom de kerncentrale van Zaporizja.

Rusland heeft de in 1986 ontplofte kerncentrale in Tsjernobyl al veroverd, zo’n 100 kilometer ten noorden van Kiev.

De Amerikaanse regering komt met sancties tegen talrijke Russische oligarchen voor hun voortdurende steun aan de Russische president Vladimir Poetin en zijn „wrede” invasie van Oekraïne, meldt het Witte Huis.

De VS richten de nieuwe strafmaatregelen op „Russische elites en familieleden” die „zichzelf hebben verrijkt ten koste van het Russische volk” en dikwijls „familieleden naar hoge posities verheffen”. De sancties zijn ook gericht op eigenaren van de grootste bedrijven van Rusland die verantwoordelijk zijn voor het leveren van de middelen die nodig zijn om Poetins invasie van Oekraïne te ondersteunen.

De verklaring van het Witte Huis omschrijft de sancties als volgt: „De oligarchen en hun familieleden zullen worden afgesneden van het Amerikaanse financiële systeem, hun tegoeden in de Verenigde Staten zullen worden bevroren en hun eigendommen worden geblokkeerd voor gebruik. Onder anderen metaalmagnaat Alisjer Oesmanov en Dmitri Peskov, de woordvoerder van Poetin, worden als doelwitten genoemd.

De sancties kunnen ook mensen treffen die voor Russische oligarchen werken, ongeacht hun nationaliteit. Dat bleek in New York, toen het OM er de Amerikaanse televisieproducent voor de Russische zakenman Konstantin Malofejev aanklaagde. Malofejev is nauw verbonden met de Russische agressie in Oekraïne, zei een woordvoerder.

Britse sancties zijn al uitgevaardigd tegen Oesmanov, die sponsorcontracten had met de Engelse voetbalclub Everton, en de voormalige Russische vicepremier Igor Sjoevalov. „Daar laten we het niet bij”, zei de Britse minister van Buitenlandse Zaken Liz Truss. „Ons doel is om de Russische economie lam te leggen en Poetins oorlogsmachine uit te hongeren.”

Metaalfonds PME gaat al zijn beleggingen in Russische bedrijven verkopen. Het pensioenfonds veroordeelt de Russische inval in Oekraïne en leeft mee met alle mensen die erdoor worden getroffen. Eerder deden ambtenarenfonds ABP en het pensioenfonds voor bouwmedewerkers BpfBOUW al een dergelijke toezegging.

PME beheert de pensioenrechten van zo’n 630.000 (oud-)werknemers in de metaal en technologische industrie. Het heeft ongeveer 16,5 miljoen euro aan beleggingen in Russische bedrijven. Dat is 0,03 procent van de waarde van al zijn beleggingen. Het metaalfonds belegde naar eigen zeggen al lange tijd niet meer in Russische staatsobligaties en aandelen in Russische staatsbedrijven. Ook heeft het vorig jaar beleggingen in fossiele olie en gas afgebouwd, waaronder die in Rusland.

Overigens is het op dit moment niet mogelijk om belangen in Russische bedrijven van de hand te doen. Russische beurzen accepteren geen verkooporders van buitenlandse beleggers.

De Nederlandsche Bank meldde eerder dat Nederlandse pensioenfondsen ongeveer 5 miljard euro aan Russische aandelen en obligaties bezitten, ongeveer 0,3 procent van het totale pensioenvermogen. ABP, het grootste pensioenfonds van Nederland, heeft ongeveer 520 miljoen euro aan beleggingen in Russische bedrijven.

Voorwerpen uit de voortijdig beëindigde tentoonstelling over Russische avant-garde in de Hermitage Amsterdam gaan zo snel mogelijk terug naar de Hermitage in Sint-Petersburg. Dat heeft het Russische staatsmuseum donderdag bekendgemaakt op de eigen website.

Eerder donderdag brak de Hermitage Amsterdam de banden met het gelijknamige Russische museum wegens de recente aanval van Rusland op Oekraïne, waardoor de tentoonstelling „tot nader order” werd gesloten. Volgens het Russische museum was de vroegtijdige sluiting een „gezamenlijk besluit”.

Het museum stelt dat „in overeenstemming met de bestaande tentoonstellingsovereenkomst” is begonnen met het zo snel mogelijk laten terugkeren van de voorwerpen uit de tentoonstelling „naar het grondgebied van de Russische Federatie”.

Een woordvoerder van de Amsterdamse Hermitage was niet direct bereikbaar voor commentaar.

De Amerikaanse sportkledingfabrikant Nike sluit tijdelijk al zijn winkels in Rusland. Het is daarmee het zoveelste westerse bedrijf dat activiteiten in Rusland, in ieder geval tijdelijk, staakt vanwege de invasie van Oekraïne. Eerder deze week had Nike zijn Russische webshop al gesloten.

Kledingmerken als H&M en Burberry hebben soortgelijke stappen genomen. Eerder deze week werd duidelijk dat Russen het zonder de nieuwste iPhones moeten stellen en andere Apple-producten. Het Amerikaanse technologieconcern wil ook betalingen via Apple Pay en andere digitale diensten in Rusland beperken.

Nike heeft volgens zijn website 100 winkels in Rusland. Het is daarmee een grote markt voor het Amerikaanse bedrijf. In de Verenigde Staten heeft Nike bijvoorbeeld 250 winkels en in Nederland 10.

Inmiddels hebben bijna zevenduizend Russische academici in een open brief aan de Russische president Vladimir Poetin „krachtig” geprotesteerd tegen „zijn” oorlog in Oekraïne.

De invasie had al gevolgen voor veel wetenschappelijke projecten waar Rusland aan meedoet. Het land raakt steeds verder geïsoleerd door westerse sancties.

De vele jaren die zijn gebruikt voor het opkrikken van de reputatie van Rusland als een vooraanstaand wiskundig centrum zijn helemaal voor niets geweest, aldus de ondertekenaars. Ze spreken over een ongeziene militaire agressie „van ons land”.
De ruim 6900 academici moeten door hun kritiek op de machthebbers rekening houden met boetes of gevangenschap. De brief was eerder deze week op een website gezet.

Het Amerikaanse ministerie van Defensie heeft een directe communicatielijn met het Russische ministerie van Defensie tot stand gebracht om „misrekeningen, militaire incidenten en escalatie” in de regio te voorkomen naarmate de Russische invasie van Oekraïne vordert, vertelde een Amerikaanse functionaris donderdag aan persbureau Reuters. De communicatielijn is sinds 1 maart functioneel.

Duitsland kan een „grote impact” op de economie verwachten van de westerse sancties tegen Rusland. Dat heeft de Duitse minister van Economische Zaken Robert Habeck gezegd. De grootste economie van Europa en belangrijkste handelspartner van Nederland zal de gevolgen van de oorlog in Oekraïne in het tweede kwartaal gaan voelen, terwijl het dan juist had kunnen herstellen omdat de impact van de coronapandemie afneemt.

De Verenigde Staten, de Europese Unie en andere bondgenoten hebben ingrijpende sancties opgelegd om Rusland te isoleren van het wereldwijde financiële en handelssysteem. Russische bedrijven, banken en miljardairs worden gestraft. Habeck waarschuwde ook voor de impact van de stijgende kosten van energie en de levering van bepaalde grondstoffen. Dat kan de toch al hoge inflatie extra aanjagen.

Onder meer de Duitse autogiganten Volkswagen, Daimler en BMW hebben aangekondigd dat ze hun activiteiten in Rusland opschorten. Fabrieken in andere landen liggen stil omdat de gevechten in Oekraïne de toeleveringsketen verstoren. Duitse bedrijven hebben volgens Habeck voor ongeveer 20 miljard euro in Rusland geïnvesteerd. Daarvan is ongeveer 7,4 miljard gedekt met verzekeringen.

Russische wodka wordt steeds zeldzamer in de schappen van Nederlandse slijters. Waar de Russische merken Stolichnaya, Moskovskaya en Russian Standard eerder bij winkels van slijtersketen Mitra te vinden waren, zijn die flessen sterkedrank nu niet meer verkrijgbaar. Concurrent Gall & Gall laat ook weten dat Stolichnaya niet langer wordt geleverd.

Koningin Elizabeth heeft flink in de buidel getast voor de hulpdiensten in Oekraïne. Op Twitter bedankt liefdadigheidsinstelling Disasters Emergency Committee (DEC) de koningin voor haar „gulle donatie”.

„Heel veel dank aan hare majesteit de koningin voor de voortdurende steun aan Disasters Emergency Committee en voor de gulle donatie aan de Ukraine Humanitarian Appeal”, schrijft de organisatie op Twitter. Bij DEC zijn vijftien Britse goede doelen aangesloten die helpen bij buitenlandse crises.

Vorige week viel het Russische leger Oekraïne binnen. Veel Oekraïners sloegen op de vlucht. Eerder spraken prins William, zijn vrouw Catherine en prins Charles hun steun aan Oekraïne uit.

De delegaties van Oekraïne en Rusland zijn vluchtroutes voor burgers overeengekomen in Oekraïense gebieden waar de gevechten het hevigst zijn. Dat maakten Oekraïne en Rusland bekend na een tweede ronde van overleg tussen delegaties uit beide landen in Belarus.

Oekraïne had gepleit voor dergelijke humanitaire corridors. Aanvankelijk had een onderhandelaar gemeld dat er slechts over was gesproken.

De partijen kwamen ook een derde ronde van overleg „binnenkort” overeen. Een doorbraak over een staakt-het-vuren bleef uit, precies een week na de Russische invasie in het buurland.

De Duitse dochteronderneming van Gazprom die is opgezet voor gaspijpleiding Nord Stream 2 wordt waarschijnlijk opgeheven. Dat heeft het bedrijf zelf bekendgemaakt. De Russische aardgasproducent Gazprom moest het onderdeel opzetten om te voldoen aan Europese regels in het proces van goedkeuring voor de pijplijn. Vorige week heeft Duitsland dat proces voor onbepaalde tijd geschorst vanwege de Russische invasie van Oekraïne.

De opmerking van het Duitse bedrijf komt een paar dagen nadat het in Zwitserland gevestigde moederbedrijf van Nord Stream 2 uitstel van betaling heeft aangevraagd. „We kunnen de berichten in de media dat Nord Stream 2 faillissement heeft aangevraagd niet bevestigen”, staat op de website van Nord Stream 2. Het heeft wel contracten van zijn medewerkers moeten beëindigen. Daardoor verloren meer dan honderd mensen hun baan. Er staat alleen een kort bericht op de site, die volgens Nord Stream 2 „voortdurend” wordt aangevallen.

De pijpleiding Nord Stream 2 is in principe klaar voor gebruik. Het project was van begin af aan omstreden, omdat het de greep van Rusland op Europa zou verstevigen. Ook zou Oekraïne door Nord Stream 2 inkomsten uit de doorvoer van Russisch gas mislopen, omdat de gaspijpleiding door de Oostzee loopt.

Nederland zal mensen die op de vlucht zijn voor de oorlog in Oekraïne „ruimhartig opvangen”, zei staatssecretaris Eric van der Burg (Justitie en Veiligheid) na afloop van een vergadering met zijn EU-collega’s in Brussel. Daar bereikten ze een akkoord over een tijdelijke, beschermde status voor Oekraïense vluchtelingen waarmee zij minstens een jaar zonder asielprocedures in een EU-land mogen verblijven. Ze krijgen ook het recht op werk en toegang tot noodzakelijke voorzieningen als school of medische zorg, legde hij uit.

Van der Burg zei dat aan een plan wordt gewerkt om Nederlanders op te roepen tijdelijk een kamer of vakantiehuis ter beschikking te stellen. „We zullen het met elkaar moeten klaren. We hebben altijd gezegd dat vluchtelingen moeten worden opgevangen in de regio en de Europese Unie is in dit geval de regio.” In België hebben in een paar dagen al meer dan 10.000 mensen een plek voor Oekraïense vluchtelingen aangeboden na een landelijke oproep.

De Russische president Vladimir Poetin zei donderdag in een televisietoespraak dat de Russische militaire operaties in Oekraïne volgens plan verlopen en prees de soldaten die voor Rusland vechten als „helden”. Hij beloofde ruimhartige financiële compensatie voor families van tijdens de invasie gesneuvelde soldaten.

Poetin greep de gelegenheid ook aan voor een reeks beschuldigen tegen Oekraïense troepen. Een daarvan was dat ze „duizenden” buitenlandse burgers gegijzeld houden en als menselijke schilden gebruiken. Ook zou het Oekraïense leger Russische krijgsgevangenen hadden gemarteld en gedood. De zogenoemde humanitaire corridors, waardoor Oekraïense burgers kunnen vluchten, zou het zelf blokkeren.

„We zijn in oorlog met neonazi’s”, zei de Russische leider. En: „Ik zal nooit mijn overtuiging opgeven dat Russen en Oekraïners één volk zijn.”

En Poetin bevestigde nogmaals zijn motivatie voor de oorlog: „Nu vechten onze soldaten en officieren op Oekraïens grondgebied voor Rusland, voor een vreedzaam leven voor de burgers van Donbas, voor de denazificatie en demilitarisering van Oekraïne, zodat we niet kunnen worden bedreigd door een anti-Rusland-sfeer direct aan onze grenzen die het Westen al jaren creëert.”

De delegaties van Oekraïne en Rusland zijn een derde ronde van overleg „binnenkort” overeengekomen. Ook de tweede ronde donderdag in Belarus leverde niet de resultaten op waarop Oekraïne had gerekend, zei een Oekraïense onderhandelaar.
Over zogenoemde humanitaire corridors, waardoor burgers kunnen vluchten, is wel gesproken, aldus de gezant. Maar een doorbraak bleef uit, precies een week na de Russische invasie in het buurland.

Ook de eerste gespreksronde maandag was zonder concreet resultaat afgesloten. Het jongste overleg vond plaats in de regio Brest in het westen van Belarus. Oorspronkelijk zou het vervolg woensdagavond plaatsvinden.

De regering in Kiev wilde een onmiddellijk staakt-het-vuren bereiken en terugtrekking van de Russische troepen. De Oekraïense president Volodimir Zelenski had als voorwaarde voor nieuw overleg gesteld dat Rusland eerst zou stoppen met bombardementen, maar die worden voortgezet.

Rusland wil dat het buurland wordt gedemilitariseerd en bijvoorbeeld de inlijving van de Krim wordt erkend.

De Russische grootaandeelhouder van groentenconcern HAK betreurt de oorlog in Oekraïne. Denis Shtengelov, die overigens al 12 jaar in Australië woont, maar nog wel de Russische nationaliteit heeft, geeft aan de oorlogsdaad van de Russische regering te verwerpen. Shtengelov is sinds de zomer van vorig jaar grootaandeelhouder van HAK.

HAK erkent dat de situatie leidt tot vragen of het concern iets van de sancties merkt, of in de nabije toekomst zal gaan merken en over de rol van Shtengelov. HAK benadrukt dat het concern financieel en operationeel volledig autonoom is. Het bedrijf haalt ook geen materialen en producten uit Rusland en heeft ook geen bankrekening in het land. Het heeft eigen financiering en kredietfaciliteiten bij ING en Rabobank, zo laat het weten.

