De Russische staatspropaganda draait overuren deze dagen. Wie alleen de Kremlinmedia bekijkt, ziet dat de oorlog zich voornamelijk afspeelt in de Donbass: Rusland „bevrijdt” de regio’s Donetsk en Loegansk van de Oekraïense bezetting. Op de televisie is te zien hoe in veel dorpjes van het Oekraïense deel van de oblast Loegansk het Oekraïense blauw-geel wordt vervangen met de zwart-blauw-rode driekleur van de Volksrepubliek Donetsk (DNR).

Volgens de inwoners van de Donbass is er al sinds 2014 oorlog. Acht jaar lang werden de afvallige republieken beschoten door wat zij noemen „neonazi’s en fascisten.” Een linie loopgraven scheidde families en vrienden al die tijd van elkaar. De oorlogsverklaring van Poetin aan Oekraïne is voor deze regio’s niet het begin van een oorlog, maar het eindspektakel. Eindelijk kan men weer familie en vrienden zien.

Het Russische persbureau RIA Novosti publiceerde bijvoorbeeld een video waarin aan een militair wordt gevraagd of het „zwaar” was, de eerste nacht van gevechten. „Acht jaar lang was het zwaar”, antwoordde de soldaat: „Maar nu is het gemakkelijk.”

Iemand anders uit het leger zegt: „Eindelijk wordt het vrede in de Donbass, gefeliciteerd.” Een zekere Vladimir zegt dat het een emotioneel moment is. Nu ”Stanitsa Loeganskaja weer van hen is, kan hij zijn ouders weer zien. „Wat gaat u zeggen tegen uw ouders als u ze weer ziet,” vraagt de reporter. „Mam, pap, ik ben thuis”, antwoordt hij.

Gekkenhuis

„Het zijn allemaal leugens”, zegt Artjom Gromak, die in Donetsk woont. Hij zit al weken aan huis gekluisterd, want naar de winkel gaan is gevaarlijk: „Jonge jongens zoals ik worden op straat gelijk opgepakt en moeten meevechten in het leger”, legt hij uit: „Gisteren hoorde ik dat een vriend van mij ook meevecht in het leger. Hij werd gewoon op zijn werk opgepikt.”

De DNR is een „gekkenhuis”, zegt Gromak. Hij ging de afgelopen acht jaar vaak naar Rusland. „Elke keer als ik buiten de DNR was, voelde ik me als herboren”, zegt Gromak, die in vergelijking met Donetsk alle steden als een verademing ziet. „Alles was zo fris en kleurig,” vergeleken met Donetsk: „En nu brengt Rusland dit DNR-gevoel naar heel Oekraïne.”

„Oorlog is onvermijdelijk”, zegt de 27-jarige Donbasser: „Dat begreep ik al toen het in 2014 net begon.” Volgens Gromak wil Poetin terug naar de oude grenzen van de Sovjet-Unie. „Hij pakt Oekraïne helemaal en het land zal worden opgedeeld.”

Gromak zegt dat mensen hem wellicht zien als lafaard, maar vechten wil hij niet: „Moet ik dan mijn broer, die in Oekraïne woont, gaan vermoorden”, vraagt hij zich hardop af. „Nee, het beste is voor Oekraïne om gauw te gaan onderhandelen. Dat vermijdt veel slachtoffers. De stroom soldaten uit Rusland is oneindig. Als ik Zelenski was, ging ik gelijk om tafel.”

Saai

Ooit was Donetsk een normale stad. „Er vlogen vliegtuigen, de treinen reden”, vertelt Gromak, geboren en getogen in de ooit Oekraïense stad. Het leven was er zelfs een tikkeltje saai. Ietwat weemoedig kijkt Gromak terug op de tijd vóór de oorlog. „In 2012 (het EK- voetbal werd gehouden in Polen en Oekraïne, WI) was Donetsk nog één van de speelsteden en kwamen er veel buitenlandse topclubs naar de stad”, herinnert zich Gromak met weemoed.

„En toen pats, de Maidan-revolutie. Het vliegveld werd kapotgeschoten, duizenden mensen sneuvelden. Dat was eng. Er is hier nu absoluut niets meer. Mensen werken, maar de economie ligt op z’n gat”, vertelt Gromak, die zelf zijn geld verdient met muziek op internet.

„Ik weet eigenlijk nog steeds niet waarom ik niet wegging. Uit mijn klas verhuisden er misschien wel drie of vier naar Polen en hebben nu de Poolse nationaliteit. Al mijn vrienden trokken weg.” Het is de trieste realiteit in de Donbass, maar Gromak bleef: „Ik wilde mijn moeder niet alleen laten met mijn oma. In tijden van oorlog kon ik hen toch niet achterlaten. Dan zou ik me alleen maar constant zorgen hebben gemaakt.”

Paspoort

„Alles was prima, totdat Rusland kwam. We kunnen nu niet naar onze vrienden en familie in Oekraïne. Voorheen was het 40 minuten rijden naar de andere kant van de oblast Donetsk. Nu moeten we via Rusland en kost het ons minstens 30 uur”, zegt Gromak hopeloos: „Dat is niet de schuld van Oekraïne. Onze eigen republiek laat ons niet door en wil niet dat we naar Oekraïne reizen.”

Triomfantelijk staat de verslaggever van RIA Novosti bij een checkpoint in Loegansk: „Onze burgers kunnen nu vrij, zonder paspoortcontrole, naar hun vrienden en familie, feestdagen samen vieren”, zegt de man in Russische camouflage: „U ziet nu nog de Oekraïense kleuren, maar spoedig zullen we onderdeel uitmaken van Rusland”, zegt hij euforisch.