Koningin Paola praat er openhartig over in de documentaire ”Paola, côté jardin”, die de Belgische zender RTBF vrijdag uitzond. Onomwonden spreekt ze over de fouten die ze maakte. „Wij waren écht op weg naar een scheiding, als we ons niet op tijd herpakt hadden. Het is jammer dat we het niet kunnen overdoen, die jaren. Ik begrijp nu hoe belangrijk het is om genegenheid te tonen aan je kinderen.”

Koning Filip komt naast zijn moeder zitten en is niet minder openhartig: „We hebben als kind moeilijke dingen meegemaakt; de hele familie. Maar nu zijn jullie gelukkig; dat is een overwinning. Je moet dat écht willen. Dat is moedig.” Paola: „Je moet die moeilijke momenten achter je kunnen laten.” Filip: „Ik denk dat die verzoening en vergeving een van de moeilijkste dingen is die er bestaan, maar wel van groot belang.”

Vertrouwen

„Ik heb elke vraag mogen stellen”, vertelde de samensteller van de documentaire. „Er was nooit censuur; het voelde nooit ongemakkelijk.” Niet dat hij zomaar toegang kreeg: „Ik heb toch wel zes maanden nodig gehad om tot bij Paola te geraken. Eerst via gesprekken met diplomaten en adviseurs, en ik heb dan ook mijn andere docu’s laten zien. Ik heb er intussen twaalf gemaakt. Dat heeft wel vertrouwen gewekt, en toen was er die eerste ontmoeting met koningin Paola. Die was meteen raak. Ik had de indruk dat het haar zelfs plezier deed om eindelijk iets te kunnen vertellen. Want ze heeft nooit kunnen zeggen wat ze wilde, nooit kunnen antwoorden op dingen die in de pers verschenen over haar of hen beiden.”

Koning Albert komt er ontspannen bijzitten. Paola zegt intussen ronduit hoe ze erover denkt, en volgens Belgische media is dat een kant die het volk nog niet zo goed van haar kende. Ze onderbreekt haar man als ze het niet met hem eens is. Als de interviewer prinses Claire vraagt om haar schoonmoeder te beschrijven, zegt Paola: „Zal ik even weggaan?” Claire kan het wel waarderen: „Ze is rechtuit, niet diplomatisch. En onbedoeld komt dat soms aan.”

Te streng

Albert en Paola zijn te snel getrouwd, zeggen ze nu. „We waren onze adolescentie nog niet helemaal ontgroeid.” Hoe ze van elkaar vervreemd zijn? „Ik denk omdat we een onvoltooide jeugd hadden”, mijmert Paola. Tot haar man: „Tegelijk gaf jij om mij en ik om jou.”

Paola kwam uit Italië. In België spreekt ze Frans. „En toen moest ik ook Nederlands leren. Dat was echt afzien. Ik heb ongelofelijke inspanningen gedaan waar niemand iets van weet.”

Het was niet het enige waar ze na haar huwelijk in 1959 tegenaan liep. De belangstelling van volk en media, de beperkingen van het hofleven, het vele alleen-zijn als haar man op reis was. Het huwelijk kwam onder zware druk te staan. En de kinderen waren daar de dupe van.

Albert, ronduit: „Mijn vader was erg streng, en ik deed hem na, ik was ook heel autoritair tegen Filip. Toen was er een arts die zei: „Het gaat helemaal niet goed met uw zoon. Hij wordt ziek als u zo doorgaat.” Mijn reactie was om hem los te laten. Ik had het anders moeten aanpakken. Maar op dat moment heb ik mijn interesse voor hem laten varen.”

Verzoening

De prins en de prinses knoopten buitenechtelijke contacten aan. Paola, over een foto waarop een man zijn arm om haar middel legt: „Ik voel me daar niet schuldig over. Het is de foto van een moment toen het écht niet ging. Dat was een beetje een egoïstische liefde.” Intussen was ze „heel ongelukkig en verdrietig”, jarenlang.

Scheiden dan maar? Albert: „De advocaten zeiden: Als u gaat scheiden, gaan de kinderen naar u, niet naar uw vrouw. Dat heb ik niet geaccepteerd. Dat is niet juist. Kinderen hebben recht op hun moeder. Dat was mijn eerste reactie, en daar is de rest uit voortgekomen.”

Er kwam verzoening; ze groeiden weer naar elkaar toe. Dat kostte tijd. Het kwam voort „uit een christelijke inspiratie.”

Dochter Astrid windt er geen doekjes om hoe ze haar jeugd ervoer: „We hebben eronder geleden. Maar ik houd van mijn ouders.” Ook –volgens de Belgische pers: zelfs– prins Laurent komt met een compliment voor zijn moeder: „Wat ik graag zou willen dat mijn kinderen van haar overnemen, is haar ”drive”, de wil om dingen tot op het eind te verwezenlijken.”

Uniek

De koning en de koningin behielden hun titel toen Albert in juli 2013 afstand deed van de troon. Paola Margherita Giuseppina Maria Consiglia Ruffo di Calabria is inmiddels 84, haar man 87. Ze verdelen hun tijd over kasteel Belvédère in Laken, een buitenverblijf in Zuid-Frankrijk en een voormalige pastorie in de Ardennen.

„Mijn man is fantastisch”, zegt Paola nu. „Hij zegt altijd: Je moet om jezelf kunnen lachen.” Zou Paola opnieuw voor hem kiezen? „Ja. Rechtuit ja. Want ik vind dat hij echt uniek is.”