Verder benadrukt HAK dat de strategie van het bedrijf is gericht op groei in de Benelux en in Duitsland. Investeringen worden vanuit eigen middelen gedaan en er wordt ook geen dividend aan de Russische aandeelhouder uitgekeerd.

In een brief zegt Shtengelov dat alles op alles moet worden gezet om de waanzin in Oekraïne te stoppen. De directie van HAK-moeder Neerlands Glorie Groente & Fruit staat achter de uitlatingen van de Rus. Verder maakte HAK bekend vanaf vrijdag met een zestal vrachtwagens voedselpakketten te zullen sturen naar de slachtoffers in Oekraïne. Dat gaat om ongeveer 150.000 HAK-eenheden.

Als iemand met een bijstandsuitkering in Amsterdam de komende periode een Oekraïense vluchteling in huis neemt dan wordt deze nieuwe inwoner niet aangemerkt als medebewoner, waardoor de opvang geen nadelig effect heeft op de uitkering. Dat maakte de gemeente Amsterdam donderdag bekend.

Bij een nieuwe stichting in Noordwijk zijn inmiddels al ongeveer dertig dozen gevuld met medicijnen en medische hulpmiddelen die zijn gedoneerd door huisartsenpraktijken, ziekenhuizen en andere zorginstellingen. Dit weekend brengt de stichting de eerste lading naar de grens tussen Polen en Oekraïne. De stichting werkt samen met verschillende partners die al jaren spullen leveren aan mensen in nood in Oekraïne.

De stichting genaamd Artsenhulp: medicamenten voor Oekraïne krijgt naast medicijnen ook gelddonaties binnen. Daarmee willen de initiatiefnemers pakketten met medicijnen kopen bij IDA Foundation. Zo willen ze ervoor zorgen dat alle soorten medicijnen beschikbaar zijn. De bedoeling is dat elke week een nieuwe lading medicijnen naar Oekraïne gaat.

In Polen worden de medicijnen overgeheveld naar een auto met een Oekraïens kenteken. Daarvandaan worden de ladingen naar Lviv gebracht. „Al kan het zijn dat deze plannen veranderen. Door de oorlog lijkt er elke dag weer iets anders te zijn”, vertelt medeoprichter Tamara Rybak. Zij is ook een van de artsen die zijn aangesloten bij de stichting.

Rybak is zelf geboren in Kiev. Daar heeft ze ook geneeskunde gestudeerd, voordat ze in 2002 naar Nederland verhuisde en een vervolgopleiding deed. Inmiddels werkt ze als arts voor mensen met een verstandelijke handicap bij de zorggroep ’s Heeren Loo in Noordwijk. „Mijn contacten in Kiev laten me weten dat ze dringend medicijnen nodig hebben. Die oproep kan ik niet ongehoord laten”, vertelt Rybak. „Ook als arts moet ik die mensen echt helpen.”

De familie van Rybak zit nog in Oekraïne. Haar zus is met haar gezin vanuit Kiev gevlucht naar Lviv. Daar blijft ze voorlopig, zodat ze mensen in Oekraïne kan helpen. Haar man is opgeroepen door het Oekraïense leger. Rybak kan op dit moment geen contact krijgen met haar ouders, die in de buurt van Kiev wonen. „Ik maak me grote zorgen”, besluit Rybak haar verhaal.

De gebroeders Volodimir en Vitali Klitsjko, de burgemeester van Kiev, roepen Russen op om in opstand te komen tegen de oorlog die het land voert in Oekraïne. „Jullie zijn een instrument in de hand van een man met als enige doel om de Sovjet-Unie te doen herleven.”

De gebroeders Klitsjko zijn allebei voormalig wereldkampioen zwaargewicht in het boksen. Volodimir zegt in gesprek met persbureau Reuters dat hij nu iedere dag in Kiev helpt om hulpgoederen te sjouwen. „Kiev heeft vrede nodig”, aldus Vitali Klitsjko. „De inwoners zitten al een week lang continu in hun kelders te schuilen voor de bombardementen.”

„Dit is compleet gestoord. Het is gewoon terrorisme. Dat dit nog kan gebeuren in 2022 is niet te bevatten”, aldus de burgemeester van de Oekraïense hoofdstad.

Volgens Volodimir Klitsjko is er geen enkele reden om Oekraïne aan te vallen. „Dit land is altijd al het thuis geweest van allerlei mensen uit allerlei volken, ook Russen.” De enige oplossing volgens Klitsjko is dat alle internationale banden met Rusland volledig worden verbroken. „Al het geld dat ze binnenkrijgen wordt gebruikt om wapens van te kopen. Dat moet stoppen.”

De Amsterdamse beurzen zijn donderdag weer flink gezakt door de oorlog in Oekraïne. Beleggers blijven voorzichtig door de onzekerheid over de impact van de zware sancties tegen Rusland op de wereldhandel. Sommige analisten denken dat het een kwestie van tijd is voordat het Westen sancties oplegt aan de export van Russische olie en gas.

De gemiddelde adviesprijs voor een liter benzine in Nederland stijgt vrijdag met 4 eurocent. Volgens oprichter Paul van Selms van consumentencollectief UnitedConsumers is dat de sterkste toename op één dag ooit.

Volgens de landelijke adviesprijs moeten automobilisten ruim 2,30 euro per liter Euro95 neertellen. Het gaat om het gemiddelde van de adviesprijzen die vijf grote oliemaatschappijen aan pompstationhouders doorgeven. UnitedConsumers middelt die om tot de landelijke adviesprijs te komen.

In de praktijk betalen automobilisten de adviesprijzen alleen langs de snelweg. Op andere locaties geven tankstations vaak kortingen, hoewel tanken onder de 2 euro per liter benzine amper nog mogelijk is.

Door de oorlog in Oekraïne zijn de toch al hoge olieprijzen hard gestegen. Handelaren houden rekening met een verstoring van de toevoer van de grondstof uit Rusland, een van de grootste olie-exporteurs ter wereld.

Twee derde van de Nederlanders (66 procent) staat positief tegenover de opvang van Oekraïense vluchtelingen in Nederland. Dat concludeert onderzoeksbureau Motivaction uit een enquête waaraan 1024 respondenten van 18 tot 80 jaar meededen.

Uit de enquête komt naar voren dat 78 procent vindt dat Oekraïense vluchtelingen bescherming verdienen. Bijna 70 procent noemt deze mensen dapper en 44 procent denkt dat deze mensen een positieve bijdrage zullen leveren aan de Nederlandse samenleving. Van de deelnemers was 9 procent negatief over de opvang van Oekraïners en 8 procent verwacht dat de vluchtelingen een last zullen vormen voor de samenleving.

Over de komst van vluchtelingen die in Oekraïne als arbeidsmigrant woonden zijn Nederlanders minder positief, zo merkt Motivaction op: 24 procent van de respondenten zegt daarover positief te zijn. Het bureau maakte in de enquête een vergelijking tussen de houding tegenover Oekraïense vluchtelingen en tegenover Syrische vluchtelingen, volgens Motivaction de grootste groep vluchtelingen van de afgelopen jaren. En daaruit komt naar voren dat een op de drie Nederlanders (32 procent) positief staat ten opzichte van opvang van vluchtelingen uit Syrië. „Oekraïners die naar Nederland komen worden voornamelijk als politieke vluchteling gezien, terwijl Syriërs die naar Nederland komen voornamelijk als asielzoeker worden gezien”, zo staat te lezen in de conclusies.

Holland Quaestor (HQ), de brancheorganisatie van de trustsector, roept trustkantoren op om hun banden met rijke Russen te verbreken. Volgens voorzitter Martin Wörsdörfer gaat het namelijk om de vraag of je als trustkantoor nu nog wel zaken met Russen wil doen. „Dat is aan bedrijven zelf, ik kan het niet afdwingen. Maar ik zou zeggen: niet doen.”

Russische oligarchen kloppen de laatste jaren sowieso al steeds minder aan bij de zestien trustkantoren die Wörsdörfer vertegenwoordigt. Hoewel zijn achterban met grote spelers als Intertrust, TMF en Vistra goed is voor 80 procent van de trustomzet in Nederland, schat de HQ-voorzitter dat er hooguit nog met tien prominente Russen zaken wordt gedaan.

Ongeveer de helft van hen staat vermoedelijk nu op de sanctielijst. Wörsdörfer heeft namelijk begrepen dat er in zijn branche al zeker een handvol meldingen is gedaan naar aanleiding van de deze week tegen Rusland ingestelde sancties. „Met betrekking tot de Russen die op de sanctielijst staan is het makkelijk wat er nu moet gebeuren: alles bevriezen en melden bij de toezichthouder”, aldus de branchevoorman die tot vorig jaar in de Tweede Kamer zat namens de VVD.

Dat er überhaupt nog maar weinig Russische klanten zijn bij de trustkantoren komt omdat de verhoudingen met Rusland een aantal jaar terug al erg zijn veranderd. Ten tijde van de Russische verovering van de Krim waren er bijvoorbeeld nog honderden prominente Russen klant van een trustkantoor hier.

Wörsdörfer denkt dat de Russen die echt iets te verbergen hebben tegenwoordig eerder hun vennootschappen laten beheren door de illegale trustsector. Dat is volgens de HQ-voorzitter al langer een probleem. Daarnaast is het natuurlijk mogelijk dat deze Russen naar een trustkantoor in een ander land zijn gestapt.

Wörsdörfer weet ook dat zijn sector vaak wordt geassocieerd met „schimmige belastingstructuren” en „brievenbusfirma’s”. Maar volgens hem is de situatie van een paar jaar terug niet meer te vergelijken met nu. „Wij staan onder streng toezicht”, benadrukt hij. Als niet precies duidelijk is met wie zaken wordt gedaan, dan gaan de HQ-trustkantoren volgens hem niet met iemand in zee.

Het is volgens Artsen zonder Grenzen een uitdaging om de werkelijke omvang van de medische nood in Oekraïne vast te stellen, door de voortdurende gevechten. Volgens de noodhulporganisatie is er in de oostelijke regio Donetsk weinig water en geen elektriciteit en gas. Ook is in dat deel van het land veel schade toegebracht aan wegen en aan sommige ziekenhuizen, waardoor de toegang tot essentiële zorg flink is beperkt.

Vooral in het oosten van Oekraïne hebben sommige ziekenhuizen een tekort aan essentiële benodigdheden, zoals EHBO-kits. De hulporganisatie heeft zulke traumakits gedoneerd aan ziekenhuizen in havenstad Marioepol, waar de afgelopen dagen hevig gevochten is. Er zijn meer traumakits onderweg, ook naar de hoofdstad Kiev, laat de organisatie weten.

In Oost-Oekraïne zijn mensen die op afgelegen plekken wonen extra kwetsbaar, evenals ouderen met bijvoorbeeld een chronische aandoening. Volgens Artsen zonder Grenzen (AzG) willen veel ouderen ondanks de risico’s bovendien hun huis niet verlaten of niet vertrekken naar een andere deel van het land. „Sommige van hen kunnen nergens anders heen”, aldus een woordvoerder van AzG.

Behalve in Oekraïne is de hulporganisatie ook aanwezig in de omringende landen om daar vluchtelingen op te vangen en humanitaire hulp te bieden. „Bij de grenscontroleposten tussen Oekraïne en Polen zien we mensen te voet, in auto’s en in bussen oversteken; veel moe en uitgeput, sommige met pasgeboren baby’s”, laat de woordvoerder weten. De Verenigde Naties schatten dat een miljoen Oekraïners sinds de inval van Rusland vorige week het land zijn ontvlucht.

Het Russische olieconcern Lukoil heeft opgeroepen tot de onmiddellijke beëindiging van de oorlog in Oekraïne. Het bedrijf, de op één na grootste olieproducent van het land, is daarmee een van de eerste grote Russische bedrijven die zich uitspreekt tegen de inval in het buurland die president Vladimir Poetin een week geleden begon.

Lukoil steunt de „onmiddellijke beëindiging van het gewapende conflict en steunt een oplossing via onderhandelingen en diplomatieke methoden”, tekende het Franse persbureau AFP op uit een statement van het bedrijf.

De site van Lukoil lag kort na het nieuws plat.

Eerder op donderdag liet Lukoil, dat in Nederland tientallen pompstations bezit, weten niet aan politiek te doen. Een woordvoerster van het bedrijf in België zei daarbij dat Lukoil niets met de invasie in Oekraïne te maken heeft.

Bijna alle Russische soldaten die voor de invasie van Oekraïne nabij de grens waren gestationeerd zijn Oekraïne nu binnengetrokken, meldt een medewerker van het Amerikaanse ministerie van Defensie.

Voor de oorlog begon had Rusland ongeveer 150.000 man gestationeerd in de buurt van Oekraïne. Een deel van de militairen zat in Belarus.

Volgens de Amerikanen wordt het merendeel van de Russische raketten vanuit Oekraïne zelf afgeschoten. De Russen maken gebruik van mobiele raketsystemen.

De EU-ministers van Binnenlandse Zaken en Justitie hebben een principeakkoord bereikt over een tijdelijke, beschermde status voor vluchtelingen uit Oekraïne. Daarmee zijn de voor de oorlog gevluchte burgers tot minstens een jaar zonder asielprocedure in de EU-landen welkom. Ze krijgen ook het recht op werk en toegang tot noodzakelijke voorzieningen als school of medische zorg, bevestigen EU-bronnen. De EU-ambassadeurs hechten het akkoord vrijdag formeel af.

Nu al kunnen burgers uit het door Rusland aangevallen land dankzij een verdrag met de EU tot negentig dagen zonder visum in de EU verblijven. Uitbreiding van die periode tot een jaar en zo nodig langer kan door een speciale regeling te activeren. Die werd na de oorlog in Joegoslavië ontworpen om de verwachte stromen vluchtelingen op te vangen, maar werd tot nu nooit gebruikt.

Volgens schattingen kan de EU tot 7 miljoen vluchtelingen uit Oekraïne verwachten. Er zijn vier EU-landen die grenzen aan Oekraïne: Polen, Hongarije, Roemenië en Slowakije. Volgens EU-bronnen heeft geen van de lidstaten zich verzet tegen het activeren van de regeling.

In de Basiliek van de Heilige Nicolaas in Amsterdam wordt momenteel geregeld een kaarsje aangestoken voor mensen in Oekraïne. Ook Russische kerkgangers spreken zich uit tegen de oorlog, hoort pastoor Eric Fennis. „Bijna iedereen is tegen de oorlog, een enkeling is wat weifelachtig”, vertelt hij.

„Je merkt heel sterk dat ze geen oorlog willen en het betreuren dat er slachtoffers vallen. Wel zijn ze voorzichtig met het benoemen van misdadigheden rondom Poetin.” Volgens Fennis snappen ze niet waarom ze niet vredig kunnen samenleven met hun buurland. „Ze zeggen: Oekraïners zijn hetzelfde volk als wij.”

