Zeker na de moord op Theo van Gogh heeft Nederland een „nieuwe ethiek” nodig, houdt Ayhan Tonca, voorzitter van het Contactorgaan Moslims en Overheid, de ongeveer 700 aanwezigen voor. „We hebben behoefte aan een herleving van sociaal gedrag. We zullen elkaar de helpende hand moeten bieden. Wederzijds onbegrip, vereenzaming en discriminatie hebben de afgelopen jaren wonden geslagen. Een samenleving wordt ziek als iedereen uit is op eigen belang.”Dr. Roelof Bisschop, SGP-raadslid in Veenendaal en columnist bij het RD, onderstreept het belang van een fundament waarop je waarden en normen baseert. „Er is een geestelijke strijd gaande, die we niet herkennen als we ons niet bewust zijn van onze uitgangspunten. Voor mij is de Bijbel het enige Boek dat werkelijk houvast biedt. Jezus is de enige Weg. Dat houdt in dat de islam, het boeddhisme en of atheïsme niet de weg is. We moeten God en onze naaste liefhebben. Dat houdt dus in dat je respect voor een ander dient uit te dragen.”

Onder orthodoxe christenen tekent zich een „paradoxale” houding jegens moslims af, aldus de niet-gelovige Plasterk, columnist bij de Volkskrant en het tv-programma Buitenhof. „Enkele tientallen jaren geleden was er bij rechts, waaronder de christenen, de grootste weerstand tegen de komst van allochtonen. Tegelijkertijd bestaan er begrip en waardering voor islamitische opvattingen over bijvoorbeeld abortus en zedelijkheid. Ook in christelijke kring droegen sommige vrouwen op straat een hoofddoek. Dat wulpse losse haar was maar niks.”

Toen moslimprediker Abdul-Jabbar van de Ven onlangs in een tv-programma van de EO toegaf diep in zijn hart blij te zijn als kamerlid Wilders binnen twee jaar zou overlijden, stond half Nederland op zijn achterste benen. Over de liederlijke uitspraken van Theo van Gogh hoorde je geen politicus. Mogen moslims minder zeggen?

Tonca: „Er wordt met twee maten gemeten. Dat irriteert me zeer. Van Gogh wenste toenmalig GroenLinks-leider Rosenmöller kanker toe om daarna op zijn graf te kunnen piesen. Dat soort uitlatingen moet niet kunnen, net zo min als de uitspraken van Van de Ven.”

Bisschop: „Hoe gruwelijk de moord op Van Gogh ook is, hij onderscheidde zich door volstrekte respectloosheid.”

Over de vraag hoe je bepaalde passages in de koran of de Bijbel uit moet leggen, ontstaan tijdens de avond af en toe vinnige debatjes. De koran staat mannen toe hun ongehoorzame vrouwen te slaan. Wat moeten we daarmee?

Tonca: „Ik vind dat je vrouwen niet mag slaan. Dat verbiedt de Nederlandse wet. Er staat in de koran ook dat je vier vrouwen mag trouwen. Het gaat om interpretatie.”

Bisschop: „Maar die dingen staan wel in de koran.”

Plasterk jent: „Hoeveel vrouwelijke SGP-raadsleden zijn er eigenlijk?”

Debatleider RD-journalist Evert van Dijkhuizen tegen Bisschop: „Om die te tellen heeft u maar één hand nodig.”

Plasterk doet er nog een schepje bovenop: „In Leviticus staat dat homo’s de doodstraf moeten krijgen.”

Bisschop: „Het Oude Testament is een andere fase van de godsopenbaring.”

Tonca: „U gelooft dus niet in het Oude Testament en dus ook niet in de Tien Geboden?”

Bisschop: „Zeker wel. Ook in het Nieuwe Testament blijven de Tien Geboden van kracht. Jezus geeft er een toelichting op. Liefde tot God en de naaste staan centraal.”

Plasterk: „Het Nieuwe Testament bevat anders ook homofobe passages.”

Bisschop: „Homoseksueel gedrag blijft voor mij absoluut zonde.”

In moslimlanden is verdraagzaamheid jegens christenen vaak ver te zoeken, meldt iemand vanuit de zaal.

Tonca: „Ik betreur dat christenen in nogal wat moslimlanden worden vervolgd. In het Midden-Oosten zijn vaak geen democratieën. Al gaat een land als Turkije de goede kant op.”

Plasterk: „Moslimlanden zijn nog niet door de Verlichting gegaan. Waarden als vrijheid, respect voor elkaar en vrijheid van meningsuiting zijn in grote mate aan de Verlichting ontleend.”

Bisschop: „Dat vind ik veel te kort door de bocht. Vooral de joods-christelijke cultuur heeft, al ver voor de Verlichting, bijgedragen aan de westerse beschaving.”

Hoe ontwikkelt zich het moslimfundamentalisme? Over het antwoord op die vraag bestaat geen eenduidigheid. Plasterk: „Wereldwijd gezien ben ik niet optimistisch. Zeker niet na de oorlog in Irak, die agressie bij moslims oproept. Over de situatie in Nederland maak ik me niet al te bezorgd. Als we moslims gewoon met rust laten, komt het wel goed. Laten we onszelf geen crisis aanpraten.”

Tonca: „Het is duidelijk dat we in Nederland een moeilijke weg hebben te gaan, maar ik ben optimistisch. Er zijn heel wat successtory’s over allochtonen te vertellen.”

Bisschop: „Ik ben niet zo optimistisch.”