Dat blijkt uit een nieuw rapport van het klimaatpanel van de Verenigde Naties, het IPCC, dat maandag is verschenen.

„Dit rapport is een ernstige waarschuwing voor de gevolgen van niets doen”, zegt Hoesung Lee, voorzitter van het IPCC. „Het laat zien dat klimaatverandering een ernstige en toenemende bedreiging vormt voor ons welzijn en een gezonde planeet. Onze acties van vandaag zullen bepalen hoe mensen zich aanpassen en hoe de natuur reageert op toenemende klimaatrisico’s.”

Toenemende hittegolven, droogtes en overstromingen raken mens, dier en plant nu al. En dat zal alleen maar toenemen als de opwarming doorzet. De gemiddelde wereldwijde opwarming sinds 1850 is nu 1,1 graad, stijgt rond 2030 waarschijnlijk naar 1,5 graad en komt mogelijk uit op zo’n 3 graden. Ongeveer 3,3 tot 3,6 miljard mensen leven in een regio die zeer gevoelig is voor klimaatverandering. Het rapport identificeert 127 belangrijke risico’s van klimaatverandering die op middellange (na 2040) en lange termijn (na 2080) meer dan verdubbelen.

Doorgaans worden kwetsbare mensen en ecosystemen onevenredig zwaar getroffen, aldus de wetenschappers. Denk aan straatarmen die in een Bengalese sloppenwijk wonen langs de rand van een rivier die door de hevige regenval kan overstromen. Of aan de fragiele koraalriffen.

Cocktail

Wetenschappers waarschuwen in het rapport dat de gevolgen van klimaatverandering een giftige cocktail kunnen vormen met andere uitdagingen, zoals de toenemende verstedelijking, de uitputting van natuurlijke hulpbronnen, sociale ongelijkheid en pandemieën.

Meer dan de helft van de mensen woont wereldwijd in steden. Het zijn juist die plekken waar alle uitdagingen samenkomen. Debra Roberts van het IPCC: „Samen zorgen toenemende verstedelijking en klimaatverandering voor complexe risico’s, vooral voor die steden die al te maken hebben met slecht geplande stedelijke groei, hoge niveaus van armoede en werkloosheid en een gebrek aan basisvoorzieningen.” Tegelijk bieden steden ook kansen voor klimaatactie, aldus Roberts. „Groene gebouwen, hernieuwbare energie en duurzame transportsystemen kunnen stedelijke en landelijke gebieden met elkaar verbinden en zo leiden tot een eerlijkere samenleving.”

Aanpassing

Het rapport schetst ook de mogelijkheden –van natuur en mens– om aan te passen aan een veranderend klimaat. Zo beschrijft het het potentieel van natuurbescherming om behalve klimaatrisico’s te verminderen, ook het leven van mensen te verbeteren.

Aanpassen aan klimaatverandering –adaptatie– is volgens het rapport al een uitdaging onder de huidige omstandigheden, laat staan met een wereldwijde opwarming van 1,5 graad. In sommige gebieden zal het zelfs onmogelijk zijn als de opwarming van de aarde de 2 graden overschrijdt. Zo zal dat het einde betekenen van sommige warmwaterkoraalriffen, kustmoerassen, regenwouden en pool- en bergecosystemen.

Dat laatste onderstreept de urgentie van klimaatactie. Bioloog Hans-Otto Pörtner, mede-voorzitter van de werkgroep van het rapport: „Het wetenschappelijk bewijs is ondubbelzinnig: klimaatverandering is een bedreiging voor het menselijk welzijn en de gezondheid van de planeet.” Volgens hem moet gezamenlijke wereldwijde actie een leefbare toekomst veiligstellen.