Afgelopen zondag werd in de rooms-katholieke kerk tegenover het Centraal Station de mis opgedragen aan de Oekraïense bevolking. Ook is sinds woensdag de Mariakapel omgedoopt tot Vredeskapel, vertelt Fennis. Speciaal voor de gelegenheid is het kunstwerk Pietà della Nostra Terra erbij geplaatst, van kunstenaar Hans Versteeg. Volgens de pastoor verwijst deze moderne weergave van de beroemde afbeelding van Maria die het dode lichaam van Jezus in haar armen heeft naar de oorlog.

In de kapel kunnen mensen bidden, een kaarsje aansteken of een boodschap achterlaten in een zogenoemd intentieboek. Fennis ziet dat hier veel in wordt geschreven.

De Vredeskapel is ook bedoeld voor niet-gelovigen. „Mensen hebben behoefte aan een plek waar ze even naartoe kunnen gaan en hun gevoelens kunnen uiten. Dat zag je ook na de moord op Peter R. de Vries, toen iedereen bloemen kwam leggen op de plek waar hij was neergeschoten.”

Ook bij de Russisch-Orthodoxe Parochie van de Heilige Nikolaas van Myra in Amsterdam komen mensen samen om te bidden voor Oekraïne. Volgens parochielid Victor Lagodin is de kerk elke avond extra geopend van 17.00 tot 19.00 uur en is er om 18.00 uur een gebedsdienst. „Veel mensen huilen”, zegt hij. „Het is een ramp wat er zich voordoet.” In de kerk komen mensen van allerlei nationaliteiten, waarvan een deel Russischtalig is. „Er zijn ook leden onderweg naar de Poolse grens om familieleden op te halen die zijn gevlucht”, weet Lagodin. De kerk is verder druk met inzamelen van geld en goederen en het organiseren van hulp aan Oekraïense vluchtelingen. „We hadden in enkele dagen al 10.000 euro opgehaald.”

Als Oekraïne in handen van de Russen valt, zijn de Baltische staten Estland, Letland en Litouwen als volgende aan de beurt. Daarvoor waarschuwt de Oekraïense president Volodimir Zelenski. Hij roept het Westen op de militaire steun aan zijn land op te voeren. Anders rukt Rusland op naar de rest van Oost-Europa, tot aan de voormalige Berlijnse Muur: „Geloof me!”

Het regime in Moskou zegt met de inval in de ex-Sovjetrepubliek Oekraïne de Russische belangen te willen veiligstellen. Het Kremlin werpt zich ook op als beschermheer van de Russen en Russischtaligen in het buurland, die zouden worden bedreigd. Ook de Baltische staten, die eveneens deel uitmaakten van de Sovjet-Unie, hebben aanzienlijke Russische minderheden. In Estland en Letland gaat het zelfs om ongeveer een kwart van de bevolking.

Zelenski zei op een persconferentie te willen praten met de Russische president Vladimir Poetin, „de enige manier om de oorlog te stoppen”. Hij zei bereid te zijn alle kwesties aan te snijden. Het Oekraïense staatshoofd haalde echter ook uit naar Poetin: „Wat wil je van ons? Vertrek uit ons land!”

De president sprak ook over de „besluiteloosheid” van de wereldgemeenschap om Oekraïne te helpen. Hij herhaalde de oproep aan het Westen dat er een vliegverbod boven Oekraïne moet komen, zodat de Russische luchtmacht er geen aanvallen kan uitvoeren. De NAVO voelt daar echter niets voor, omdat het een directe confrontatie met Rusland kan betekenen. „Stuur ons dan vliegtuigen!”, aldus Zelenski.

Vluchtelingen uit Oekraïne kunnen een gratis bankrekening openen bij onlinebank Bunq. Daarmee kunnen ze toegang houden tot hun geld en gebruik blijven maken van het Europese betalingsverkeer, laat de stichting People for People weten.

People for People is opgericht door de Nederlandse topmannen van Bunq, onlinesupermarkt Picnic en softwarebedrijf MessageBird. Volgens de organisatie hebben veel Oekraïners die hun geboorteland ontvluchtten vanwege de oorlog met Rusland dringend behoefte aan een manier om vanuit het buitenland veilige betalingen te doen.

De rekeningen zijn drie maanden geldig en er kan maximaal 20.000 euro op worden gestort, aldus Bunq. Er worden gedurende die periode ook geen maandelijkse kosten voor gevluchte Oekraïners in rekening gebracht.

Bij Russische luchtaanvallen op scholen en huizen in het noorden van Oekraïne zijn zeker 22 doden gevallen, melden de lokale autoriteiten. De gouverneur van de regio Tsjernihiv sprak eerder over negen doden.

Reddingsteams zijn aan het werk, laat hij verder weten. Het is niet bekend of er nog mensen worden vermist. Tsjernihiv ligt ten noordoosten van de hoofdstad Kiev, niet ver van de grens met Rusland en Belarus.

Staalproducent ArcelorMittal legt zijn fabriek stil in de Oekraïense stad Kryvy Rih. De stad ligt ten westen van de rivier de Dnjepr, zo’n 250 kilometer boven de Krim en 350 kilometer ten zuiden van de hoofdstad Kiev. De beslissing is genomen om de veiligheid van het personeel te waarborgen vanwege de oorlog in het land.

Volgens ArcelorMittal werkte de fabriek nog op een derde van het normale productieniveau. Dat werd het technisch verantwoord minimum genoemd. Het proces van het stilleggen van de hoogovens duurt zeven tot tien dagen. ArcelorMittal Kryvyi Rih, zoals de Oekraïense dochteronderneming voluit heet, is een van de grootste metaalbedrijven van het land. Vlak na de Russische invasie van Oekraïne sloot het bedrijf zijn ijzerertsmijnen bij de staalfabriek al.

Metaalprijzen zijn hard gestegen als gevolg van de Russische inval in Oekraïne. Het land is rijk aan ijzererts en andere metalen en de toevoer daarvan zal mogelijk sterk verstoord raken door de oorlogssituatie daar.

Hoe ver zijn de Russen? Oorlogsnieuws uit Oekraïne kan mensen angst aanjagen. Waar loopt dit op uit? En, machteloos: die Poetin, je zou ’m…

Vrees, sombere gevoelens, boosheid, het zijn begrijpelijke reacties, zegt dr. Annelieke Drogendijk, directeur van het ARQ Kenniscentrum Oorlog, Vervolging en Geweld. „De meeste mensen kunnen wel tegen een stootje. Ga verstandig met het nieuws om: je kunt je er niet helemaal aan onttrekken, maar als je de hele dag door de stroom aan berichten volgt, kan er een moment komen dat je er niet meer tegen kunt. Probeer afleiding te zoeken; het gewone leven gaat ook door.”

Lees ook

Slapeloze nachten door oorlogsnieuws

Canada gaat importheffingen van 35 procent rekenen voor alle goederen uit Rusland en Belarus die het land binnenkomen. De twee landen verliezen wegens de Russische inval in Oekraïne hun status als bevoorrechte handelspartner van het Noord-Amerikaanse land, waardoor de heffingen automatisch in werking treden.

Het enige andere land zonder speciale status als handelspartner van Canada is Noord-Korea, zei minister van Financiën Chrysta Freeland in een persconferentie. De Canadese regering zal andere landen aansporen om haar voorbeeld te volgen, voegde de vicepremier daar aan toe.

Canada heeft tot nu toe meer dan duizend Russische personen en entiteiten op de sanctielijst gezet, onder wie bestuurders van olieconcern Rosneft en aardgasproducent Gazprom.

In een kliniek in Moskou liggen op dit moment negen Nederlandse MS-patiënten, die daar zijn voor een zware behandeling, stamceltransplantatie. Dat zegt voorzitter Jan van Amstel van de MS Vereniging Nederland. De vereniging heeft contact met de patiënten. Het is nog onduidelijk hoe deze mensen terug moeten komen. Bijna alle Europese landen hebben het luchtruim gesloten voor vliegtuigen uit Rusland.

MS (Multiple Sclerose) is een hersenaandoening waarbij in het lichaam ontstekingen ontstaan. Patiënten kunnen steeds minder goed zien, praten of bewegen. De aandoening is ongeneeslijk, maar medicatie kan wel helpen om het proces van achteruitgang te stoppen. Als medicijnen niet werken, kan een stamceltransplantatie mogelijk helpen, legt Van Amstel uit.

In Nederland wordt die zware behandeling alleen gegeven in het kader van wetenschappelijk onderzoek, zegt hij. In andere Europese landen zoals België en het Verenigd Koninkrijk kunnen mensen de behandeling wel krijgen, aldus Van Amstel, maar de voorwaarden zijn in Rusland soepeler. Daardoor komen meer mensen daar in aanmerking voor de behandeling.

Na een stamceltransplantatie moet iemand maanden herstellen. De patiënten die in Moskou worden behandeld, kunnen al wel eerder terug naar Nederland, maar ze zijn op dat moment dan wel heel zwak. „Met de bus naar de grens gaan is daarom lastig, want je weet niet hoelang het daar duurt voor je verder mag.” Volgens Van Amstel werkt het ministerie van Buitenlandse Zaken momenteel aan een oplossing. „Mogelijk kunnen deze mensen alsnog vliegen, via Turkije.”

Volgende week dinsdag is de eerste van de negen patiënten in Moskou genoeg aangesterkt om de reis te kunnen maken, zegt hij. Van de anderen is onbekend wanneer zij voldoende op krachten zijn om terug te kunnen komen. Van Amstel „heeft de indruk” dat de patiënten momenteel nog veilig zijn in Moskou. „Maar je weet natuurlijk niet wat de situatie gaat brengen, of bijvoorbeeld de grenzen helemaal dichtgaan en ook hoe Rusland om zal blijven gaan met westerlingen daar.”

Zaanstad vangt inmiddels door samenwerking met een Zaans hotel sinds woensdagavond negen Oekraïense vluchtelingen op.

Hoe lang zij zullen blijven, is nog onbekend. De gemeente Zaanstad verwacht dat het niet bij deze negen mensen blijft die in de gemeente zal worden opgevangen.

De gemeente Ede heeft ook legerplaats Harskamp in het gelijknamige dorp in de gemeente Ede beschikbaar gesteld voor de opvang van Oekraïense vluchtelingen. Op de legerplaats is ruimte voor achthonderd mensen. Het is nog niet duidelijk wanneer de locatie precies gebruikt gaat worden.

Het kabinet is verder in gesprek met onder meer de gemeenten Den Haag, Zaanstad en Haarlem over de opvang van Oekraïners die het oorlogsgeweld in hun land zijn ontvlucht.

Belangrijke sponsors van de Hermitage Amsterdam als de VriendenLoterij en ABN AMRO blijven het museum steunen na de beslissing te breken met het staatsmuseum in Sint-Petersburg. „Het is het meest krachtige signaal dat je kunt geven als Hermitage Amsterdam over de Russische inval in Oekraïne”, zegt een woordvoerder van ABN AMRO.

„We staan hier volledig achter. Wel zien we dat dit een uiterst impactvolle en zeer ingrijpende keuze is”, aldus de woordvoerder. De bank was de afgelopen dagen „als een van de vele partijen” in gesprek met het museum in de hoofdstad. „Op basis van die gesprekken heeft het museum zelfstandig een beslissing genomen.”

ABN AMRO gaat de komende tijd kijken hoe de bank het museum het beste kan ondersteunen. Ook de VriendenLoterij is dat van plan. „De Hermitage in Amsterdam is een onafhankelijke organisatie en heeft vandaag aangekondigd de banden te verbreken met Rusland. De VriendenLoterij blijft in contact met het museum over de toekomstige invulling.”

Defensieminister Kajsa Ollongren zal niet meer communiceren over de levering van wapens in Oekraïne. „U zult hierover geen details horen”, zei ze donderdag na extra kabinetsberaad.

De afgelopen dagen heeft Defensie onder meer gemeld dat Nederland tientallen raketwerpers, honderden antitankraketten en tweehonderd Stinger-luchtdoelraketten heeft geleverd aan Oekraïne om zich te kunnen verdedigen tegen de Russische agressie. Ook zijn scherpschuttersgeweren, munitie en twee duikvaartuigen verzonden.

Ollongren zei wel „dat er goed contact is en we blijven doen wat we kunnen”. Naast hulpgoederen zijn dat ook „voorzieningen die militairen nodig hebben om hun werk te kunnen doen. We blijven Oekraïne graag helpen.”

Over mogelijke nieuwe wapenleveranties zal met „de Tweede Kamer goed gecommuniceerd” worden, maar details in het openbaar blijven voortaan uit. Waarom er eerst wel details naar buiten kwamen en in het vervolg niet meer, bleef onduidelijk.
In een brief aan de Kamer staat dat het kabinet ook van plan is andere goederen te leveren aan Oekraïne zoals „voertuigen, gevechtsrantsoenen, slaapzakken, laptops en beschermende kleding”.

Ook de digitale dreiging wordt goed in de gaten gehouden. Volgens Ollongren kunnen hackaanvallen vanuit Rusland ons land raken en daarom zijn het Nationaal Cyber Security Centrum, ministeries en allerlei sectoren extra waakzaam. Bedrijven en mensen kunnen volgens haar ook zelf iets doen door hun digitale veiligheid op orde te brengen, bijvoorbeeld door tijdig updates uit te voeren.

De Militaire Inlichtingen- en Veiligheidsdienst MIVD meldde donderdag dat het afgelopen jaar routers zijn gehackt van Nederlandse particulieren en bedrijven. De Russische geheime dienst GRU zit daarachter en probeert daarmee een netwerk te creëren om later een aanval te kunnen plegen.

De Oekraïense en Russische delegaties zijn begonnen met het overleg in Belarus over een staakt-het-vuren. De eerste gespreksronde werd maandag na vijf uur zonder concreet resultaat afgesloten. Rusland zei eerder dat de onderhandelingen vanaf 15.00 uur Nederlandse tijd konden beginnen.

Het nieuwe overleg vindt plaats in de regio Brest in het westen van Belarus. Oorspronkelijk zou het vervolg woensdagavond plaatsvinden. Volgens het Kremlin had de Oekraïense kant „blijkbaar geen haast”.

De Russische invasie begon een week geleden. De regering in Kiev heeft als doel een onmiddellijk staakt-het-vuren en terugtrekking van de Russische troepen. Ook wordt wat de Oekraïners betreft gepraat over „humanitaire corridors” waarlangs burgers zich in veiligheid kunnen brengen.

De Oekraïense president Volodimir Zelenski had als voorwaarde voor nieuw overleg gesteld dat Rusland eerst zou stoppen met bombardementen, maar die worden voortgezet.

Rusland wil dat het buurland wordt gedemilitariseerd en bijvoorbeeld de inlijving van de Krim wordt erkend.

De Russische roebel verloor deze week bijna 40 procent ten opzichte van een week eerder. Veel bedrijven trekken zich terug uit de Russische economie. De sancties beginnen pijn te doen.

