In de media en de politiek ontstond veel ophef over het grensoverschrijdende gedrag rond het tv-programma The Voice of Holland. Het gaat om gedrag waarmee de ander fysieke, mentale of emotionele schade wordt toegebracht. Voorbeelden hiervan zijn discriminatie, pesten, psychisch en seksueel geweld en iemand bewust negeren. Zulk gedrag komt overal voor, ook in relaties.

Durf jij grenzen te stellen in een relatie of denk je dat dit niet liefdevol is? Heb je wel eens het gevoel dat mensen misbruik van je maken of je gebruiken voor hun eigen gerief? Als je anderen over je heen laat lopen, kan het gebeuren dat je dingen voor hen doet die je beslist niet leuk vindt. Bijvoorbeeld om de ander te behagen, te pleasen. Je durft geen nee te zeggen, uit angst voor afwijzing of voor verlies van de ander.

Voel je de plicht om constant mensen om je heen te ‘redden’ en hun problemen op te lossen? Dan heb je waarschijnlijk slecht grenzen gesteld en gehandhaafd in je relaties.

Patroon

Gezonde relaties hebben afbakeningen nodig. Je moet van elkaar weten waar een gebied ophoudt en waar de ander het overneemt. In een gezonde relatie gaan rekening houden met elkaars gevoelens, respect tonen en elkaars mening accepteren vaak vanzelf. In minder stevige relaties gaan partners er automatisch van uit dat de ander hetzelfde voelt als zij. Er wordt niet of nauwelijks nagedacht over de gevoelens van de ander. Daarnaast ontbreekt begrip voor de gevolgen als de grenslijn van de ander wordt overschreden. Worden begrenzingen niet gerespecteerd, dan kost het een partner veel tijd en energie om deze te bewaken. Dit kan ook het zelfbeeld beschadigen.

Je gaat over je grenzen wanneer je meer doet dan je wilt en/of kunt: je accepteert dan onwillig het grensoverschrijdende gedrag van de ander. Dit kan stress en onzekerheid veroorzaken en ook gevolgen hebben voor je werk. Je bent geneigd om (te) veel te accepteren en conflicten uit de weg te gaan. Zo kan een patroon ontstaan: je schuift je afbakening steeds een stukje op. Het wordt steeds moeilijker om nee te zeggen. Je loopt het gevaar om overbelast te raken, verstrengeld te raken in de ander en ten slotte jezelf kwijt te raken.

Er zijn ook relaties waarbij één persoon bewust de begrenzing bij de ander voortdurend verlegt. Dan zie je een patroon van aantrekken en afstoten. De ander toont een bijzondere belangstelling voor je of laat je in alles merken hoe speciaal je bent. Deze persoon kan je op een voetstuk zetten op een manier die heel warm aanvoelt. Na het belangstelling tonen begint het afstoten. Je wordt genegeerd, aan de kant geschoven. Er wordt gedreigd de relatie te stoppen of de vriendschap te beëindigen. „Zo kan het niet langer”, zegt hij/zij. En weet één ding: „jij bent dan de oorzaak.”

Tips

Bij het aangeven van grenzen moet je duidelijk en doeltreffend communiceren. Dat kan als volgt:

- Probeer in een ”ik-boodschap” te praten. Niet: „Wat naar dat jij zo’n rare opmerking tegen mijn moeder maakte”, maar: „Ik vond het vervelend dat je die opmerking tegen mijn moeder maakte.”

- Wees concreet. Niet: „Wat deed jij rot tegen onze buurman”, maar: „Ik vind het jammer dat jij onze auto niet op een andere plek wilde zetten voor onze buurman.”

- Breng kritiek goed over, op het juiste moment en op een prettige manier, zodat je de relatie niet beschadigt. Geef geen kritiek op de persoon maar op het gedrag en luister naar de ander. Bespreek vervolgens wat je niet wilt of kunt op een moment dat je rustig kunt uitleggen waarom je deze grens stelt.

Het is gezond om samen grenzen aan te geven in een relatie. Zoek hulp als er (herhaaldelijk) sprake is van grensoverschrijdend gedrag. „Waar liefde woont, gebiedt de Heer’ de zegen” (Psalm 133:3 berijmd).

De auteur is relatietherapeut in Gorinchem.