Niet zelden laat Nederland zich in Europees verband daarop voorstaan: Zuid-Europa, let op uw financiële zaak, begrens de staatsschuld en denk om het begrotingstekort. In de Tweede Kamer laten partijen als de VVD en het CDA zich vaak van hun financieel degelijke kant zien: verstandig begroten, niet potverteren, zuinigheid boven alles.

Althans, ze liéten dat vaak zien. Al bij het sluiten van het regeerakkoord werd er een groot vraagteken geplaatst achter de financiële kant ervan. Met het verschijnen van de doorrekening door het Centraal Planbureau (CPB) dinsdag zijn die twijfels alleen maar groter geworden. Dat signaal moet het kabinet ter harte nemen.

Tijdens het formatiedebat op 16 december vorig jaar stelde SGP-fractievoorzitter Kees van der Staaij VVD-leider Mark Rutte kritische vragen over de financiële degelijkheid van het akkoord. Een motie van hem om te komen tot doorrekening door het CPB werd toen door de Kamer aangenomen.

Die doorrekening liegt er niet om. Op verschillende punten kraakt het CPB terecht stevige noten. De belangrijkste kritiek is dat het kabinet de staatsschuld flink laat oplopen –mogelijk tot wel 92 procent van het bruto binnenlands product in 2060– en daarmee de lasten doorschuift naar toekomstige generaties. Onder deze kritiek gaat een fundamenteel meningsverschil tussen kabinet en CPB schuil. Worden in het regeerakkoord verschillende uitgaven (onder meer miljardenfondsen voor volkshuisvesting en klimaat) aangemerkt als incidentele uitgaven, het CPB ziet die als structurele bestedingen.

Het CPB legt hier de vinger op de zere plek. De coalitie kan bijvoorbeeld wel zeggen dat klimaatinvesteringen in het jaar 2035 weer stoppen en dus incidenteel zijn, de klimaatdoelstellingen lopen echter tot 2050. In de woorden van het CPB: „Uit het verleden weten we dat beleid dat incidenteel wordt ingezet, maar naar de aard structureel is, in de praktijk vaak niet meer wordt afgeschaft.”

Daarnaast wijst het CPB terecht op andere risico’s: oplopende rente en nog verder stijgende inflatie door overheidsinvesteringen. Pijnlijk is ook dat twee groepen er niet op vooruit gaan: gepensioneerden en alleenverdieners. Integendeel, zij gaan er de komende kabinetsperiode juist op achteruit. Dat is een hard gelag, in een periode dat een miljardje meer of minder niet lijkt uit te maken.

Het kabinet zal zich tijdens het debat over de regeringsverklaring volgende week vast verschuilen achter andere Europese landen waarvan de staatsschuld nog verder oploopt. Maar dat is een gebrekkig argument. Beter kan het kabinet met de CPB-doorrekening in de hand het huishoudboekje nog eens grondig herzien.