Een vrijdagochtend in december, tussen 9.30 en 10.15 uur. In de rooms-katholieke St. Vituskerk in Hilversum zitten zo’n dertig bezoekers verdwaald in de kerkbanken. Bij het altaar leidt pastoor J. Dresmé (gekleed in witte albe met daar overheen een paarse stola) de eucharistieviering. Hij leest Mattheüs 11. Als de klok 10.15 uur aanwijst, bidden de bezoekers gezamenlijk het Onze Vader. Na de zegen loopt de kerk langzaam weer leeg.

In de sacristie kleedt pastoor Dresmé (67) zich om en loopt dan binnendoor naar de pastorie. Zijn werkkamer is volgepakt met boeken, paperassen, beeldjes, foto’s en kaarsen. „Het is hier altijd werk in uitvoering.”

Over het onderzoek van dagblad Trouw: „Deze cijfers tonen een eenzijdig beeld. Het is maar net hoe je naar cijfers kijkt. Als de kerk afhankelijk zou zijn van getallen, van economische voorspoed, dan moet je inderdaad zeggen: We hebben betere tijden gekend. Maar de kerk is geen economische gemeenschap, maar een geloofsgemeenschap. En geloof is datgene wat mensen verbindt. Wij geloven in een God Die een verbond met Zijn kerk is aangegaan. In dat licht doen deze onderzoeksgegevens tekort aan de kernwaarden van het geloof. Ook als de kerk krimpt, zeggen wij: We geven niet op en we zijn niet bang. Ik voel mij altijd zeer geïnspireerd door de monnik Willibrord. Al zo’n vijftig jaar zit hij bij wijze van spreken achter me aan. Regelmatig kruist hij mijn pad, vaak wonderlijk onverwacht. Willibrord verkondigde het Woord in een gebied waar nog helemaal geen christenen waren. Hij is voor mij het voorbeeld van de kracht van het geloof, van doorzetten tegen de klippen op. Dat vult heel mijn leven.”

De Vituskerk in Hilversum is de huiskamer voor de geloofsgemeenschap, zegt Dresmé. „En dit is het huis van God, een huis waar mensen elkaar vinden en ontmoeten, waar het Woord klinkt en waar het voedsel van de Heer mag worden toegereikt en genoten. Zeker, kerkbezoekers worden steeds ouder, maar zo lang ze kunnen, zullen ze komen, want het is hun thuis. En we zien ook veel gezinnen en jongeren. Een kerkgebouw, en dus ook de Vitus, is een sociale plek, niet alleen voor de geloofsgemeenschap maar ook voor de omgeving.”

Het Trouwonderzoek ontmoedigt de pastoor niet. „Ik houd moed. Er is genoeg perspectief. Naar wereldse maatstaven ziet het er somber uit, maar wij zijn niet van de wereld. Wij blijven bij onze eigen waarden, bij de werkelijkheid van het geloof. Alle andere normen zijn maar van de mensen.”

Teloorgang

De kerk in Nederland is zeker niet aan de teloorgang prijsgegeven, zegt Dresmé. Terwijl hij uit de hoge ramen van zijn werkkamer de stad in kijkt: „Voor God is niets onmogelijk. Als we dat vergeten, zetten we Hem buitenspel, maar Hij laat Zich niet door mensen buitenspel zetten. Het zijn juist de oude mensen die vruchtbaar zijn voor de geloofsgemeenschap. Laten we hen niet wegzetten. Lees de verhalen van Abraham en Sara, van Zacharias en Elizabet. Oude mensen. Onvruchtbare mensen. Kansloze mensen. Maar voor God is niets onvruchtbaar en niets kansloos. Ja, dat blijf ik van de daken roepen.”

Ook tegen protestanten zegt de Hilversumse pastoor: „Doe niet neerslachtig. We hebben een blijde boodschap. Wees niet somber. Het gaat er toch niet om hoeveel mensen er in de kerk zitten, of hoeveel geld er in de kas zit. Het gaat om de kracht van de geloofsgemeenschap. En dat wordt in zo’n krantenonderzoek natuurlijk niet in beeld gebracht. Daarin zien we alleen maar getallen.”