Lees ook

Sancties beginnen gewone Rus pijn te doen

Midden in de oorlog met Rusland heeft Oekraïne besloten beslag te leggen op de bezittingen van Russische bedrijven. Het parlement van het aangevallen land nam ook een wet aan die een levenslange straf voor plundering, sabotage en verraad regelt, meldt een parlementariër op Twitter.

Verder vragen de afgevaardigden internationaal steun om boven het land een vliegverbod in te stellen, zodat de Russische luchtmacht er moet wegblijven.

De beurzen in New York lieten donderdag voorzichtige winsten zien na het sterke koersherstel een dag eerder. De aandelenmarkten blijven in de greep van de oorlog in Oekraïne en de impact van de zware sancties tegen Rusland op de wereldhandel. De sterke stijging van de prijzen van olie en andere belangrijke grondstoffen dreigen de inflatie verder aan te jagen en het economisch herstel van de coronacrisis onder druk te zetten.

Vladimir Poetin wil heel Oekraïne veroveren dus het ergste moet nog komen. Dat heeft de Franse president Emmanuel Macron volgens een medewerker gezegd na een telefoongesprek met zijn Russische ambtgenoot.

Macron gaf Poetin te verstaan dat hij een enorme fout maakt met de invasie in Oekraïne. Hij betichtte hem tijdens het gesprek van „leugens”. Poetin zou zichzelf voor de gek houden door te denken dat de Oekraïense regering zomaar opzij kan worden gezet. Macron gaf ook aan dat Rusland de gevolgen van de inval voor heel lange tijd zal voelen.

„Er was niets in wat president Poetin zei dat ons gerust kon stellen”, aldus Macrons adviseur na het gesprek van anderhalf uur. Poetin herhaalde zijn wens Oekraïne te willen „denazificeren”.

Poetin maakte volgens het Kremlin duidelijk dat Rusland zijn doelen in Oekraïne sowieso zal bereiken. Moskou wil dat het buurland wordt gedemilitariseerd en een neutrale status krijgt. Als de regering in Kiev probeert de onderhandelingen te vertragen zal dat er volgens Poetin alleen maar toe leiden dat Moskou meer eisen gaat stellen.

Vervolgens had Macron een gesprek met de Oekraïense president Volodimir Zelenski. Die vertelde hem dat zijn land zich nooit zal overgeven en dat onderhandelingen niet kunnen worden gehouden als hij een pistool tegen zijn hoofd heeft.

Het was de derde keer sinds de invasie een week geleden dat Macron en Poetin elkaar spraken. De laatste keer was maandag. Toen beloofde het Russische staatshoofd zich te zullen inspannen om burgers te sparen en te kijken naar mogelijkheden voor veilige manieren voor evacuatie van de burgerbevolking. Het geweld is sindsdien alleen maar opgelaaid, met vele doden tot gevolg.

Het Russische oliebedrijf Lukoil, dat tientallen pompstations in Nederland bezit, wil geen commentaar geven op de oorlog in Oekraïne. Een woordvoerster van het concern in België zegt enkel dat Lukoil een onafhankelijk bedrijf is en niets met de Russische invasie van Oekraïne te maken heeft.

Lukoil heeft ongeveer 260 pompstations in de Benelux, waarvan bijna tachtig in Nederland. Volgens de woordvoerster hebben klanten soms wel opmerkingen over de oorlog in Oekraïne tegen personeel van benzinestations van Lukoil omdat het bedrijf Russisch is. Ze stelt dat pompstationhouders en medewerkers hen dan proberen uit te leggen dat Lukoil niet aan politiek doet. „We proberen gewoon zo goed mogelijke service te verlenen.”

Lukoil heeft ongeveer duizend werknemers in de Benelux. Lukoil is na Rosneft het grootste olieconcern van Rusland.

Een vrachtschip is bij de Oekraïense haven Olvia geraakt door een bom of raket en bij de havenstad Odessa is een vrachtschip gezonken na een explosie die mogelijk is veroorzaakt door een mijn. Dat hebben de rederijen verklaard. Het is niet direct duidelijk of beide incidenten voortkomen uit de oorlog in Oekraïne.

Van het schip bij Olvia is een bemanningslid om het leven gekomen. De 28 andere medewerkers zijn ongedeerd gebleven. De bemanningsleden van het andere schip konden uit het koude water worden gered.

Veel rederijen varen vanwege de Russische invasie niet meer naar Oekraïense havens. Sinds het begin van het Russische offensief zijn zeker drie commerciële vaartuigen door projectielen geraakt.

Een delegatie van Oekraïne is gearriveerd in Belarus voor een tweede ronde van onderhandelingen met Rusland over een staakt-het-vuren. De eerste gespreksronde werd maandag na vijf uur zonder concreet resultaat afgesloten. Rusland zei eerder dat de onderhandelingen vanaf 15.00 uur Nederlandse tijd konden beginnen.

Het nieuwe overleg vindt plaats in de regio Brest in het westen van Belarus. Oorspronkelijk zou het vervolg woensdagavond plaatsvinden. Volgens het Kremlin had de Oekraïense kant „blijkbaar geen haast”.

De Russische invasie begon een week geleden. De regering in Kiev heeft als doel een onmiddellijk staakt-het-vuren en terugtrekking van de Russische troepen. Ook wordt wat de Oekraïners betreft gepraat over „humanitaire corridors” waarlangs burgers zich in veiligheid kunnen brengen.

De Oekraïense president Volodimir Zelenski had als voorwaarde voor nieuw overleg gesteld dat Rusland eerst zou stoppen met bombardementen, maar die worden voortgezet.

Rusland wil dat het buurland wordt gedemilitariseerd en bijvoorbeeld de inlijving van de Krim wordt erkend.

Bij Russische luchtaanvallen op scholen en huizen in het noorden van Oekraïne zijn zeker 22 doden gevallen, melden de lokale autoriteiten. De gouverneur van de regio Tsjernihiv sprak eerder over negen doden.

Reddingsteams zijn aan het werk, laat hij verder weten. Het is niet bekend of er nog mensen worden vermist. Tsjernihiv ligt ten noordoosten van de hoofdstad Kiev, niet ver van de grens met Rusland en Belarus.

De Oekraïense ambassade in Nederland vraagt mensen zich alleen aan te melden voor deelname aan de strijd tegen de Russen als ze militaire ervaring hebben. „Je moet klaar zijn om te vechten”, zegt een medewerker voor de deur van de ambassade in Den Haag.

Er melden zich veel mensen aan die willen helpen in Oekraïne, zegt de medewerker. Hij wil anoniem blijven. Hoeveel en welke mensen mee willen doen met de verdediging van Oekraïne wilde een andere medewerker van de ambassade eerder deze week niet zeggen. Dit „vanwege de gevoeligheid van het onderwerp en de wetgeving rond de bescherming van persoonsgegevens”, zo meldde de organisatie.

Terwijl het oorlogsgeweld steeds dichterbij komt, blijft Arenda Vasylenko-van de Ree met haar man en kinderen in de buurt van Kiev op haar post. Ze deelt er lichamelijk en geestelijk voedsel uit.

Lees ook

Christelijk gezin bij Kiev deelt vers brood uit en verspreidt hoop

Het kabinet maakt, in overleg met de 25 veiligheidsregio’s, plannen „om de komende dagen voorbereid te zijn op een grotere stroom” van vluchtelingen uit Oekraïne, meldt premier Mark Rutte. Er vindt volgens hem nu een „opschaling plaats”. Mochten er nog meer vluchtelingen uit Oekraïne komen dan verwacht, dan „zorgen we in een derde escalatie dat we daarvoor klaarstaan”, aldus Rutte.

De premier benadrukt dat het „niet in te schatten” is hoeveel vluchtelingen naar Nederland komen. Maar Nederland zal „ruimhartig” opvang bieden. Nadat de Taliban de macht hadden overgenomen in Afghanistan, ontstond juist veel gedoe om de opvang van Afghaanse vluchtelingen. Het oude kabinet zag zich genoodzaakt gemeenten te dwingen voor opvang te zorgen, maar bleek hier geen juridische grond voor te hebben.

Oekraïners die vluchten voor het Russische geweld in hun land „komen onder een andere titel” dan Syrische of Afghaanse vluchtelingen, zegt Rutte. „Dat maakt het juridisch wat makkelijker.” Ook als straks blijkt dat Nederland nog veel meer Oekraïense vluchtelingen moet opvangen, gaat dat volgens Rutte „niet via de gebruikelijke opvanglocaties” van het Centraal Orgaan opvang asielzoekers (coa).

Vooralsnog zijn tientallen Oekraïners aangekomen in Nederland, een deel heeft asiel aangevraagd, een deel nog niet. Er zijn al een aantal opvangplekken, geeft Rutte aan. „We kijken op andere plekken waar dat nodig is. Dat gaat op dit moment goed”, benadrukt hij.

Schiphol waarschuwt dat vluchtentrackersite Flightradar24 soms mogelijk incorrecte informatie toont over Russische vluchten van en naar Schiphol. „Er vliegen geen Russische luchtvaartmaatschappijen van en naar Schiphol”, verduidelijkt de luchthaven.

Wel is het zo dat er heel incidenteel nog andere maatschappijen van buiten de Europese Unie vanaf Schiphol naar Rusland vliegen. Die ruimte is er nog binnen het tegen Rusland afgekondigde sanctiepakket.

Zo is het bijvoorbeeld toegestaan dat een Chinese maatschappij van Schiphol naar Moskou gaat. De luchthaven roept maatschappijen samen met het ministerie van Infrastructuur en Waterstaat wel op om geen gebruik te maken van deze mogelijkheid.

Zes leeuwen, zes tijgers, een Afrikaanse wilde hond en een caracal zijn gered uit een opvang in de buurt van de Oekraïense hoofdstad Kiev. De reddingsactie was georganiseerd door de dierentuin in de Poolse stad Poznan, waar de dieren worden opgevangen.

De Oekraïense vrachtwagen met de dieren aan boord moest ongeveer 1000 kilometer omrijden om Russische bombardementen te ontwijken. De vrachtwagen werd uiteindelijk alsnog tijdelijk tegengehouden door Russische tanks. Daardoor moest de wagen een nacht blijven staan.

Aan de grens werden de dieren overgeplaatst in een Poolse vrachtwagen, die verder reed naar Poznan. In de Oekraïense dierenopvang zitten nog ongeveer zeventig dieren. Daar zijn mensen aanwezig om voor de dieren te zorgen.

Wegens de Russische agressie in het buurland Oekraïne schroeft Polen zijn uitgaven voor defensie flink op. Het lid van de NAVO en de Europese Unie wil volgend jaar 3 procent van het nationaal inkomen aan verdediging besteden. Dat is meer dan de bij de NAVO afgesproken 2 procent, waar bijvoorbeeld Nederland nog lang niet aan voldoet.

Polen gaf de afgelopen jaren al wel 2 procent uit. Leider Jaroslav Kaczynski van de nationalistische regeringspartij sloot verdere verhogingen niet uit.

Duitsland kondigde enkele dagen geleden aan 100 miljard euro in defensie te investeren als reactie op de Russische invasie in Oekraïne.

Het Internationaal Energie Agentschap (IEA) heeft een reeks voorstellen gedaan om de Europese afhankelijkheid van Russisch aardgas fors te verlagen. Volgens het IEA kan daardoor de import van Russisch gas binnen een jaar met meer dan een derde worden verlaagd. De Europese Unie is voor ongeveer 40 procent van haar gasgebruik afhankelijk van Rusland.

Het IEA zegt dat door de Russische invasie van Oekraïne de noodzaak is toegenomen om de afhankelijkheid drastisch te verminderen. Vorig jaar werd er een hoeveelheid van 155 miljard kubieke meter aardgas uit Rusland in de EU geïmporteerd, het overgrote deel via pijpleidingen. Vanwege de oorlog in Oekraïne en zorgen over verstoringen van de Russische leveringen zijn de Europese gasprijzen naar records gestegen.

Opnieuw tientallen Oekraïners hebben zich de afgelopen dag gemeld bij het asielzoekerscentrum in Ter Apel. In totaal ging het om 86 vluchtelingen, die overigens niet allemaal asiel aanvragen. Een kwart deed dat, laat de Immigratie en Naturalisatiedienst weten.

Sinds de Russische invasie van Oekraïne vorige week donderdag, hebben enkele honderden Oekraïners zich gemeld in Ter Apel. Woensdag kwamen er 62 bij. Het totaal staat nu op 228̇. Ook van de mensen die zich eerder meldden, vroeg niet iedereen asiel aan.

Hoeveel Oekraïners in totaal naar Nederland zijn gekomen, is onduidelijk. Oekraïners mogen vrij reizen naar Nederland en hier 90 dagen verblijven.

Het kabinet is met gemeenten in gesprek over het opvangen van Oekraïners die geen asiel aanvragen, maar wel een dak boven hun hoofd nodig hebben. In Amsterdam ging woensdag de eerste opvanglocatie open. In een hostel daar is plek voor 80 mensen.

Verschillende grote westerse energiebedrijven hebben aangekondigd belangen in Russische projecten van de hand te doen. Het vinden van kopers is echter nog niet zo makkelijk, voorzien experts. De meest waarschijnlijke opties zijn vanwege de sancties de belangen terugverkopen aan Russische bedrijven of projecten stopzetten.

Zo kondigde Shell aan belangen in verschillende projecten in Siberië van de hand te doen. Ook 27,5 procent in het grote gasproject Sakhalin-II op het Oost-Russische eiland Sachalin wil het olie- en gasconcern afstoten. Onder meer BP, ExxonMobil, Eni en Equinor willen eveneens van belangen in Russische olie- en gasprojecten af.

Andere westerse bedrijven zullen niet snel geneigd zijn die te kopen. Dat laat een beperkte groep bedrijven over die in de projecten willen investeren, zoals bedrijven en investeerders uit China, India of het Midden-Oosten. Dat zijn landen die goede banden met Rusland onderhouden of zich afzijdig houden.

„Het wordt almaar moeilijker om dit soort bezittingen aan partijen van buiten Rusland te verkopen”, stelt Harry Clark, die bij het internationale advocatenkantoor Orrick Herrington & Sutcliffe hoofd is van de afdeling internationale handel en compliance. „Vanuit het oogpunt van de verkoper wordt het een soort opheffingsuitverkoop.”

Shell waarschuwde daar al voor. Het bedrijf heeft voor omgerekend 2,7 miljard euro aan Russische bezittingen op de balans staan, maar denkt niet dat bedrag te kunnen ophalen bij de verkoop. Shell maakte dan ook meteen bekend vermoedelijk een verlies te lijden op die transacties.

Gemeenten, provincies en waterschappen kunnen hun energiecontracten met Gazprom Energy NL voorlopig niet stopzetten. Dat meldt de Vereniging van Nederlandse Gemeenten (VNG), na onderzoek van kenniscentrum Europa decentraal. Volgens de VNG worden de overheden en waterschappen in hun contract gehouden aan de Europese aanbestedingsnormen. Doordat Gazprom Energy NL geregistreerd is in Nederland, valt het bedrijf niet onder de economische sancties voor Rusland.