Maar toch, hoeveel kerken, ook rooms-katholieke kerken, zijn er al niet gesloten, worden nog steeds gesloten, afgebroken of omgebouwd tot winkel, schouwburg of appartementencomplex.

Heftig: „Ik doe daar niet aan mee. Ik sluit geen kerken. Daar ben ik niet van. En ik trek nergens de stekker uit. Als je een kerk sluit, zet je altijd de laatste twintig mensen op straat. God sluit ook niet af, Hij geeft nieuw leven. Natuurlijk, ik snap de problemen wel, want ik sta met twee benen in de realiteit van iedere dag. Ik zie ook wel dat we op een moeilijk punt zijn aangeland, maar er komt een nieuwe tijd. Kijk naar al die eenzame mensen in de stad. Deze samenleving schreeuwt om zingeving. Mensen beginnen de leegheid en de zinloosheid helemaal zat te worden.”

Recent had de pastoor een paar schoolklassen in de Vituskerk op bezoek. „Die jongeren zijn anderhalf uur binnen geweest en ze hebben zich anderhalf uur verbaasd. Zo’n kerk als deze hadden ze nog nooit vanbinnen gezien. Van het geloof hadden ze nog weinig gehoord. Ze verwonderden zich over wat ze hier hoorden. Die jongeren kijken steeds kritischer naar de ontwikkelingen in deze samenleving, met de toeslagenaffaire, het belastingdrama, de vluchtelingenstromen, alweer nieuwe virussen, overvolle ziekenhuizen en complottheorieën. Mensen klagen massaal en schelden elkaar uit op sociale media. Hallo, bent u daar nog?”

Maar die jongeren hebben in de Vituskerk gezien waartoe het geloof in staat is, zegt de pastoor. „We bidden voor hen, voor die jonge mensen, om geloof, liefde en kracht. We kunnen aan hen laten zien dat het nog helemaal niet zo gek is om in God te geloven en om bij een geloofsgemeenschap te horen. De nieuwe generatie staat klaar om kennis te maken met het geloof in God en met een plek om ergens bij te horen. Dat zal morgen nog niet gebeuren, maar echt, de vaart zit er al wel in.”

Met uitgebreide armen zegt de pastoor: „De hele wereld kan ik niet redden, maar ik ben verantwoordelijk voor een aantal katholieke geloofsgemeenschappen in het Gooi. Daar ga ik voor. Dat onderzoek uit Trouw is voor mij een vorm van ontmoediging en ongeloof. En ik bén niet van het ongeloof.”

De cijfers zullen toch wel kloppen. En er is niets wat dit tij kan keren, aldus het Trouwonderzoek.

„Die cijfers zullen wel kloppen, maar ik neem ze beperkt serieus. De consequenties die aan het onderzoek worden verbonden, deel ik niet. De cijfermatige wijsheid van wetenschappelijk onderzoek zal wel deugen, maar wij hebben van God een andere wijsheid ontvangen, en dat is die van de waarde van het geloof. Is de kerk arm? Dan is ze maar arm. Komen er niet veel mensen naar de kerk? Dan zij dat maar zo. Maar God laat Zich niet uit Nederland verdringen. De Nederlandse bisschoppen laten het hoofd ook al hangen, maar ik doe hier de deur niet dicht. Nee, ik zal het huis van God niet sluiten. En nee, ik zal niet de laatste zijn die het licht uitdoet. In Hilversum koesteren we wat we hebben. Met Kerst was er licht in deze duistere wereld. Het licht was een Godsgeschenk. Wonderbare Raadsman, Vredevorst, zo luiden Zijn Namen.”

U bent bijna 25 jaar priester, en dat in een tijd van kerkelijke teloorgang.

„Ik ben niet blind. Het was een periode waarin de wereld het van het geloof leek te winnen. Mensen kregen het steeds beter, hadden God al minder nodig. Het draait allemaal om de economie, om de centen, om cijfers en getallen. De kerk is kwetsbaar geworden, maar ik geloof niet in een kerk als instituut. En wat is een mooi kerkgebouw zonder mensen? Het zijn de levende stenen die het huis van God vullen en levend houden.”