De Hermitage in Amsterdam verbreekt de banden met het gelijknamige staatsmuseum in het Russische Sint-Petersburg. Dat hebben het bestuur en de Raad van Toezicht besloten, staat in een verklaring.

De Hermitage Amsterdam toont kunst uit de collectie van het Russische museum. „Lang heeft de Hermitage Amsterdam zich afzijdig gehouden van politieke ontwikkelingen in het Rusland van Poetin”, aldus het museum. „De recente aanval van Rusland op Oekraïne maakt deze afzijdigheid niet langer houdbaar.”

De expositie ‘Russische avant-garde | Revolutie in de kunst’, die sinds eind januari in het Amsterdamse museum was te zien, is tot nader order gesloten.

De mensenrechtenchef van de Verenigde Naties, Michelle Bachelet, zegt dat de verhoogde nucleaire dreiging door het conflict in Oekraïne een risico is voor de gehele mensheid.

Bachelet haalde ook uit naar Rusland, vanwege de inval in het buurland. De rechten van miljoenen mensen worden ondermijnd, volgens Bachelet. „Tientallen miljoenen mensen verkeren in levensnood” vanwege de steeds heftiger wordende gevechten en bombardementen, onder meer door het gebruik van clusterbommen. Clusterbommen bevatten tientallen of honderden kleinere bommen en zijn door meer dan honderd landen verboden.

Volgens Bachelet waren er tot dinsdag 227 burgerslachtoffers gevallen. Nog eens honderden burgers raakten gewond, zei ze bij de Mensenrechtenraad van de VN. „Het echte aantal ligt een stuk hoger, maar veel slachtoffers konden nog niet worden bevestigd.” Volgens de Chileense zijn de meeste slachtoffers gemaakt door zware artillerie en luchtbombardementen.

De UNHCR wil dat goed wordt vastgelegd wat voor misstanden er worden begaan, zodat de verantwoordelijken hier later voor kunnen worden vervolgd.

Meer dan 2 miljoen mensen zijn op de vlucht geslagen, zei Bachelet. Ongeveer 1 miljoen is binnen de landsgrenzen gevlucht en de rest is naar andere landen getrokken. De UNHCR schat dat er nog 3 miljoen mensen het land kunnen verlaten in de komende weken.

Defensieminister Kasja Ollongren zal niet meer communiceren over de levering van wapens in Oekraïne. „U zult hierover geen details horen”, zei ze donderdag na extra kabinetsberaad.

De afgelopen dagen heeft Defensie onder meer gemeld dat Nederland tientallen raketwerpers, honderden antitankraketten en tweehonderd Stinger-luchtdoelraketten heeft geleverd aan Oekraïne om zich te kunnen verdedigen tegen de Russische agressie. Ook zijn scherpschuttersgeweren, munitie en twee duikvaartuigen verzonden.

Ollongren zei wel „dat er goed contact is en we blijven doen wat we kunnen”. Naast hulpgoederen zijn dat ook „voorzieningen die militairen nodig hebben om hun werk te kunnen doen. We blijven Oekraïne graag helpen”.

Over mogelijke nieuwe wapenleveranties zal met „de Tweede Kamer goed gecommuniceerd” worden, maar openbare details blijven voortaan uit. Waarom er eerst wel details naar buiten kwamen en in het vervolg niet meer, bleef onduidelijk.

Ook de digitale dreiging wordt goed in de gaten gehouden. Volgens Ollongren kunnen hackaanvallen vanuit Rusland ons land raken en daarom zijn het Nationaal Cyber Security Centrum, ministeries en allerlei sectoren extra waakzaam. Bedrijven en mensen kunnen volgens haar ook zelf iets doen door hun digitale veiligheid op orde te brengen, bijvoorbeeld door tijdig updates uit te voeren.

De Militaire Inlichtingen- en Veiligheidsdienst MIVD meldde donderdag dat het afgelopen jaar routers zijn gehackt van Nederlandse particulieren en bedrijven. De Russische geheime dienst GRU zit daar achter en probeert daarmee een netwerk te creeëren om later een aanval te kunnen doen.

Een Oekraïense delegatie is onderweg naar Belarus voor nieuwe onderhandelingen met Rusland. Die beginnen over een paar uur, meldt een adviseur van de Oekraïense president Volodimir Zelenski rond 13.00 uur.

Het is de tweede keer dat de landen elkaar direct treffen voor overleg over de Russische invasie in Oekraïne. De onderhandelingen van maandag leverden geen concreet resultaat op. De vertegenwoordigers van de landen komen donderdag opnieuw bijeen in Belarus, precies een week nadat Rusland met het militaire offensief begon.

De Russische hoofdonderhandelaar zei eerder dat de tweede onderhandelingsronde om 15.00 uur zou kunnen beginnen.

Duizenden mensen hebben zich de afgelopen tweeënhalve dag gemeld bij het burgerinitiatief Onderdak Oekraïne. Deze mensen willen, als dat nodig blijkt, hun huis beschikbaar stellen om Oekraïners onderdak te geven. Initiatiefnemer Huib van Mierlo meldt donderdag even na het middaguur dat er 3677 aanmeldingen binnen zijn in zijn database. „En dat loopt op.”

Zijn club bemiddelt overigens niet zelf tussen eventuele vluchtelingen en Nederlanders die onderdak willen bieden. Mensen die het formulier op zijn website invullen, gaan ermee akkoord dat hun gegevens mogelijk gedeeld kunnen worden met het Rode Kruis of het Centraal Orgaan opvang asielzoekers (COA).

Hij zei eerder al het initiatief gestart te zijn om voorbereid te zijn „op een enorme stroom van vluchtelingen”. Onderdak Oekraïne is een van de burgerinitiatieven die op dit moment loopt in het land. Zo bestaat ook RoomforUkraine, van initiatiefnemer Louis de Mast. Ook hij meldt veel aanmeldingen binnen te krijgen van mensen die een kamer of andere leefruimte aanbieden. Via platform voor huizenruil HomeExchange zijn daarnaast 1246 accommodaties beschikbaar gesteld voor Oekraïners, waaronder 31 in Nederland.

Het Rode Kruis zegt op dit moment te bekijken of en hoe de organisatie een rol kan gaan spelen in deze vorm van opvang. „We zijn in gesprek met meerdere partijen en er is ook contact geweest met Onderdak Oekraïne.” Het Rode Kruis kan niet zeggen waar bijvoorbeeld een woning aan moet voldoen als er eventueel mensen moeten worden opgevangen door particulieren. „Het is voor het Rode Kruis wel belangrijk dat mensen in een veilige en menswaardige omgeving terecht gaan komen”, stelt een woordvoerster.

IKEA stopt voorlopig al zijn activiteiten in Rusland en Belarus vanwege de Russische inval in Oekraïne. Die beslissing raakt bijna 15.000 Russische werknemers, laat het Zweedse meubelwarenhuis weten.

IKEA noemt de oorlog in Oekraïne een „menselijke tragedie”. Onder andere de impact op mensenlevens van de oorlog heeft het concern doen besluiten zijn zeventien winkels en drie fabrieken in Rusland te sluiten. In Belarus heeft IKEA geen eigen winkels, maar alleen enkele leveranciers. IKEA staakt ook alle samenwerkingen met de bijna zestig leveranciers uit de twee landen.

IKEA is in Rusland een van de grotere westerse werkgevers. De multinational is sinds 2000 aanwezig in het land. „Deze beslissing zal een directe impact hebben op ongeveer 15.000 medewerkers en de groep garandeert hun gezinnen van baan- en inkomenszekerheid.” De oorlog in Oekraïne heeft volgens het concern ook ernstige gevolgen voor het vervoer van materialen en producten, wat ook heeft meegespeeld bij de beslissing de deuren te sluiten in Rusland en Belarus.

Russen moeten het met steeds minder producten van westerse bedrijven stellen. Onder andere Apple, H&M, LEGO en autofabrikanten BMW, Mercedes-Benz, Volkswagen en Volvo Cars stoppen met de verkoop of productie in Rusland.

De Europese Unie is bezig met het voorbereiden van eventuele nieuwe sanctiepakketten om Rusland en vooral de president Vladimir Poetin en zijn naasten hard te raken. Dat heeft premier Mark Rutte gezegd na een kabinetsoverleg over de situatie in Oekraïne. Het is belangrijk „maximale druk” op Rusland te houden om de Russische aanval op Oekraïne te stoppen en tot een staakt-het-vuren te komen.

Met bondgenoten worden alle paden bewandeld om die druk op te voeren, zegt de premier.

De al aangekondigde sanctiepakketten beginnen een „enorme uitwerking” te hebben op de economie in Rusland. „Die hebben vooral als doel het leiderschap te raken”, benadrukt Rutte, maar het is onvermijdelijk dat de gewone Rus ook de pijn van de maatregelen voelt.

Het Engelse satellietbedrijf OneWeb zal zijn satellieten niet meer met Russische raketten de ruimte in brengen. Het bedrijf weigerde op Russische eisen in te gaan over verkoop van het belang dat de Britse overheid in OneWeb heeft. Ook wilde ruimtevaartagentschap Roscosmos garanties dat de satellieten van OneWeb nooit voor militaire doeleinden gebruikt zullen worden.

Roscosmos had een lancering aanstaande zaterdag al opgeschort tot OneWeb aan zijn eisen zou voldoen. Het is door de huidige spanningen onduidelijk of OneWeb de 36 satellieten die het al naar de lanceerbasis Bajkonoer in Kazachstan had gestuurd nog terug kan krijgen. Ook heeft OneWeb nog niet duidelijk gemaakt hoe de satellieten voortaan de ruimte moeten bereiken.

OneWeb werkt aan een netwerk van kleine satellieten die in een lage baan om de aarde zorgen voor internetverbindingen, vergelijkbaar met Elon Musks Starlink. Het bedrijf is deels in handen van de Britse overheid. Het Indiase Bharti Global is de grootste eigenaar, maar ook techinvesteerder SoftBank heeft een belang.

Roscosmos had al laten weten dat het bedrag dat OneWeb voor de lancering betaald had in Rusland zou blijven. Het ruimtevaartagentschap sprak van overmacht „door het agressieve beleid van het Westen en de sancties die zijn ingesteld tegen Rusland”.

In drie dagen tijd hebben Nederlanders bijna 10 miljoen euro gestort op Giro555 voor ‘Samen in actie voor Oekraïne’. Donderdag stond de teller om 12.00 uur op 9.802.571 euro. Het gironummer werd maandag namens elf samenwerkende hulporganisaties geopend voor hulp aan Oekraïne na de inval van Rusland.

Met het geld leveren onder andere de organisaties Kerk in Actie, UNICEF en Terre des Hommes noodhulp als onderdak, schoon drinkwater en medische- en psychosociale zorg aan Oekraïners. „Denk aan de mensen die in Oekraïne in de schuilkelders zitten, maar ook de vrouwen en kinderen op de vlucht”, zegt Kees Zevenbergen, actievoorzitter. Hij noemt het „hartverwarmend dat Nederland zo meeleeft”.

De hulp is op meerdere plekken op gang gekomen, laat Giro555 weten. Cordaid deelt soep uit op parkeerplaatsen aan de grens en het Rode Kruis heeft hulpposten en opvangplekken opgezet in Oekraïne, bij de grens met Polen. Stichting Vluchteling, die net als het Rode Kruis eerst een eigen girorekening opende die later onder Giro555 kwam, zet bussen in om mensen naar rustigere plekken in Polen te vervoeren. Een woordvoerder van die stichting laat weten dat het onder andere teams in Polen, Roemenië en Moldavië heeft voor hulp en opvang van mensen.

Zevenbergen zegt dat „we lange tijd hulp moeten gaan verlenen” en vraagt namens de samenwerkende organisaties aan „heel Nederland zich aan te sluiten om geld in te zamelen”.

De Amerikaanse regering wil 10 miljard dollar (9 miljard euro) uitgeven aan steun voor Oekraïne, schrijft The Washington Post. Aanvankelijk werd het Congres gevraagd een bedrag van 6,4 miljard dollar goed te keuren.

Het geld is bedoeld voor onder meer de verdediging van Oekraïne, de bescherming van het Oekraïense elektriciteitsnet en de levering van humanitaire hulp. De humanitaire situatie in Oekraïne blijft verslechteren, terwijl de aanvallen van de Russische troepen een week na het begin van de invasie blijven aanhouden.

De verhoging van het bedrag komt na oproepen van zowel Republikeinen als Democraten voor meer steun aan Oekraïne. The Washington Post meldt dat het Congres is gevraagd om goedkeuring van het verhoogde bedrag. De krant baseert zich bij de berichtgeving op twee ingewijden. De regering van president Joe Biden vraagt het Congres ook om 22,5 miljard dollar voor de aanpak van de coronacrisis.

Een groep van ongeveer vijftig Oekraïense vluchtelingen kan terecht in Waddinxveen. De mensen komen donderdag- op vrijdagnacht aan in de plaats om daar ongeveer een week te blijven; ze worden ondergebracht in een sporthal (De Dreef). De gemeente laat donderdag weten te onderzoeken wat mogelijk is om de vluchtelingen op langere termijn onderdak te geven. Later komt nog een groep van ongeveer 25 mensen naar de Zuid-Hollandse plaats.

Deze specifieke groep Oekraïners is naar Nederland gehaald door Waddinxveners die een band hebben met het Oekraïense dorp Reya. Volgens de gemeente zochten deze mensen contact met hun Nederlandse kennissen nadat hun dorp was gebombardeerd. De inwoners van Waddinxveen vroegen op hun beurt hulp van de gemeente.

„Ik vind het hartverwarmend om te zien hoe Waddinxveners hun hart en dorp openstellen voor deze groep mensen”, zegt burgemeester Evert Jan Nieuwenhuis in een verklaring. „Ik hoop dat deze Oekraïners in deze onzekere en onveilige tijden hier op adem kunnen komen. We gaan doen wat binnen onze mogelijkheden ligt om hen weer vertrouwen in de toekomst te geven.”

Eerder werd al bekend dat in Amsterdam een opvanglocatie voor Oekraïense vluchtelingen is geopend, in een hotel in stadsdeel Zuidoost. Daar is plek voor tachtig mensen. De gemeente Ede heeft ook legerplaats Harskamp in het gelijknamige dorp in de gemeente Ede beschikbaar gesteld voor de opvang van Oekraïense vluchtelingen. Op de legerplaats is ruimte voor achthonderd mensen. Het is nog niet duidelijk wanneer de locatie precies gebruikt gaat worden. Het kabinet is verder in gesprek met onder meer de gemeenten Den Haag, Haarlem en Zaanstad over de opvang van Oekraïners die het oorlogsgeweld in hun land zijn ontvlucht. Ook Defensie kijkt hoe het kan helpen, liet het ministerie van Justitie eerder deze week al weten.

Oekraïners kunnen vrij naar Nederland reizen en hier negentig dagen verblijven, een termijn waarvan het kabinet al heeft gezegd dat het die wil oprekken. Oekraïners die hier nu al zijn kunnen zich melden bij de gemeente waar ze verblijven, als ze hulp nodig hebben. Ook organisaties als het Rode Kruis, het Leger des Heils en Vluchtelingenwerk hebben hun hulp aangeboden.

De Franse president Emmanuel Macron heeft donderdag anderhalf uur gebeld met zijn Russische ambtgenoot Vladimir Poetin over de invasie in Oekraïne. Vervolgens had hij een gesprek met de Oekraïense president Volodimir Zelenski, maakte het Élysée bekend.

Poetin maakte volgens het Kremlin duidelijk dat Rusland zijn doelen in Oekraïne sowieso zal bereiken. Moskou wil dat het buurland wordt gedemilitariseerd en een neutrale status krijgt. Als de regering in Kiev probeert de onderhandelingen te vertragen zal dat er volgens Poetin alleen maar toe leiden dat Moskou meer eisen gaat stellen.

Het was de derde keer sinds de invasie een week geleden dat Macron en Poetin elkaar spraken. De laatste keer was maandag. Toen beloofde het Russische staatshoofd zich te zullen inspannen om burgers te sparen en te kijken naar mogelijkheden voor veilige manieren voor evacuatie van de burgerbevolking. Het geweld is sindsdien alleen maar opgelaaid, met vele doden tot gevolg.

Volkswagen stopt „tot nader order” met het produceren van auto’s in Rusland. Dat heeft het Duitse autoconcern besloten „in het licht van de Russische aanval” op Oekraïne.

De Duitsers hebben eigen fabrieken in Kaloega, ten zuidwesten van Moskou, en Nizjni Novgorod, verder naar het oosten. De productie op beide locaties zal voorlopig worden stopgezet. Er worden ook geen auto’s meer naar Rusland geëxporteerd. Dit betreft niet alleen het merk Volkswagen zelf, maar ook zustermerken als Audi, Porsche en Škoda.

Zakendoen met Rusland is voor een bedrijf als Volkswagen veel moeilijker geworden sinds het Kremlin besloot om Oekraïne binnen te vallen en er veel sancties zijn ingesteld tegen Rusland. De Duitse Industrie- en Handelskamer DIHK heeft al gezegd dat de sancties in feite neerkomen op een „volledig embargo”.

Duitse autofabrikanten hebben ook last van verstoringen van hun toeleveringsketens als gevolg van de oorlog. Normaal komen er uit het conflictgebied namelijk ook veel onderdelen voor auto’s. Verschillende fabrikanten, waaronder ook Volkswagen, hebben al aangekondigd dat de productie in sommige van hun Duitse vestigingen daarom tijdelijk wordt stopgezet.

De Russische invasie van Oekraïne heeft gevolgen voor de begroting van het kabinet, zegt premier Mark Rutte. Maar dat betekent niet dat er op grote schaal wordt geschoven met uitgaven die eigenlijk voor andere ambities (zoals het verminderen van CO2-uitstoot en van de neerslag van stikstof) opzij zijn geschoven. „Het regeerakkoord staat”, zegt Rutte. Daar zijn nu eenmaal afspraken over gemaakt, aldus de premier na afloop van het extra kabinetsoverleg over de oorlog in Oekraïne.

„Het zijn hele grote vraagstukken die zich aandienen”, benadrukt Rutte. Daarnaast wijst hij erop dat er „in het voorjaar altijd financiële problemen moeten worden opgelost”. Het komt dus vaker voor dat het kabinet in de voorjaarsnota (waarin het een nieuwe stand van zaken van de rijksbegroting geeft) de begroting behoorlijk vertimmert. Het gaat om „een grote geopolitieke gebeurtenis”, die „ook invloed zal hebben op onze begroting”, aldus Rutte.

Daar zullen de coalitiepartijen opnieuw over praten. Maar „die ambitie staat” zegt hij over de dure plannen van het kabinet. „Het is niet het openbreken van het regeerakkoord, dat ligt er”, aldus Rutte. Het kabinet wil „binnen het regeerakkoord ervoor zorgen dat we in staat zijn de financiële en geopolitieke vraagstukken het hoofd te bieden”.

Niet alleen zijn Oekraïense vluchtelingen welkom in Nederland, het kabinet heeft ook hulp aangeboden aan Polen, dat op dit moment het „overgrote deel” van de vluchtelingen uit Oekraïne opvangt. Dat heeft premier Mark Rutte de afgelopen dagen besproken met de Poolse president Andrzej Duda en premier Mateusz Morawiecki. Hij heeft het land daarnaast „gecomplimenteerd” voor het opvangen van zoveel vluchtelingen.

„Dat is voor hen een enorme hoop werk”, benadrukt Rutte na afloop van extra kabinetsberaad. Daarom heeft hij de Poolse politiek hulp aangeboden. „Als wij jullie kunnen helpen met de opvang ín Polen, dan zullen wij uiteraard alles daarvoor doen.”

Ook andere Europese landen moeten vluchtelingen opvangen. Nederland doet dat „zo ruimhartig mogelijk”, benadrukt Rutte.

Mensen met een kleine portemonnee krijgen financiële ondersteuning van het kabinet, maar dit is niet binnen twee weken geregeld. Dat stelde premier Mark Rutte na afloop van het extra kabinetsoverleg over de oorlog in Oekraïne.

De stijgende prijzen raken iedereen, maar er zijn vooral zorgen over mensen die nu al moeite hebben om rond te komen. Eerder was al duidelijk dat zij een vorm van financiële tegemoetkoming zouden krijgen, voor onder meer de stijgende energieprijzen.

Ook prijzen van andere producten gaan omhoog. De tegemoetkoming kan niet in een handomdraai worden geregeld, stelde Rutte. Het gaat echter ook geen maanden duren. Het is niet duidelijk hoe de vergoeding eruit gaat zien.

De Verenigde Naties hebben 1,5 miljard dollar (1,35 miljard euro) binnengekregen voor humanitaire hulp aan Oekraïne. Daarmee moeten Oekraïense burgers worden geholpen die in nood zijn door de Russische invasie.

Noodhulpcoördinator Martin Griffiths roept de strijdende partijen op om de medewerkers van de VN hun werk te laten doen. „We hebben de middelen om mensen te helpen. En bescherm de burgers alstublieft.”

Zuid-Korea zegde donderdag ruim 9 miljoen euro aan goederen toe aan Oekraïne. Het gaat onder meer om medische benodigdheden.

Premier Mark Rutte gaat een videoboodschap opnemen om de bevolking van Oekraïne toe te spreken. Hij doet dat op verzoek van de Oekraïense president Volodomir Zelenski, zei Rutte na afloop van extra kabinetsoverleg over de oorlog in Oekraïne.

De Russische agressie in Oekraïne richt zich meer en meer op civiele doelen, constateert minister-president Mark Rutte. Hij noemt het van groot belang dat eventuele oorlogsmisdaden „goed gedocumenteerd” worden, zei de premier na afloop van extra ministerieel overleg over de oorlog.

„Dit zijn echt beelden die ons allemaal op het netvlies staan geëtst en die we niet meer kunnen vergeten”, zei Rutte over de beelden van gebombardeerde Oekraïense steden. Nederland dringt in VN-verband aan op goed onderzoek. „Mensenrechtenschendingen mogen niet ongestraft blijven, het recht moet zijn beloop hebben.”

De zware aanvallen op de Oekraïense havenstad Marioepol houden aan. Het stadsbestuur verklaart dat de infrastructuur constant wordt beschoten, waardoor de stad zonder water en elektriciteit zit. Daarnaast meldt het dat het Russische offensief de aanvoer van onder meer voedselvoorraden en de evacuatie van mensen verhindert.

Marioepol was een van de eerste doelwitten toen de Russische invasie een week geleden begon en wordt momenteel omsingeld. De Britse inlichtingendiensten bevestigen dat de Oekraïense autoriteiten ondanks de zware aanvallen de controle over Marioepol weten te behouden.

Volgens Rusland verliest Oekraïne de controle over steeds meer grondgebied rondom de stad. Het Russische ministerie van Defensie meldt dat de inwoners woensdag de mogelijk hebben gekregen om richting het oosten te vluchten, naar gebieden van pro-Russische separatisten. Er worden volgens een woordvoerder maatregelen genomen om de burgers van Marioepol te beschermen.

De gemeenteraad vergelijkt Marioepol met Leningrad, tegenwoordig bekend als Sint-Petersburg. Daarmee wordt verwezen naar de belegering van de Sovjet-stad door nazi-Duitsland, waardoor ongeveer 1,5 miljoen mensen stierven tijdens een jaren durende blokkade.

De lokale bestuurders willen een humanitaire corridor creëren en de getroffen infrastructuur repareren. Volgens hen is sprake van „genocide op het Oekraïense volk”. „We worden vernietigd als een natie.” De burgemeester heeft gezegd dat woningen door Russische raketten worden geraakt en dat er veel slachtoffers vallen. Marioepol heeft 430.000 inwoners en ligt aan de kust van de Zee van Azov.

Chinese banken kunnen er wel bij varen dat het Westen Rusland de rug toekeert vanwege de oorlog in Oekraïne. De Moskouse vestiging van een Chinese staatsbank zou al een golf van aanvragen hebben binnenkregen van Russische bedrijven die nieuwe rekeningen willen openen, meldt persbureau Reuters na gesprekken met ingewijden.

Afgelopen dagen zou het betreffende bankfiliaal in de Russische hoofdstad door wel 200 tot 300 bedrijven zijn benaderd, aldus een bron. Deze ondernemingen zouden worstelen met de internationale sancties die zijn opgelegd aan Rusland en de financiële sector in het land. Omdat de ingewijde anoniem wil blijven, kan de naam van zijn bank niet naar buiten worden gebracht.

Verder weet een Chinese zakenman met nauwe banden met Rusland te vertellen dat verschillende Russische bedrijven waarmee hij samenwerkt nu van plan zijn om rekeningen in Chinese yuan te openen. „Het is vrij simpele logica”, legt deze anonieme bron uit. „Als je geen Amerikaanse dollars of euro’s kunt gebruiken, en de Verenigde Staten en Europa zorgen ervoor dat je veel producten niet meer kunt verkopen, heb je geen andere keuze dan je tot China te wenden. De trend is onvermijdelijk.”

Het is bekend dat er verschillende Chinese banken in Moskou actief zijn, waaronder Industrial & Commercial Bank of China, Agricultural Bank of China, Bank of China en China Construction Bank. Van deze instellingen reageerde alleen de laatstgenoemde op vragen van Reuters. De bank weigerde evenwel om inhoudelijk commentaar te geven.

Liederen, gebeden en momenten van stilte. In de Noorderkerk in Amsterdam had woensdagavond een vesper plaats om te bidden om vrede voor Oekraïne en Rusland. Vanuit de naburige Russisch-orthodoxe kerk waren ook mensen aanwezig.

Lees ook

Vesper in Noorderkerk: bidden te midden van de puinhoop

De Russische minister van Buitenlandse Zaken Sergej Lavrov beschuldigt het Westen ervan na te denken over een nucleaire oorlog tegen Rusland. „Dit idee leeft in de hoofden van de westerse leiders, niet in dat van de Russen.”

Lavrov sprak tijdens een persconferentie ook over het conflict in Oekraïne, waar Rusland het recht volgens hem aan zijn zijde heeft. „President Zelenski regeert over een maatschappij waar nazisme hoogtij viert.”

„Ik twijfel er niet aan dat er een oplossing komt voor de crisis in Oekraïne”, aldus Lavrov. „Maar het gesprek tussen Rusland en het Westen moet gebaseerd zijn op wederzijds respect. Het enige waar het Westen nu aan denkt, is Rusland straffen. De NAVO wil oppermachtig blijven en hoewel Rusland veel goede wil heeft, kunnen we niemand onze belangen laten ondermijnen.”

Oekraïne heeft de situatie in Kiev onder controle, zegt burgemeester Vitali Klitsjko. Afgelopen nacht zijn er geen slachtoffers gevallen door Russische bombardementen, aldus de bestuurder.

Er waren de hele nacht explosies te horen in de hoofdstad. Volgens Klitsjko kwamen de knallen doordat Russische raketten werden gestopt door het Oekraïense luchtafweersysteem.

De Oekraïense verdedigingslinies houden goed stand tegen het Russische leger, zegt president Volodimir Zelenski. De geplande invasie van Rusland over de grond is daardoor volgens de president flink vertraagd.

De Russische bombardementen op Oekraïense steden gaan onverminderd door, aldus Zelenski. Hij zegt dat dit een verandering van tactiek is van Rusland, nadat de Oekraïense landmacht stugger bleek dan verwacht.

„Ons volk heeft niets te verliezen, behalve de vrijheid”, zei de president donderdag. Minister van Buitenlandse Zaken Dmitro Koeleba noemde het op Twitter een „oorlog van het volk van Oekraïne”. Hij deelde daarbij een foto met duizenden mensen die een weg blokkeren. „Op deze foto houden mensen in Enerhodar Russische troepen tegen.” Volgens Koeleba gebeurt dit door het hele land.

De minister riep bondgenoten op om het luchtruim boven Oekraïne te sluiten. Zo kan Rusland geen bombardementen meer uitvoeren op Oekraïense steden.

Webwinkel- en technologieconcern Amazon wil logistieke hulp bieden bij de humanitaire crisis in Oekraïne. Ook steunt het Amerikaanse bedrijf de Oekraïense overheid en ondernemingen op het gebied van cyberveiligheid, aldus topman Andy Jassy op Twitter. Het bedrijf heeft al gezegd 10 miljoen dollar te doneren voor humanitair werk in het land.

Jassy schrijft dat de situatie in Oekraïne zeer zorgwekkend is en elke dag verergert. Amazon staat volgens hem aan de zijde van de Oekraïense bevolking. Amazon heeft overigens geen directe activiteiten in Oekraïne, maar beschikt wel over een groot wereldwijd logistiek netwerk dat kan worden ingeschakeld om hulpgoederen naar het land te krijgen. De onderneming zegt al te helpen bij de opvang van Oekraïense vluchtelingen, bijvoorbeeld door werknemers in Polen vrij te geven om mensen te helpen.

Daarnaast heeft Amazon op de websites in de Verenigde Staten, het Verenigd Koninkrijk en Duitsland speciale functies geplaatst waarmee klanten een donatie kunnen doen voor Oekraïne.

De directeur van Gazprom Energy Nederland legt vanwege de oorlog in Oekraïne zijn functie neer. Een woordvoerster van Gazprom Nederland bevestigde het vertrek van Sytse van Heijst na berichtgeving in andere media. De topman zegt zijn werkzaamheden voor het Russische gasconcern niet te kunnen verenigen met de gebeurtenissen in Oekraïne.

Vanwege de oorlog in Oekraïne is er veel ophef ontstaan over de contracten die veel gemeenten en waterschappen hebben met het Russische staatsgasbedrijf Gazprom. Achter de schermen wordt al gekeken of de overheden kunnen stoppen met het afnemen van gas van de Nederlandse tak van het concern door hun contracten op te zeggen.

In de stad Charkov in het oosten van Oekraïne hebben Russische beschietingen en luchtaanvallen het afgelopen etmaal zeker 34 burgers het leven gekost, melden de hulpdiensten in de tweede stad van het land.

Een dag eerder waren ook al tientallen doden gemeld. De stad met 1,4 miljoen inwoners is al dagen het toneel van zware beschietingen en is min of meer omsingeld door Russische troepen. Woensdag landden er Russische parachutisten.

Ook in andere steden gaan de gevechten door, onder meer in de zuidoostelijke havenplaats Marioepol. Die stad zit volgens de gouverneur van het door Oekraïne gecontroleerde deel van de regio Donetsk zonder water en elektriciteit.

Het Russische militaire konvooi van ruim 60 kilometer ten noorden van de hoofdstad Kiev heeft volgens het Amerikaanse ministerie van Defensie al geruime tijd geen voortgang geboekt.

Het Verenigd Koninkrijk wil Russische bedrijven uitsluiten van de verzekeringsmarkt in Londen, het grootste en meest gespecialiseerde verzekeringscentrum ter wereld. De Britten nemen daarmee verdere maatregelen om Rusland te treffen vanwege de oorlog in Oekraïne.

Russische bedrijven in de luchtvaart- of ruimtevaartindustrie zullen direct of indirect geen toegang meer hebben tot Britse verzekerings- of herverzekeringsdiensten, verklaarde het Britse ministerie van Financiën.

„De Britse regering zal wetgeving invoeren om in het Verenigd Koninkrijk gevestigde verzekerings- en herverzekeringsaanbieders te verbieden financiële transacties uit te voeren die verband houden met Russische partijen of voor gebruik in Rusland”, aldus het Britse ministerie van Financiën. Dat maakt later meer details over de wetgeving bekend.

De Europese gasprijzen zijn donderdag opnieuw naar een recordstand gestegen. Rond 09.30 uur tikte de prijs voor gas dat volgende maand geleverd wordt op de toonaangevende Amsterdamse gasbeurs de 199,99 euro per megawattuur aan. Een dag eerder was de gasprijs naar ruim 194 euro gestegen.

De gasprijs staat daarmee weer ruim 20 procent hoger dan aan het slot van de handelsdag woensdag. Handelaren maken zich zorgen om mogelijke sancties op Russische olie en gas. Ook zijn ze bang dat de gaspijplijn die van Rusland via Oekraïne naar Slowakije voert beschadigd kan raken tijdens de strijd.

Momenteel is die gaspijplijn nog gewoon in gebruik. Er wordt zelfs meer gas door vervoerd dan de afgelopen maanden gebruikelijk was. De reden dat de gasprijzen toch stijgen is omdat daarbij wordt gekeken naar zogeheten futures, contracten voor levering de volgende maand. Dat brengt een grotere onzekerheid met zich mee en dus ook de mogelijkheid van sterkere koersbewegingen.

Hackers van de Russische geheime dienst GRU hebben afgelopen jaar routers gehackt van Nederlandse particulieren en kleine tot middelgrote bedrijven. Dat heeft de Militaire Inlichtingen- en Veiligheidsdienst (MIVD) ontdekt. Op dit moment worden de getroffenen geïnformeerd, meldt de dienst.

De Russen hebben volgens de MIVD een wereldwijd netwerk gecreëerd van duizenden gehackte routers dat gebruikt kan worden voor cyberaanvallen. Daar zit ook een beperkt aantal Nederlandse routers bij. Voor zover nu bekend gaat het om willekeurige slachtoffers die geen relatie hebben met Defensie, de rijksoverheid of vitale sectoren.

Het is koud en het sneeuwt. Maar de vrees voor het oorlogsgeweld drijft Oekraïners naar buiten, op de vlucht. Velen gaan lopend de grens over. De mondkapjes herinneren aan de Covidpandemie, die door het dramatische nieuws over de Russische aanval op de achtergrond raakt. Omringende landen bieden de vluchtelingen hulp. De video is gemaakt door een christen in Roemenië die in contact staat met de Canadese tak van Kom Over en Help.

De Russische radiozender Echo Moskvy stopt nu het station uit de lucht is gehaald vanwege kritische berichtgeving over de oorlog in Oekraïne. Het onafhankelijke station trok dagelijks zo’n 1,8 miljoen luisteraars.

De raad van bestuur van Echo Moskvy heeft met een meerderheid besloten het radiostation en de website te sluiten, laat hoofdredacteur Aleksej Venediktov via Telegram weten. De toegang tot Echo Moskvy werd dinsdag geblokkeerd na kritiek van de Russische autoriteiten.

Het station wordt ervan beschuldigd „bewust onjuiste informatie” te verspreiden over de oorlog in Oekraïne. Volgens Moskou is de Russische invasie een „speciale militaire operatie”. Media mogen woorden zoals „aanval” of „invasie” niet gebruiken.

Ekho Moskvy werd in 1990 opgericht en wist zich te ontwikkelen tot een van de meest gerespecteerde media in Rusland. Het station was ook een van weinige media waar critici zich konden uiten.

De Venezolaanse regering blijft een trouw bondgenoot van Rusland en veroordeelt de westerse sancties tegen het land vanwege de oorlog in Oekraïne. President Nicolas Maduro meldde op Twitter dat hij de economische betrekkingen met Rusland volledig overeind houdt. Ook tegen Venezuela zijn er westerse sancties.

Venezuela behoort samen met Cuba en Nicaragua tot de trouwste bondgenoten van Moskou in Latijns-Amerika. Het land heeft een reeks samenwerkingsverbanden met Rusland. Zo gingen vorig jaar weer Russische soldaten voor training naar Venezuela. Daarbij werd ook geoefend met het Venezolaanse leger.

Maduro had eerder al zijn steun uitgesproken voor Rusland na de invasie van Oekraïne. Hij heeft ook een telefoongesprek gehad met de Russische president Vladimir Poetin over de voorwaarden voor een stopzetting van het conflict in Oekraïne.

Fransen die geen dringende reden hebben om in Rusland te blijven, krijgen het advies het land te verlaten als dat mogelijk is. De regering in Parijs heeft dat geadviseerd vanwege de Russische invasie in Oekraïne.

Nederland deed dezelfde oproep maandag al, evenals Duitsland en de Verenigde Staten. Spanje en Italië gaven toen het dringende advies Rusland zo snel mogelijk te verlaten, mede in het licht van de internationale sancties tegen Moskou. Russische vliegmaatschappijen zijn niet langer welkom in de Europese Unie.

Advocatenkantoor Houthoff verbreekt alsnog de banden met Rusland en aan Rusland gelieerde personen en bedrijven. Dat doet het kantoor vanwege de oorlog in Oekraïne. De aankondiging volgt een dag nadat het kantoor zei kritisch te zullen kijken naar de relatie met „bepaalde cliënten”. Vorig jaar schreef Follow The Money dat Houthoff grote Russische bedrijven als Gazprom, VEON en LetterOne als klant had, maar ook de Russische staat.

Houthoff zegt nu ook geen nieuwe zaken van Russische partijen meer aan te nemen. Houthoff stelt dat de beroepsregels voor advocaten strenge eisen stellen aan het nemen van een dergelijk besluit, ook als de omstandigheden zo ernstig zijn als nu in Oekraïne. „Houthoff zal ook bij de uitvoering van dit besluit de zorgvuldigheid in acht moeten nemen die van een advocaat wordt geëist. Aan deze zorgplicht wordt in overleg met de Amsterdamse Deken van de Orde van Advocaten invulling gegeven”, aldus het kantoor.

Houthoff zei eerder zeer geschokt te zijn door de situatie in Oekraïne, waarbij het advocatenkantoor sprak van een schending van internationaal recht en mensenrechten.

Duitsland wil meer wapens leveren aan Oekraïne. Het ministerie van Economische Zaken is akkoord gegaan met de levering van 2700 luchtafweerraketten, meldt het Duitse persbureau DPA op basis van ingewijden.

Het gaat om Strela-luchtafweerraketten die door de Sovjet-Unie zijn ontwikkeld en ooit van het leger van de Duitse Democratische Republiek (DDR) waren. Volgens DPA heeft het ministerie van Defensie in de afgelopen dagen gekeken of er meer wapens zijn geleverd kunnen worden aan Oekraïne.

Bondskanselier Olaf Scholz maakte vorig weekend bekend 1000 antitankwapens en 500 luchtdoelraketten naar Oekraïne te sturen. Duitsland weigerde daarvoor jarenlang wapens te leveren aan conflictgebieden. „De Russische overval op Oekraïne markeert een keerpunt in de geschiedenis. Die bedreigt onze gezamenlijke naoorlogse orde”, zei Scholz toen.

Nederland houdt er rekening mee dat de Russische aanval op Oekraïne ook de Nederlandse veiligheid kan raken. Dat meldt de Nationaal Coördinator Terrorismebestrijding en Veiligheid. Volgens de NCTV zijn er „momenteel geen aanwijzingen voor specifieke dreigingen ten aanzien van Nederland”, maar kan dat snel veranderen. Gevolgen voor de Nederlandse veiligheid zijn „voorstelbaar”.

Het conflict in Oekraïne kan op een aantal manieren Nederland bereiken, stelt de NCTV. Zo kunnen communicatiesystemen, ziekenhuizen of het betalingsverkeer platgelegd worden door hackers. Ook wordt rekening gehouden met veiligheidsproblemen als gevolg van grote aantallen migranten, economische schade voor ondernemers of zelfs een nucleaire dreiging. Als het ernstig misgaat, wordt de „nationale crisisstructuur” opgeschaald. Dat is nog niet gebeurd.

Een deel van de dreiging komt volgens de NCTV door de oproep van de Oekraïense regering aan hackers uit het buitenland om Russische doelen aan te vallen. Als dat gebeurt, zal de Russische regering reageren, voorspelt de coördinator. Dat betekent dat ook Nederland risico loopt als zo’n aanval vanuit of via Nederland blijkt te lopen.

Hoewel de nationale crisisstructuur nog niet is opgeschaald, houdt de NCTV zich nu wel al met de gevolgen van het conflict in Oekraïne bezig. De afdeling van het ministerie van Justitie en Veiligheid faciliteert naar eigen zeggen allerlei vormen van samenwerking, bijvoorbeeld om mensen en bedrijven te waarschuwen. Specifiek voor informatie en advies over cyberaanvallen heeft het ministerie ook nog een andere tak, namelijk het Nationaal Cyber Security Centrum.

De oorlog in Oekraïne weegt op de vooruitzichten van de Duitse luchtvaartmaatschappij Lufthansa. Het concern wist het verlies vorig jaar te verkleinen en werd daarbij geholpen door het herstel uit de coronacrisis. Daarbij werd direct gewaarschuwd voor de onzekerheid als gevolg van de Russische invasie.

Ondanks de crisis in Oekraïne en het verbod om door het Russische luchtruim te mogen vliegen, denkt Lufthansa het dit jaar weer beter te doen. Maar door de problemen is het voor de maatschappij niet mogelijk om met een gedetailleerde voorspelling te komen.

De grootste luchtvaartmaatschappij van Europa sloot vorig jaar af met een verlies van 2,2 miljard euro. Dat was een ruime verbetering ten opzichte van het verlies van 6,7 miljard euro in het eerste coronajaar, toen er praktisch helemaal niet gevlogen kon worden. Ook vorig jaar werd de luchtvaart door de coronapandemie flink in de war geschopt als gevolg van reisbeperkingen en andere maatregelen.

Het Amerikaanse ministerie van Buitenlandse Zaken waarschuwt voor censuur door de Russische autoriteiten. Volgens de Amerikanen werden onlangs twee onafhankelijke mediakanalen afgesloten. Het gaat om radiozender Echo Moskvi, met dagelijks 1,8 miljoen luisteraars, en tv-zender Dozhd.

De Russische autoriteiten beperken ook de toegang tot sociale media, zoals Twitter, Facebook en Instagram. „Tientallen miljoenen Russische burgers vertrouwen op die platforms om onafhankelijke informatie en opinies te lezen en om met elkaar en de buitenwereld in contact te komen”, zegt het Amerikaanse ministerie in een verklaring.

„Het Russische volk heeft niet voor deze oorlog gekozen. Dat heeft Poetin gedaan. Ze hebben het recht meer te weten over hoe hun overheid dood en verderf zaait in Oekraïne”, aldus het ministerie.

Het Russische militaire konvooi van ruim 60 kilometer lang dat een opmars maakt naar Kiev heeft al zo’n 24 tot 36 uur geen voortgang geboekt. Dit zegt John Kirby, woordvoerder van het Amerikaanse ministerie van Defensie.

Kirby voegde toe dat het erop lijkt dat een aantal voertuigen zonder brandstof zit en dat er niet genoeg voedsel is voor de soldaten. Volgens de BBC hebben Oekraïense overheidsvertegenwoordigers in de regio gezegd dat Russische soldaten supermarkten plunderen op zoek naar eten omdat de maaltijden die het Russische leger aanbiedt niet goed meer zijn.

Ook zou het verzet van de Oekraïners invloed hebben op de voortgang van het konvooi, zegt Kirby. Hij zegt erbij dat „de troepen zich mogelijk aan het herpakken zijn” en dat ze „evalueren hoe ze de verloren tijd goed kunnen maken.” Volgens Kirby is het nog steeds de ambitie van de Russische president Vladimir Poetin om de macht in Kiev te pakken en de Oekraïense overheid af te zetten.

Hij benadrukte ook dat Kiev niet de enige stad is die onder vuur ligt. Er wordt hevig gevochten in het oostelijke Charkov en in zuidelijke steden als Marioepol en Cherson. Die laatste stad is inmiddels veroverd door de Russen, zegt de Oekraïense burgemeester van de stad.

Nederlandse routers van particulieren en kleine en middelgrote bedrijven zijn gehackt door een beruchte Russische militaire hackgroep. De apparaten maken daardoor deel uit van een wereldwijd aanvalsnetwerk van duizenden gehackte apparaten onder controle van de Russische eenheid 74455, schrijft de Volkskrant donderdag.

De Nederlandse militaire inlichtingendienst MIVD is de gehackte routers na onderzoek op het spoor gekomen en informeert de slachtoffers, zegt MIVD-directeur Jan Swillens tegen de krant. Een aantal van de gebruikers is gevraagd de geïnfecteerde routers af te staan. Hoeveel gehackte routers er precies zijn, is niet bekend - het zou om enkele tientallen gaan. Onduidelijk is of er een verband bestaat met de oorlog in Oekraïne.

Het is opmerkelijk dat de MIVD de vondst openbaar maakt. Inlichtingendiensten gaan zelden specifiek in op de dreigingen die zij ontwaren. Transparantie is volgens directeur Swillens in dit geval belangrijk. „De dreiging is soms dichterbij dan je denkt. Daar willen we Nederlanders bewust van maken. Nederlandse routers, van zeg maar de bakker op de hoek, worden gebruikt door een statelijke actor.”

De Duitse autoriteiten hebben een megajacht van de Russische miljardair Alisjer Oesmanov in beslag genomen, meldt het Amerikaanse zakentijdschrift Forbes op basis van drie anonieme bronnen. De Europese Unie plaatste Oesmanov maandag op de sanctielijst.

Het schip dat in beslag is genomen is de Dilbar, met een lengte van 156 meter en een geschatte waarde van bijna 600 miljoen dollar (540 miljoen euro). Het jacht werd in Hamburg in beslag genomen, waar het sinds oktober op een scheepswerf lag voor onderhoud. Aan boord zijn onder meer het grootste zwembad dat ooit op een jacht is aangelegd, twee helikopterplatforms en een sauna.

Vijf andere schepen van Russische oligarchen zijn in de afgelopen dagen naar de Maldiven verplaatst, blijkt uit een database waarmee bewegingen van schepen gemonitord worden. De Maldiven is een eilandengroep in de Indische Oceaan.

De Verenigde Staten lieten zondag weten dat ze een taskforce gaan oprichten die eigendommen van Russische oligarchen die gesanctioneerd zijn zullen opsporen en in beslag zullen nemen.

Een miljoen Oekraïners heeft in de week sinds de Russische invasie het land ontvlucht, meldt de VN-vluchtelingencommissaris op Twitter. „Voor de vele miljoenen die nog in Oekraïne zijn, is het tijd dat de geweren stil vallen, zodat levensreddende humanitaire hulp gestuurd kan worden”, aldus Filippo Grandi.

Op de website van de vluchtelingenorganisatie van de Verenigde Naties is te zien dat het grootste deel van de Oekraïense vluchtelingen naar Polen is vertrokken. Daar zitten inmiddels ruim een half miljoen Oekraïners. In de buurlanden Slowakije, Moldavië, Hongarije en Roemenië worden ook vluchtelingen opgevangen. In Rusland worden meer dan 50.000 Oekraïense vluchtelingen opgevangen, meldt de VN-organisatie.

In de Oekraïense hoofdstad Kiev waren vier zware explosies te zien en horen, melden verschillende journalisten van internationale media. In de nacht van woensdag op donderdag meldden lokale media al dat het luchtalarm in de stad afging.

Op beelden van de Amerikaanse zender CBS is te zien hoe de lucht fel verlicht wordt. Er klinkt een zware explosie. De Britse krant The Guardian meldt op basis van de Oekraïense autoriteiten dat de explosies klonken in het centrum van de stad en bij een metrostation. Dit kon niet worden geverifieerd.

Wat er precies geëxplodeerd is en of er slachtoffers zijn, is nog niet duidelijk.

De regering-Biden gaat proberen de Amerikaanse consumptie van Russische olie te verminderen, zegt een woordvoerder van het Witte Huis. „We kijken naar manieren waarop dat kan zonder de wereldwijde energietoevoer te beperken”, aldus de woordvoerder.

Op woensdag werd al bekend dat Rusland er steeds minder in slaagt om zijn olie te verkopen. Hoewel er geen sancties zijn ingesteld die de handel in Russische olie beperken, lijken handelaren toch geen zaken met het land te willen doen. Maandag maakte Canada als eerste lid van de G7 al bekend te stoppen met de import van Russische olie.

De Oekraïense president Volodimir Zelenski is trots op het „heroïsche” verzet van Oekraïne tegen Rusland, zegt hij in een nieuwe video die verscheen op Telegram.

„We hebben als natie de plannen van de vijand in een week tijd gedwarsboomd”, aldus Zelenski. „Plannen die ze jarenlang gesmeed hebben, die gluiperig en vol haat voor ons land en ons volk zijn.”

Zelenski zei ook dat er in de week sinds de invasie 9000 Russische soldaten zijn omgekomen. Rusland beweert zelf dat er 500 soldaten stierven de afgelopen week. Beide claims kunnen niet worden geverifieerd.

In de metrostations van Kiev schuilen inmiddels bijna 15.000 mensen voor de luchtaanvallen van het Russische leger, meldt de BBC. Viktor Brahinski is de beheerder van het metronetwerk en zei tegen de BBC dat het netwerk plaats kan bieden aan 100.000 mensen. Er is voedsel en water en er zijn sanitaire voorzieningen aanwezig.

„Veel mensen hebben nergens om heen te gaan. Een paar meter op de grond en een deken is hun enige thuis geworden. We vragen mensen om warme kleren en eten mee te nemen”, aldus Brahinski.

Lokale media melden in de nacht van woensdag op donderdag dat er luide explosies gehoord werden in de Oekraïense hoofdstad. Ook klonk het luchtalarm.

Kredietbeoordelaar Fitch heeft de kredietwaardigheid van Rusland verlaagd van BBB naar B. Moody’s verlaagde de rating enkele uren later van Baa3 naar B3. Reden is de ernst van de internationale sancties die door het Westen aan Rusland zijn opgelegd als reactie op de invasie van Oekraïne.

Niet alleen verzwakken de sancties Ruslands financiën en kunnen ze ertoe leiden dat een groot deel van Ruslands financiële reserves onbruikbaar worden, „de sancties kunnen invloed hebben op Ruslands bereidheid om schulden terug te betalen”, schrijft Fitch. „Met de reactie van president Poetin om kernwapens in staat van paraatheid te brengen lijkt de kans dat hij van koers verandert in Oekraïne, waardoor het implementeren van strenge sancties zou worden teruggedraaid, niet kleiner te worden.”

Afgelopen weekend verlaagde kredietbeoordelaar Standard & Poor’s (S&P) de kredietstatus voor Rusland al tot junk.

Het Internationaal Strafhof (ICC) in Den Haag begint officieel met een onderzoek naar oorlogsmisdaden in Oekraïne tijdens de recente Russische invasie. Aanklager Karim Khan laat woensdagavond in een verklaring weten dat 39 landen daartoe hadden verzocht. Het Strafhof is direct begonnen met het inzamelen van bewijsmateriaal van mogelijke oorlogsmisdaden of misdaden tegen de menselijkheid.

Khan had eerder al vooronderzoek gedaan naar mogelijke misdaden op de Krim en in de Donbas-regio tussen november 2013 en februari 2014. Hij zoekt nu namens het Strafhof ook uit of het Russische leger tijdens de invasie in Oekraïne oorlogsmisdaden begaat.

Oekraïne is zelf geen lid van het ICC, maar heeft toestemming gegeven voor de onderzoeken. Ook Rusland is geen lid van het ICC en sprak zich eerder uit tegen het vooronderzoek van het Strafhof over de mogelijke oorlogsmisdaden in 2013 en 2014.

De Britse minister van Buitenlandse Zaken, Liz Truss, was één van de voorstanders van een onderzoek door het Strafhof. Zij noemde dat „dringend nodig” vanwege de „barbaarse daden van Rusland”. Het regime van president Vladimir Poetin moet wat haar betreft verantwoordelijk worden gehouden.

Volgens Human Rights Watch weerspiegelt het ingestelde onderzoek „de groeiende zorgen van landen over de escalerende wreedheden in Oekraïne”. De mensenrechtenorganisatie stelt dat er oorlogsmisdaden zijn gepleegd, zo zou er bewijs zijn dat er clusterbommen zijn gebruikt bij aanslagen op een kinderdagverblijf en een ziekenhuis. Clusterbommen bevatten tientallen of honderden kleinere bommen en zijn door meer dan honderd landen verboden.

De Verenigde Naties telden sinds het begin van de invasie 227 burgerdoden in Oekraïne.

Een lid van de waarnemingsmissie van de Organisatie voor Veiligheid en Samenwerking in Europa (OVSE) is omgekomen bij een aanval op de Oost-Oekraïense stad Charkov, meldt de organisatie op de eigen website.

De vrouw kwam om het leven „toen ze boodschappen aan het doen was voor haar gezin in een stad die een oorlogsgebied geworden is”, schrijft de organisatie in de verklaring.
OVSE houdt sinds 2014 een waarnemingsmissie in het oosten van Oekraïne. De waarnemers houden toezicht op het staakt-het-vuren dat werd gesloten tussen pro-Russische separatisten en Oekraïense soldaten, vooral in Oost-Oekraïne. Het is de grootste veiligheidsmissie in de geschiedenis van de OVSE.

Charles en Camilla hebben woensdag tijdens een bezoek aan de Oekraïense Katholieke Kathedraal in Londen geluisterd naar een traditioneel lied dat werd gezongen door kinderen van de zondagsschool. Het gesprek dat het paar daarna voerde met de kinderen en hun moeders over de situatie in Oekraïne, raakte Camilla zichtbaar.

De leerlingen van de katholieke zondagsschool brachten tijdens het bezoek van de prins van Wales en de hertogin van Cornwall een lied ten gehore dat ging over de passie voor het land. Ook ging het volgens de leraar van de zondagsschool over wat het betekent om voor Oekraïne te vechten. Camilla was tijdens de uitvoering zichtbaar geraakt, schrijft The Telegraph.

De leerlingen boden Charles en Camilla ook zelfgemaakte protestborden aan. De prins van Wales las en accepteerde de borden waarop onder meer de tekst „Stop Poetin” stond.

Tijdens het bezoek sprak het paar ook met onder anderen de bisschop van de kerk, de ambassadeur van Oekraïne en vertegenwoordigers van liefdadigheidsinstellingen. Voor ze weer vertrokken, brandden Charles en Camilla een kaarsje en legden ze zonnebloemen neer voor de slachtoffers van de Russische inval in Oekraïne.

De Wereldbank legt alle projecten die het uitvoert in Rusland en Belarus stil, vanwege de invasie in Oekraïne. De Wereldbank stelt in een verklaring dat het sinds 2014 geen nieuwe steunprogramma’s voor Rusland meer heeft goedgekeurd, toen dat land de Krim annexeerde.

Aan Belarus heeft de Wereldbank sinds medio 2020 geen leningen meer toegekend. Toen legden de Verenigde Staten sancties aan het land op vanwege verkiezingsfraude bij de presidentsverkiezingen in Belarus dat jaar.

De Wereldbank heeft in Belarus elf projecten lopen met een waarde van 1,2 miljard dollar (ruim 1 miljard euro). In Rusland lopen vier projecten met een waarde van 370 miljoen dollar (333 miljoen euro).

De Verenigde Staten verbieden de export van bepaalde technologie voor de olie- en gasindustrie naar Rusland. Op die manier wil de regering van president Joe Biden de positie van Rusland als grote olieproducent verzwakken, maakte het Witte Huis bekend.

Het is niet direct duidelijk welke technologieën voortaan niet verkocht mogen worden aan Rusland, maar het gaat om bepaalde kennis over raffinageprocessen. Door niet de import van Russische aardolie en -gas zelf te verbieden, hopen de VS zelf niet te veel economische pijn te lijden. Om diezelfde reden werden niet alle Russische banken van het interbancaire berichtensysteem SWIFT geweerd, maar alleen de banken die niet al te belangrijk zijn voor het afrekenen van gas- en oliebestellingen.

„De Verenigde Staten en onze bondgenoten hebben geen strategisch belang bij het verkleinen van de wereldwijde voorraad aan energie. Om diezelfde reden hebben we betalingen voor energie buiten onze financiële sancties gelaten”, verklaarde het Witte Huis. Naast raffinagetechnologie leggen de Amerikanen ook de export van materieel voor de olie- en gaswinning aan banden.

Grote oliemaatschappijen, zoals Shell en BP, kondigden deze week aan grotendeels uit Rusland te vertrekken. Shell doet daarbij alle belangen in Russische bedrijven van de hand, waaronder de bijna 27,5 procent van alle aandelen in het grote lng- en olieproject Sakhalin II.

Maar tegelijkertijd blijft Shell nog wel handelen in Russisch gas en olie. Aangezien Europa voor een groot deel afhankelijk is van aardgas uit het door Vladimir Poetin geregeerde land, kan het voormalig Nederlands-Britse bedrijf hier moeilijk van de ene op de andere dag mee stoppen. Een woordvoerder van Shell verklaart dat het bedrijf zich aan alle geldende handelssancties zal houden en de situatie op dit vlak nauwgezet volgt.

Meer dan 300 Oekraïense Joodse vluchtelingen zullen dit weekend in Israël aankomen, meldt het Joods Agentschap, het Israëlische orgaan dat verantwoordelijk is voor de verwerking van immigratie van Joden. De vluchtelingen zullen op drie afzonderlijke vluchten vanuit Warschau, Moldavië en Roemenië aankomen. De Roemeense vlucht zal zo’n 100 weeskinderen vervoeren.

Volgens de Israëlische wet komen Joden overal ter wereld, evenals hun kinderen, kleinkinderen en echtgenoten, in aanmerking voor het staatsburgerschap. Een woordvoerster van het Joods Agentschap zei dat er duizenden verzoeken om staatsburgerschap zijn ingediend sinds de Russische invasie van 24 februari in Oekraïne. De Israëlische minister van Immigratie, Pnina Tamano Shata, zei maandag dat Israël bereid is „duizenden” Joodse immigranten uit Oekraïne op te nemen.

Bijna 875.000 mensen zijn Oekraïne ontvlucht sinds de Russische invasie, schat de vluchtelingenorganisatie van de Verenigde Naties, UNHCR.

Oekraïne heeft opgeroepen tot een staakt-het-vuren in de Oost-Oekraïense regio’s Charkov en Soemi, zegt het ministerie van Buitenlandse Zaken. Reden voor het verzoek is dat lokale autoriteiten dan de kans hebben burgers in veiligheid te brengen

Eerder woensdag werd het gebouw van de gemeenteraad in Charkov getroffen door een Russische raket, aldus de plaatsvervanger van de regionale gouverneur. De tweede stad van Oekraïne is al enkele dagen het doelwit van zware aanvallen.

Volgens een adviseur van de Oekraïense binnenlandminister zijn er in Charkov „praktisch geen gebieden meer” die niet zijn geraakt door artillerie. De Britse inlichtingendiensten bevestigen dat de stad te maken heeft met „intensieve lucht- en artillerieaanvallen”.

De regionale gouverneur maakte woensdagochtend bekend dat in Charkov binnen een dag zeker 21 mensen zijn omgekomen. Nog even later meldden de hulpdiensten vier doden bij beschietingen in de oostelijke stad met circa 1,4 miljoen inwoners.

Zeven Roemeense militairen zijn woensdag omgekomen bij een ongeval met hun helikopter woensdagavond, meldt het Roemeense ministerie van Defensie. De crash gebeurde langs de Roemeense kust aan de Zwarte Zee.

De helikopter, een IAR 330, was opgestegen nadat een Roemeens gevechtsvliegtuig, een Mig-21, van de radar was verdwenen. De oorzaak van het ongeval is niet bekend, hoewel op sociale media een explosie werd genoemd. De straaljager is nog altijd niet opgedoken.

De redactie opent een nieuw liveblog. Lees het blog van woensdag hier.